چه برداشت‌هایی از مفهوم «بقیةالله» در تفاسیر شده است
استاد سطح عالی حوزه با اشاره به کاربرد واژۀ «بقیةالله» در قرآن کریم، به برداشت‌های مختلفی از مفسران دربارۀ این لقب امام مهدی (عج) اشاره کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) تسنیم نوشت: حجت‌الاسلام و المسلمین «ناصر خلج» استاد سطح عالی حوزه با اشاره به القالب متعدد حضرت مهدی(عج) در روایت حضرات معصومین(ع) گفت: امام زمان(ع) سه گونه القاب دارند که نخستین آن، القابی است که با سایر معصومین(ع) مشترک است مثل «حجةالله و خلیفةالله».
وی افزود: دومین بخش القابی هستند که مربوط به فضای سیاسی و امنیتی دوران غیبت صغری است، مثل «سیّد، صاحب الدار، الغرین، الخلف الصالح و ...». در آن دوران به جهت فضای سیاسی حاکم، نمی‌شد به راحتی نام حضرت مهدی(ع) را به زبان آورد، لذا از اینگونه القاب استفاده می‌کردند. سومین بخش القالبی هستند که منحصر به شخص امام زمان(عج) است، مثل «خاتم الائمه، الغائب، القائم، المنتظر و بقیةالله».
این استاد حوزه با اشاره به کاربرد واژۀ «بقیةالله» در قرآن کریم گفت: خداوند در آیۀ 86 سورۀ مبارکۀ هود می‌فرماید: «بَقِیتُ اللَّهِ خَیرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ»، اگر مؤمن باشید، باقیمانده [حلال] خدا برای شما بهتر است. این جمله توسط حضرت شعیب (ع) بیان شده است، ایشان در آیات قبل به مسائل مهمی همچون کامل دادن پیمانه و ترازو، رعیات حقوق مردم و عدم کم فروشی و فساد روز زمین اشاره تأکید می‌کند، بعد در چنین فضایی می‌فرماید: «بَقِیتُ اللَّهِ خَیرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ».
حجت‌الاسلام و المسلمین خلج با اشاره به تفاسیر مختلف آیۀ فوق خاطرنشان کرد: این آیه شریفه به صورت‌های مختلف تفسیر شده است، بسیاری از مفسران این آیه را در ارتباط با رزق حلال دانستند که با ظاهر آیه نیز منطبق است. برخی «بقیةالله» را به معنای نعمت دانستند، یعنی آن نعمتی که خداوند برای انسان درنظر می‌گیرد، خیلی بهتر است. برخی نیز آن را به معنای ثواب آخرت گرفتند و منظورشان ثوابی است که خداوند در آخرت متناسب با اعمال، به انسان‌ها عطا می‌کند و هیچگاه از بین نمی‌رود.
وی افزود: چهارمین معنایی که دربارۀ «بقیةالله» بیان شده، اشاره دارد به انبیاء و اوصیاء(ع) که هدایت انسان‌ها یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های آنان بوده است. در پنجمین معنایی که برای این مفهوم نام برده شده، دیگر نامی از انبیاء نیست و فقط به اوصیای انبیاء و ائمه (ع) اشاره شده است. برخی هم «بقیةالله» را منحصر به حضرت مهدی(عج) دانستند.
این استاد حوزه یادآور شد: تمام مخلوقات از یک وجه ظاهری و مادی و یک وجه باطنی و معنوی برخوردارند، خدا در آیۀ 88 سورۀ قصص می‌فرماید: «كُلُّ شَیْءٍ هالِكٌ إِلاَّ وَجْهَهُ»، «وجهه» را به دو شکل می‌توان معنا کرد؛ اگر به خدا نسبت دهیم به این معناست که هر چیزی فانی می‌شود جز وجه الله، از طرف دیگر می‌توان گفت هر چیزی از بین می‌رود جز وجه آن چیز. چون امام زمان (عج) وجه الله هستند و مقام عند اللهی دارند بقیةالله هستند که خداوند به وسیله ایشان زمین را پر از عدل و داد می‌کند. خداوند در قرآن می‌فرمایند «مَا عِندَکُمْ یَنفَدُ وَمَا عِندَ اللّهِ بَاقٍ» و هر چیزی که وجه الله و عندالله باشد، از فنا مصون و باقی است، لذا به حضرت بقیةالله می‌گویند. آری آن جلوه که فانی نشود وجه خداست.
وی افزود: دومین بخش القابی هستند که مربوط به فضای سیاسی و امنیتی دوران غیبت صغری است، مثل «سیّد، صاحب الدار، الغرین، الخلف الصالح و ...». در آن دوران به جهت فضای سیاسی حاکم، نمی‌شد به راحتی نام حضرت مهدی(ع) را به زبان آورد، لذا از اینگونه القاب استفاده می‌کردند. سومین بخش القالبی هستند که منحصر به شخص امام زمان(عج) است، مثل «خاتم الائمه، الغائب، القائم، المنتظر و بقیةالله».
این استاد حوزه با اشاره به کاربرد واژۀ «بقیةالله» در قرآن کریم گفت: خداوند در آیۀ 86 سورۀ مبارکۀ هود می‌فرماید: «بَقِیتُ اللَّهِ خَیرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ»، اگر مؤمن باشید، باقیمانده [حلال] خدا برای شما بهتر است. این جمله توسط حضرت شعیب (ع) بیان شده است، ایشان در آیات قبل به مسائل مهمی همچون کامل دادن پیمانه و ترازو، رعیات حقوق مردم و عدم کم فروشی و فساد روز زمین اشاره تأکید می‌کند، بعد در چنین فضایی می‌فرماید: «بَقِیتُ اللَّهِ خَیرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ».
حجت‌الاسلام و المسلمین خلج با اشاره به تفاسیر مختلف آیۀ فوق خاطرنشان کرد: این آیه شریفه به صورت‌های مختلف تفسیر شده است، بسیاری از مفسران این آیه را در ارتباط با رزق حلال دانستند که با ظاهر آیه نیز منطبق است. برخی «بقیةالله» را به معنای نعمت دانستند، یعنی آن نعمتی که خداوند برای انسان درنظر می‌گیرد، خیلی بهتر است. برخی نیز آن را به معنای ثواب آخرت گرفتند و منظورشان ثوابی است که خداوند در آخرت متناسب با اعمال، به انسان‌ها عطا می‌کند و هیچگاه از بین نمی‌رود.
وی افزود: چهارمین معنایی که دربارۀ «بقیةالله» بیان شده، اشاره دارد به انبیاء و اوصیاء(ع) که هدایت انسان‌ها یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های آنان بوده است. در پنجمین معنایی که برای این مفهوم نام برده شده، دیگر نامی از انبیاء نیست و فقط به اوصیای انبیاء و ائمه (ع) اشاره شده است. برخی هم «بقیةالله» را منحصر به حضرت مهدی(عج) دانستند.
این استاد حوزه یادآور شد: تمام مخلوقات از یک وجه ظاهری و مادی و یک وجه باطنی و معنوی برخوردارند، خدا در آیۀ 88 سورۀ قصص می‌فرماید: «كُلُّ شَیْءٍ هالِكٌ إِلاَّ وَجْهَهُ»، «وجهه» را به دو شکل می‌توان معنا کرد؛ اگر به خدا نسبت دهیم به این معناست که هر چیزی فانی می‌شود جز وجه الله، از طرف دیگر می‌توان گفت هر چیزی از بین می‌رود جز وجه آن چیز. چون امام زمان (عج) وجه الله هستند و مقام عند اللهی دارند بقیةالله هستند که خداوند به وسیله ایشان زمین را پر از عدل و داد می‌کند. خداوند در قرآن می‌فرمایند «مَا عِندَکُمْ یَنفَدُ وَمَا عِندَ اللّهِ بَاقٍ» و هر چیزی که وجه الله و عندالله باشد، از فنا مصون و باقی است، لذا به حضرت بقیةالله می‌گویند. آری آن جلوه که فانی نشود وجه خداست.
