همایش «معنویت اسلامی در مقابله با افراط‌گرایی» در قرقیزستان برگزار شد
گروه بین‌الملل: همایش بین‌المللی «عقلانیت و معنویت اسلامی در مقابله با افراط‌گرایی» با حضور اندیشمندانی از قرقیزستان و ایران، در فرهنگستان ملی علوم قرقیزستان واقع در شهر بیشکک برگزار شد.
اهمیت موضوع همایش در لزوم بررسی موضوع جهانی افراط‌گرایی و تروریسم در قالب مطالعات بنیادین، علمی ـ نظری، کاربردی، میان‌رشته‌ای و بین‌المللی و نیز اهمیت سنت معنوی و عقلانی اسلام به عنوان عامل محوری و مؤثر در مبارزه با افراط‌گرایی به ظاهر دینی و تعیین راه حل‌های پیشگیرانه از خشونت بوده است.
هدف این همایش، ایجاد سکوی علمی و برقراری گفت‌وگوی میان‌فرهنگی برای تشریک مساعی محققان، سیاستمداران، روحانیون و فعالان اجتماعی و نهادهای دولتی و غیردولتی در ارائه پیشنهادات و برنامه‌های جامع معنوی و کاربردی برای رفع تهدید تروریسم در منطقه بوده است.
در این همایش اندیشمندان سرشناس بومی و خارجی، دانشگاهیان، محققان ایرانی، شخصیت‌های دولتی، فعالان اجتماعی، نمایندگان روحانیت و فرهنگیان، مقاله‌های علمی خود را ارائه دادند.
در آغاز همایش مسائل افراط‌گرایی و ضرورت طرح و بررسی آن مطرح شد و از ابتکار رایزنی فرهنگی ایران در زمینه پیشنهاد این موضوع مهم قدردانی شد. سپس سخنرانان مقالات پژوهشی خود را را ارائه دادند. موضوعات محوری همایش بیشتر حول مسائل نظری ـ فلسفی و نظری ـ کاربردی افراط‌گرایی و تروریسم در جهان، ساحت تاریخی ـ تمدنی و فرهنگی ـ اجتماعی مسئله مقابله معنوی و عقلانی با افراط‌گرایی و تروریسم، چگونگی گسترش اسلام در آسیای مرکزی، قرقیزستان و پیام معنوی و انسان‌دوستانه جهان اسلام، معنویت و عقلانیت اسلامی به عنوان عوامل مؤثر در مقابله با افراط‌گرایی و تروریسم، جست‌وجوهای معنوی عطار نیشابوری و انعکاس آن در جهان معاصر، گفت‌وگو میان فرهنگ‌های قرقیزی و ایرانی در راستای تحکیم صلح در منطقه، نقش روشنفکران در احیای معنویت جامعه معاصر، ساحت اجتماعی و کاربردی مسئله مقابله با افراط‌گرایی و تروریسم و همچنین مبنای قانونی و حقوقی مبارزه با تروریسم، بود.
حوادث هشدار می‌دهند كه هشیار باشیم
اصیل بیک حیدرعلی‌اف، آکادمیسین آکادمی ملی علوم قرقیزستان، رئیس هیأت امنای دانشگاه بین‌المللی قرقیزستان و سفیر فوق‌العاده و تام‌الاختیار جمهوری قرقیزستان، ضمن افتتاح همایش، با بیان سخنانی گفت: انتخاب موضوع همایش و برگزاری آن در این زمان، امری به جا و به موقع بوده است. از آن مهم‌تر این است که کشور ایران این مسئله را مطرح می‌کند و مبتکر برگزاری همایشی با این موضوع شده است.
احمدعلی اف، دکترای زبان‌شناسی و معاون رئیس آکادمی ملی علوم قرقیزستان، هم در افتتاحیه همایش گفت: موضوع عقلانیت، معنویت و افراط‌گرایی، موضوعی است که نه تنها مورد توجه فیلسوفان و سیاستمداران قرار گرفته است؛ بلکه برای همه مردم حایز اهمیت است؛ زیرا ما جهانیان، در برابر حفظ جان همدیگر و حفظ این کره زمینی مسئولیت داریم.
وی افزود: حوادث تلخی که در بسیاری از نقاط جهان با آن مواجه می‌شویم بار دیگر به ما هشدار می‌دهند که باید هشیار باشیم و تلاش‌هایی برای ایجاد تفاهم بین ملت‌ها و کشورها به عمل آوریم.
ادیان اشاعه‌دهنده ارزش‌های ناب انسانی هستند
علی‌مجتبی روزبهانی، سفیر ایران در قرقیزستان هم در سخنرانی خود در این همایش اظهار كرد: امروزه افراط‌گرایی خشن، یکی از حادترین چالش‌ها و احتمالاً مهم‌ترین چالش‌هایی است که نه تنها منطقه ما بلکه تمامی جهان را تهدید می‌کند. ادعاهای جهانی جریان افراط و فراگیر بودن آن با توجه به ویرانی‌ها و خرابی‌های ایجاد شده طی سال‌های اخیر در عراق و سوریه، نشانگر میزان مخرب بودن این جریان برای محیط اجتماعی و ژئوپلیتیک جهان و به ویژه منطقه ما است.
وی سپس گفت: جنایات گسترده از جمله قتل‌ها، تجاوازات جنسی، تغییر اجباری دین، شکنجه و به بردگی کشیدن انسان‌ها و تخریب مساجد، اماکن تاریخی، اماکن متبرکه، کلیساها و مقبره‌ها، نوع و دامنه تهدیدات ناشی از گروه‌های افراطی و در رأس آنها داعش را نمایان می‌سازد. گرایش‌های تکفیری این گروه‌های تروریستی باعث شده است که سیاست تهاجم، ظلم و جنایت علیه اقشار گسترده‌تری از جامعه را توجیه و با بی‌شرمی تبلیغ كنند.
سفیر كشورمان ادامه داد: باید توجه داشت که اینگونه اعمال و جنایات افراط‌گرایان، ارتباطی با اسلام و هیچ دین دیگری ندارد. اسلام و سایر ادیان الهی در طول تاریخ همواره منادی و اشاعه‌دهنده ارزش‌های ناب انسانی همچون مهربانی، انسان‌دوستی و عشق به هم‌نوعان، شکیبایی، بردباری، گذشت و بخشش بوده‌اند. با این حال طی بیش از دو قرن گذشته، گروه کوچکی با سوابق مشکوک، به بهانه عوام‌فریبانه تصفیه دین، چهره‌ای غیر واقعی و تحریف شده از اسلام را معرفی کرده و تلاش كرده‌اند که عناصر مهربانی و بخشش (عطوفت و رحمانیت) را از دین حذف کنند.
وی تأكید كرد: بر همین اساس نیز این جماعت تکفیری و پیروان آنها، کسانی را که حاضر نشدند چنین تفسیر خشنی از دین را بپذیرند، مستحق مجازات دانسته و خارج از دین می‌خوانند. مشکل جامعه انسانی ناشی از وجود چنین جماعتی، زمانی شکل جدی به خود گرفت که عده‌ای ثروتمند و برخوردار از قدرت با اهداف سیاسی خاص، به حمایت و اشاعه چنین تفسیر جاهلانه‌ای از دین در کشورهای اسلامی، به ویژه در جوامعی که دچار فقر مالی و فقدان آگاهی لازم نسبت به حقیقت دین بودند، پرداختند.
روزبهانی ادامه داد: طی یکی ـ دو دهه اخیر، ائتلافی میان برخی از دولت‌ها و صاحبان قدرت و ثروت دولتی از یک سو و گروه‌های تکفیری، تروریستی و افراطی از طرف دیگر مشاهده می‌شود که موجب تحقق پیشروی‌های نظامی و سیاسی قابل توجهی از سوی این گروه‌های خشونت‌طلب شده و منطقه و جهان را با تهدیدی جدی مواجه می‌سازد.
وی در بخش دیگری از سخنانش اظهار كرد: جمهوری اسلامی ایران در مقابله با چنین تهدیدات امنیتی، از منظر اصل همسایگی نگریسته و بر این اعتقاد است که منطقه ما نیازمند همکاری و همگرایی است. از این دیدگاه، در صورت وجود ناامنی در منطقه، جمهوری اسلامی ایران نیز احساس امنیت نمی‌کند و بنابراین نه تنها امنیت کل منطقه؛ بلکه امنیت تک تک کشورهای منطقه را مهم و حیاتی می‌داند.
سفیر ایران در قرقیزستان افزود: به علاوه جمهوری اسلامی ایران به منظور مبارزه با افراط‌گرایی خشونت‌آمیز، به اجماع وسیع در سطح بین‌المللی حول محور جنایت کار شناختن داعش و سایر گروه‌های تکفیری و شکست آنها دعوت می‌کند. در همین رابطه، ما از همه همسایگان خود دعوت می‌کنیم تا در یک برنامه مشترک برای مقابله با خطراتی که از گذشته توسط رژیم‌های ظالم منطقه و امروزه توسط گروه‌های افراطی و به ویژه داعش برای منطقه در تمامی ابعاد ایجاد شده است، مشارکت و همکاری جدی و اطمینان بخش و ضروری را شروع کرده و از این رهگذر بتوانیم آینده بهتری را برای منطقه فراهم و با خطراتی که نسل کنونی و آینده را تهدید می‌کند مقابله كنیم.
افراط‌گرایی مرز جغرافیایی نمی‌شناسد
عثمان تقوساکوف، رئیس انستیتوی فلسفه و مطالعات سیاسی و حقوقی آکادمی ملی علوم قرقیزستان هم در سخنرانی خود گفت: پدیده‌های افراط‌گرایی و تروریسم در عمل مرز جغرافیایی نمی‌شناسد و محدود به یک کشور و یا یک منطقه نمی‌شود. این پدیده‌ها وسعت جهانی پیدا کرده‌اند.
وی افزود: امروزه عملیات‌های تروریستی در کشورهای انگلیس، ترکیه، روسیه اتفاق می‌افتد. طبق اطلاعات اخیر یکی از عوامل عمل انتحاری سنت‌پترزبورگ روسیه، متولد قرقیزستان بوده است که البته تابعیت روسیه را داشت؛ ولیکن با این کارش سایه منفی بر قرقیزستان افکنده است.
تقوساکوف، ادامه داد: طبق آمار اخیر در سال 2015 حدود 2 هزار نفر از روسیه به عنوان نیروی داعش جذب شده بود که در سال 2016 این تعداد به 5 هزار نفر رسید. همچنین 600 نفر از اتباع قرقیزستان جذب داعش شده‌اند که بسیاری از آنها به عنوان شبه نظامیان علیه سوریه می‌جنگند. افراط‌گرایی و تروریسم به مثابه یک غده سرطانی است و ما به عنوان جامعه روشنفکر باید توصیه ها و پیشنهادهایی ارائه بدهیم که این غده به متاستاز(انتقال سلول‌های سرطانی به مناطق دور از تومور اولیه) تبدیل نشود.
خانم عیسی‌اوا، نماینده کمیسیون دولتی امور ادیان قرقیزستان هم اظهار كرد: امروزه بسیاری با شیوع افراط‌گرایی و رادیکالیسم مواجه می‌شوند و کارشناسان به این نتیجه می‌رسند که تنها روش مبارزه زوری و مسلحانه، کارساز نیست. باید اقدامات جامع و پیشگیرانه به عمل آورد و قرقیزستان نیز در این راه قدم بر می‌دارد.
وی افزود: دستگاه‌های دولتی از جمله سازمان‌های دفاعی به تنهایی نمی‌توانند با افراط‌گرایی مبارزه کنند؛ بنابراین یک روش جامع با جذب نخبگان، روشنفکران، روحانیون، فعالین اجتماعی و رسانه‌ها ضروری است.
تمسك به اعتدال، مانع افراط و تفریط
علی حکیم‌پور، رایزن فرهنگی ایران در قرقیزستان هم در سخنرانی خود با اشاره به همزمانی برگزاری این همایش با سالروز بزرگداشت عطار نیشابوری، مطالب خود را در زمینه عقلانیت و معنویت اسلامی در برابر افراط‌گرایی ارائه داد. وی گفت: همانطور که گاهی طبیعت با سونامی، زلزله، طوفان و ... از اعتدال خارج می‌شود، ما انسان‌ها نیز در طول حیات خود به شکل‌های گوناگون از اعتدال خارج می‌شویم و در زندگی خود و دیگران مشکلات زیادی به بار می‌آوریم. یکی از چهره‌های بارز خروج از اعتدال همان بروز افراط و تفریط است. معنای واژه افراط زیاده‌روی و تفریط کوتاهی است.
حكیمپور ادامه داد: برخی گمان می‌کنند افراط صرفاً ناشی از جهل و تعصب است؛ اما اگر اندکی دقت شود، علل و عوامل متعددی ازجمله برتری‌جویی، بی‌عدالتی و منفعت‌طلبی در بروز آن دخالت آشکار و پنهان دارند. در این میان ممکن است میان عقلانیت و معنویت نیز تضادی به وجود آید و در نتیجه این تضاد، پدیده‌ای به نام افراط و تفریط به وجود آید؛ اما سؤال این است که چرا میان آن دو چنین تضادی حاصل می‌شود؟
وی افزود: در پاسخ می‌توان گفت که عقل ظهور واحدی ندارد. به بیان دیگر، گاهی عقل با برتری‌جویی، منفعت‌طلبی و خودخواهی آلوده می‌شود که قطعاً نمی‌تواند با عقل دوستدار حق تعامل صادقانه‌ای داشته باشد و بدین ترتیب، تفرقه میان عقل خودخواه و عقل حق‌جو سبب بروز تضاد میان عقل برتری‌جو و سودجو با معنویت، گذشت و مدارا تضاد می‌شود.
رایزن فرهنگی كشورمان همچنین گفت: قرآن کریم از مسلمانان به عنوان امت وسط یاد می‌کند؛ «ما شما را امتی وسط قراردادیم» (بقره، 143). واژه وسط از دیدگاه مفسران و لغت‌شناسان، همان اعتدال است که با معنویت اخلاقی نیز سازگاری تام دارد. از این رو، تردیدی نیست که با ظهور اعتدال، بازار افراط کساد می‌شود. اگر جوامع اسلامی تلاش کنند در همه امور خود میزان را همان اعتدال قرار دهند که با عقل حق‌طلب و معنویت نیز پیوند آشکاری دارد، در آن صورت گرفتار افراط و تفریط نخواهند شد.
وی سپس با بیان اینكه افراط و تفریط متأسفانه، به بسیاری از روابط ما کشورهای مسلمان سایه می‌افکند و همین امر مشکلات ناگواری را به بار می‌آورد، افزود: امروز، وظیفه همه کشورهای مخالف افراط‌گرایی این است که در مبارزه با آن کوتاهی نکنند که در این صورت دچار تفریط خواهند شد. نتیجه منطقی مخالفت بدون عمل همان تفریط است.
رایزن فرهنگی ایران در قرقیزستان در بخش دیگری از سخنانش اظهار كرد: با حزن و افسوس باید گفت که امروزه افراط‌گرایی در منطقه ما، به یک بحران تراژدیک تبدیل شده و خسارات زیادی را به جوامع مسلمان وارد کرده است. خساراتی که به آسانی قابل جبران نیست. بناهای آبادی که تبدیل به ویرانه شده، مواریث فرهنگی منطقه که قرن‌ها از آنها پاسداری می‌شد با بمب‌های افراط‌گرایان تخریب می‌شود.
وی ادامه داد: سؤال این است که چه کسانی پاسخگوی این همه خسارات مادی و معنوی خواهند شد؟ به مصداق آیه مبارکه قرآنی «این تذهبون» (به کجا می‌روید!). این همه آدم‌کشی، بیماری، دربه‌دری، پناهندگی و مصائب دیگر منطقه که از افراط و تفریط‌ها ناشی می‌شود، چگونه جبران خواهد شد؟
حكیمپور همچنین تأكید كرد: افراط‌گرایی سازمان‌یافته که بیشتر به صورت عقیدتی خودنمایی می‌کند، عده زیادی از جوانان و خانواده‌های مسلمان را به سوی خود می‌کشاند. بر این باورم که ممکن است امروز، داعش به ظاهر در عراق و سوریه از بین برود؛ اما تا زمانی که علل و عوامل بروز آن از میان نرفته است، افراط‌گرایی نیز ریشه‌کن نخواهد شد. تردیدی نیست که داعش در نقطه صف افراط‌گرایی است؛ اما ستاد آن جای دیگری قرار دارد و عدم اطلاع از برنامه‌های کسانی که در ستاد افراط‌گرایی طراحی می‌کنند، مشکل عمده مبارزه با این پدیده درناک و شوم است.
وی در پایان و تأكیدی دوباره اظهار كرد: اینک، جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری با تجارب فراوان آمادگی دارد تجارب خود را در زمینه بررسی ریشه‌های افراطی‌گری و مبارزه با آن در اختیار کشورهای دوست و برادر قرار دهد. بی‌تردید، بهره‌گیری از تجارب ایران در مبارزه با افراط‌گرایی، بسیار مفید و ثمربخش است و امید است با همفکری و برگزاری نشست‌های گوناگون و تبادل اندیشه‌ها و دیدگاه‌های مؤثر، بتوان به راهکارهای کم‌هزینه‌تر، موفق‌تر، آگاهانه‌تر و آسان‌تری در مبارزه با افراط‌گرایی هدایت‌شده از سوی اتاق‌های فکر کشورهای بحران‌ساز دست یافت و اندکی از آلام ملل مسلمان کاست.
بنا بر اعلام این گزارش، توقون مامیت‌اف، رئیس مجمع اقوام قرقیزستان و مشاور نخست‌وزیر قرقیزستان، اروزبیک ملاعلی‌اف، رئیس سابق کمیسیون دولتی امور ادیان قرقیزستان، خانم گ.ک. عیسی‌اوا، رئیس اداره تحلیل کمیسیون دولتی امور ادیان وابسته به ریاست جمهوری قرقیزستان، حسن آرموشف، مشاور رئیس دانشگاه شرقی محمود کاشغری، گودرز صادقی، رئیس دانشگاه محقق اردبیلی ایران و جمعی دیگر از اندیشمندان ایرانی و قرقیزی هم، مقالات علمی و تحقیقی خود را در این همایش ارائه دادند.
مطالب مرتبط
