عضو هیئت علمی جامعه الزهرا(س) عنوان کرد:
اعتبارسنجی خطبه 80 نهج‌البلاغه در جامعه الزهراء(س)
گروه حوزه‌های علمیه: عضو هیئت علمی جامعه الزهرا(س) و عضو دانشنامه زن مسلمان با اشاره به تحقیقات خود درباره خطبه 80 نهج‌البلاغه گفت: براساس تحقیقات اینجانب، این متن نه خطبه است و نه انتساب ناقص العقل و الایمان بودن زنان به امام علی(ع) درست است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) ناهید طیبی، نویسنده و استاد جامعه الزهراء(س) امروز هشتم خردادماه در نشست علمی «اعتبارسنجی خطبه 80 نهج البلاغه»در ساختمان پژوهش این نهاد حورزوی گفت: انگاره زن‌ستیزی امام علی(ع) را برخی افراد براساس سخنان امام در نهج البلاغه ایجاد کرده‌اند زیرا امام نکوهش‌گرانه در این مورد درباره زنان سخن گفته است.
وی افزود: رد این انگاره قرن‌هاست که دغدغه ذهنی محققان بوده و موجب نگارش آثاری در این زمینه شده ولی با وجود پاسخ‌های کلامی و تاریخی به این شبهات آثار موجود چندان ثمربخش نبوده است و نقطه تمرکز منتقدان نیز بر خطبه 80 نهج البلاغه و طرح بحث ناقص العقل و ناقص الایمان بودن زنان است.
طیبی با استناد به سخنان برخی از اندیشمندان می‌گوید لبیب بیضون در مطلبی آورده است که امام علی(ع) مظهر عدل و دوستدار حق و دفاع از مظلوم است و چگونه ممکن است نظر ظالمانه‌ای بدهد. در حقیقت امام واقعیت موجود را بیان فرموده‌اند نه اینکه بخواهند به زنان توهین کنند و این موجب سقوط ارزش زنان شوند.
وی اظهار کرد: با نگاهی گذرا به سایت‌های مخالف دین اسلام و شیعه می‌بینیم که انبوهی از مطالب توهین‌آمیز در مورد نوع نگاه امام به زنان دیده می‌شود و امام را یکی از زن‌ستیزترین انسان ها عنوان می‌کنند.
عضو دانشنامه زن مسلمان گفت: در مورد سخنان ائمه(ع) چند مسئله متصور است یا اینکه به نحو قضایای حقیقیه سخنانی را مطرح فرموده اند، یا به نحو شخصیه و در تحلیل ها باید به این مسئله توجه لازم صورت بگیرد مثلا در قرآن کریم تعبیر«کیدکن» بعد از ماجرای حضرت یوسف(ع) مطرح می‌شود ولی تعمیم کید عظیم بر طبیعت زنان با استفاده از این تعبیر دشوار به نظر می رسد گرچه فخر رازی چنین کرده است.
انواع سخنان امام درباره زنان
وی تاکید کرد: در یک جمع‌بندی نسبی می‌توان سخنان امام درباره زنان را به چند قسم تقسیم کرد؛ مواردی به ظاهر مذموم، موارد خنثی و موارد ممدوح از این رو مجموعه سخنان باید در نظر گرفته شود.
طیبی در ارزیابی تاریخچه و صدور سند خطبه 80 تصریح کرد: در اینکه این مطلب خطبه و یا نامه است اختلاف نظر وجود دارد بنابر متن طبری صاحب المسترشد که قدیمی‌ترین منبع برای نقص عقل است این فراز بخشی از نامه‌ای است که حضرت بعد از فتح مصر و دریافت خبر شهادت محمدابن ابی بکر در پاسخ به درخواست یارانش مطرح می‌کند.
دستکاری در نامه امام(ع)
وی عنوان کرد: تصریح به نقص در عقل و ایمان در این خطبه بیشتر از فرمایشات دیگر امام به چشم می‌خورد بنده با بررسی تاریخ صدور روایت و ردپای آن در منابع متقدم به این نتیجه رسیدم که این خطبه بخشی از نامه امام به اصحاب آن حضرت است که در کتاب المسترشد طبری شیعی دیده می‌شود که ابتدای نامه مطابق با نامه ثبت شده در کتاب دینوری است و اواسط نامه، به هنگام بیان رخدادهای جمل و نقش عایشه در این واقعه توسط امام، گویا طبری متاثر شده و یا براساس تحلیل شخصی و یا با استفاده از مطلبی از غیر امام که در دسترس بوده جمله مربوط به نواقص العقول را به نامه واردکرده است بدون اینکه تفکیکی میان جمله امام و طبری حاصل شود.
این محقق تصریح کرد: لذا به نظر می‌رسد این جملات بر جمله امام افزوده شده است بنابراین خطبه امام، خطبه نبوده بلکه نامه بوده است و این جمله نیز از امام نیست و اگر از امام بود باید در برخی کتب مهم دیگر نیز مانند جمل شیخ مفید آورده می‌شد.
طیبی اظهار کرد: البته تحلیل مفهومی و گزاره‌ای مفاهیم موجود در این خطبه نیز دقت در گفتمان و فضای فکری امام و سیره ایشان در برخورد با زنان که همسو با قرآن و سیره نبوی است در اثبات نادرستی این انتساب موید خواهد بود.
یادآور می‌شود حجت‌الاسلام والمسلمین حسین حسینیان مقدم، عضو هیئت علمی پژوهش گاه حوزه و دانشگاه در این نشست به نقد سخنان وی پرداخت.
وی افزود: رد این انگاره قرن‌هاست که دغدغه ذهنی محققان بوده و موجب نگارش آثاری در این زمینه شده ولی با وجود پاسخ‌های کلامی و تاریخی به این شبهات آثار موجود چندان ثمربخش نبوده است و نقطه تمرکز منتقدان نیز بر خطبه 80 نهج البلاغه و طرح بحث ناقص العقل و ناقص الایمان بودن زنان است.
طیبی با استناد به سخنان برخی از اندیشمندان می‌گوید لبیب بیضون در مطلبی آورده است که امام علی(ع) مظهر عدل و دوستدار حق و دفاع از مظلوم است و چگونه ممکن است نظر ظالمانه‌ای بدهد. در حقیقت امام واقعیت موجود را بیان فرموده‌اند نه اینکه بخواهند به زنان توهین کنند و این موجب سقوط ارزش زنان شوند.
وی اظهار کرد: با نگاهی گذرا به سایت‌های مخالف دین اسلام و شیعه می‌بینیم که انبوهی از مطالب توهین‌آمیز در مورد نوع نگاه امام به زنان دیده می‌شود و امام را یکی از زن‌ستیزترین انسان ها عنوان می‌کنند.
عضو دانشنامه زن مسلمان گفت: در مورد سخنان ائمه(ع) چند مسئله متصور است یا اینکه به نحو قضایای حقیقیه سخنانی را مطرح فرموده اند، یا به نحو شخصیه و در تحلیل ها باید به این مسئله توجه لازم صورت بگیرد مثلا در قرآن کریم تعبیر«کیدکن» بعد از ماجرای حضرت یوسف(ع) مطرح می‌شود ولی تعمیم کید عظیم بر طبیعت زنان با استفاده از این تعبیر دشوار به نظر می رسد گرچه فخر رازی چنین کرده است.
انواع سخنان امام درباره زنان
وی تاکید کرد: در یک جمع‌بندی نسبی می‌توان سخنان امام درباره زنان را به چند قسم تقسیم کرد؛ مواردی به ظاهر مذموم، موارد خنثی و موارد ممدوح از این رو مجموعه سخنان باید در نظر گرفته شود.
طیبی در ارزیابی تاریخچه و صدور سند خطبه 80 تصریح کرد: در اینکه این مطلب خطبه و یا نامه است اختلاف نظر وجود دارد بنابر متن طبری صاحب المسترشد که قدیمی‌ترین منبع برای نقص عقل است این فراز بخشی از نامه‌ای است که حضرت بعد از فتح مصر و دریافت خبر شهادت محمدابن ابی بکر در پاسخ به درخواست یارانش مطرح می‌کند.
دستکاری در نامه امام(ع)
وی عنوان کرد: تصریح به نقص در عقل و ایمان در این خطبه بیشتر از فرمایشات دیگر امام به چشم می‌خورد بنده با بررسی تاریخ صدور روایت و ردپای آن در منابع متقدم به این نتیجه رسیدم که این خطبه بخشی از نامه امام به اصحاب آن حضرت است که در کتاب المسترشد طبری شیعی دیده می‌شود که ابتدای نامه مطابق با نامه ثبت شده در کتاب دینوری است و اواسط نامه، به هنگام بیان رخدادهای جمل و نقش عایشه در این واقعه توسط امام، گویا طبری متاثر شده و یا براساس تحلیل شخصی و یا با استفاده از مطلبی از غیر امام که در دسترس بوده جمله مربوط به نواقص العقول را به نامه واردکرده است بدون اینکه تفکیکی میان جمله امام و طبری حاصل شود.
این محقق تصریح کرد: لذا به نظر می‌رسد این جملات بر جمله امام افزوده شده است بنابراین خطبه امام، خطبه نبوده بلکه نامه بوده است و این جمله نیز از امام نیست و اگر از امام بود باید در برخی کتب مهم دیگر نیز مانند جمل شیخ مفید آورده می‌شد.
طیبی اظهار کرد: البته تحلیل مفهومی و گزاره‌ای مفاهیم موجود در این خطبه نیز دقت در گفتمان و فضای فکری امام و سیره ایشان در برخورد با زنان که همسو با قرآن و سیره نبوی است در اثبات نادرستی این انتساب موید خواهد بود.
یادآور می‌شود حجت‌الاسلام والمسلمین حسین حسینیان مقدم، عضو هیئت علمی پژوهش گاه حوزه و دانشگاه در این نشست به نقد سخنان وی پرداخت.
