به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست مبانی و کارکردهای ابررویداد راهپیمای اربعین از منظر گردشگری زیارتی عصر امروز 30 مهرماه از سوی مرکز علمی فرهنگی گردشگری دانشجویان در خبرگزاری ایکنا برگزار شد.
در ابتدای این نشست، رحیم یعقوبزاده، رئیس مرکز علمی فرهنگی گردشگری دانشجویان با بیان اینکه این مرکز دارای 30 شعبه در سراسر کشور است، گفت: از حدود 16 سال پیش این مرکز فعالیت خود را در زمینه گردشگری آغاز کرده و حدود 15 سال است که اردوهایی را با عنوان «ایران مرز پرگهر» برای دانشجویان و اساتید دانشگاهها برگزار کرده است.
وی ادامه داد: تاکنون بیش از 120 هزار نفر به اردوهای «ایران مرز پرگهر» اعزام شدهاند. هدف از این اردوها نیز آشنایی با میراث فرهنگی ایران و دستاوردهای جمهوری اسلامی است.
یعقوبزاده اظهار کرد: مرکز علمی و فرهنگی گردشگری دانشجویان 13 دوره همایش علمی خلیج فارس را برگزار کرده و امسال نیز چهاردهمین دوره آن را برگزار میکند.
وی با بیان اینکه مبحث گردشگری به تازگی وارد برنامه توسعه شده است، گفت: نشستها و همایشهای مختلفی که در زمینه گردشگری برگزار شده است، موجب دغدغهمندی برای این حوزه شده است؛ هر چند هنوز به شکل عملیاتی در حوزه گردشگری ضعیف عمل کردهایم، اما نسبت به 10 تا 15 سال قبل، از وضعیت بهتری برخوردار هستیم.
دو نوع گردشگری در پیادهروی اربعین
در ادامه مهدیه بُد، عضو هیئت علمی پژوهشکده نظر اظهار کرد: گردشگری دینی یا زیارتی شاید از نظر معنا برای بسیاری از مخاطبان قابل قبول نباشد، اما بسیاری هم این معنا را قبول دارند و همین وضعیت در مقالات علمی و پژوهشها هم وجود دارد.
وی با بیان اینکه پیادهروی اربعین برای گردشگری، یک کلاس درس است، گفت: این سفر میتواند بار آموزشی داشته باشد. همچنین یک ارتباط بین فرهنگی در آن رخ دهد و در واقع دو نوع گردشگری شامل تبلیغی و تبادل گروهی نیز در آن محقق شود.
بُد با بیان اینکه برای درک یک رویداد حتماً باید در آن حضور پیدا کرد، اظهار کرد: اربعین به دلیل اینکه در آن بیش از یک میلیون نفر حضور دارند، ابررویداد نامیده میشود.
وی در ادامه به تفاوتهای سفر حج و سفر اربعین پرداخت و گفت: در سفر حج مناسک اجباری است، اما در سفر اربعین اختیاری بوده و زائر نیاز نیست حتماً در زمان مشخصی به زیارت بپردازد. از سوی دیگر محدودیت زمانی در سفر حج برای انجام اعمال وجود دارد که در سفر اربعین اینگونه نیست.
جاذبههای گردشگری در اربعین
این پژوهشگر حوزه گردشگری در ادامه به جاذبههای گردشگری سفر اربعین پرداخت و تصریح کرد: این سفر به دلایل مختلف جاذبههای گوناگونی دارد. نمونه آن مسیر پیادهروی، حضور در رویداد، تجربه آیین، حضور فرهنگهای مختلف و حتی غذاهای گوناگون در آن برای هر گردشگری یک جاذبه محسوب میشود.
بُد بیان کرد: اربعین به دلیل نگاه مقدسی که به آن داریم، شاید مورد آسیبشناسی قرار نگیرد، اما باید به این موضوعات نیز پرداخت. این آسیبشناسی میتواند از چند منظر شامل محیط زیست، فرهنگ متفاوت نظیر پوشش بانوان، پوشش خاطرات تلخ تاریخی مانند جنگ ایران و عراق، اصلاح دید ایرانیها به زوار عراقی مانند اینکه مردم عراق را به عنوان میزبان دید، نه خدمتگزار و تقویت هویت جمعی صورت بگیرد.
وی تأکید کرد: این سفر میتواند مبانی ارتباط بینفرهنگی ما را نیز افزایش دهد، مانند نفس حضور در منازل عراقی و مواکب که فرهنگهای گوناگون در آن حضور دارند.
بُد یاد آور شد: به جز مسائل امنیتی، بهداشتی و حمل و نقل، نباید هیچ قانون و مدیریتی برای این رویداد در نظر گرفت. این کار باید از سوی مردم مدیریت شود، چرا که یک رویداد مردمی است.
ضرورت حمایت حقوقی از اربعین در سطح بینالملل
بهمن طاهرخانی، عضو کمیسیون حقوقی قضایی مجلس نیز با بیان اینکه موضوع اربعین چند سالی است که به عنوان نقطه ثقل آیینهای شیعیان مطرح میشود، گفت: این راهپیمایی به افراد مختلفی در صدر اسلام منتسب است که از آن جمله میتوان به جابرابن عبدالله انصاری و کاروان اسرای کربلا که از شام باز میگشتند، اشاره کرد.
طاهرخانی افزود: این آیین در دورهایی از تاریخ بسیار جدی و با شکوه برگزار میشد و در دورههایی نیز حکومتها مانع از برگزاری آن میشدند. دوران حکومت آل بویه و جمهوری اسلامی ایران با شکوهترین دوران برپایی این راهپیمایی بوده است.
این نماینده مجلس با تأکید بر اینکه امروز مسئولیت حساس و سنگینی بر عهده سیاستگذاران، اندیشمندان و علما برای پیشبرد زمینه اتحاد مسلمانان در آیین اربعین وجود دارد، گفت: باید از مراسم محلی که نمونه آن در دهه عاشورا اجرا میشوند، استقبال کنیم. اینها منافاتی با اصل فرهنگ دینی ندارند و چه بسا آن را زیباتر هم میکنند. از لحاظ حقوقی نیز نمیتوان به آنها خرده گرفت. اتفاقاً اینها در کنار هم ذیل فرهنگ عاشورا و اربعین میتوانند زمینه ارتباط فرهنگی را ایجاد کنند.
وی یاد آور شد: واقعه عاشورا متأثر از فرهنگها نیست، بلکه خود بر فرهنگها اثر گذاشته است. با این حال، در اربعین همه فرهنگها با هم جمع میشوند و بر راهپیمایی تأثیر میگذارند.
نماینده مردم تاکستان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه با توجه به افزایش سالانه زوار نیاز به یک قاعده مشترک وجود دارد، گفت: باید زمینهای ایجاد شود که تلفیق این فرهنگها موجب ایجاد تنش نشود. ما نیازمند ایجاد عرصهای بینالمللی هستیم تا بتوانیم از این راهپیمایی به صورت حقوقی حمایت کنیم.
وی ادامه داد: باید حقوق دانان جمع شوند تا قانونی را ایجاد کند که این قانون زمینه اتحاد مردم در زمینه اربعین شود.
هفت فرایند جهانی شدن اربعین
طاهرخانی در ادامه هفت فرایند را برای جهانی کردن حرکت اربعین و زمینهسازی اتحاد مسلمانان برشمرد و تصریح کرد: این هفت فرایند عبارتند از: تبیین حرکت از عاشورا به زیارت اربعین برای مردم، حرکت از شبکههای محلی به شبکههای بزرگ فرامحلی و جهانی، حرکت از سنتهای محلی به سنتهای جهانی، تحول بستر و زمینه آیین اربعین، حرکت از رسانههای محلی به رسانههای جهانی، حرکت از قاعده محرومیت مردم از زیارت به قاعده دسترسی انبوه و آخرین مورد حرکت از اشکال ایستا به اشکال پویا.
عضو کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: ضرورت امروز ما این است که ضمن این قاعدهسازی، قوانین حقوقی را به وجود آوریم تا با رژیمهای حقوقی مناسب، از این راهپیمایی و زائران حاضر در آن حمایتهای لازم انجام شود.
زیارت اربعین؛ مختص امام حسین(ع)
حجتالاسلام و المسلمین مهدی فرمانیان، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در ادامه این همایش به مبانی زیارت اربعین پرداخت و گفت: در مورد زیارت امام حسین(ع) در اسلام توصیههای بسیاری شده و ترک آن نیز مذمت شده است. حدیثی از امام صادق(ع) وجود دارد که کسانی که سالی یکبار به زیارت امام حسین(ع) نائل نشوند، از شیعیان امام نیستند.
وی افزود: ما در منابع دینی برای هیچ امامی اربعین نداریم و هیچ زیارتنامهای هم برای اربعین آنها تدوین نشده است. زیارت اربعین تنها برای امام حسین(ع) وارد شده و زیارتنامه آن هم از سوی امام صادق(ع) صادر شده است. امام حسن عسکری(ع) در اهمیت زیارت اربعین میفرمایند که مومن 5 نشانه دارد و یکی از آنها زیارت اربعین است. آنهماری شیمل، اسلامشناس و شرقشناس شهير آلمانی نیز در کتاب «راز اعداد»، اربعین و چهل را عدد کمال دانسته است.
فرمانیان با یادآوری اینکه پیادهروی اربعین پدیده جدیدی نیست، گفت: اولین گروهی که به پیادهروی اربعین به صورت جمعی پرداختند، توابینی بودند که برای جبران تنها گذاشتن امام حسین(ع) در صحرای کربلا، میخواستند قیام کنند. آنها ابتدا از کوفه به سمت کربلا پیادهروی کردند و مختار ثقفی نیز شخص دیگری بود که پیش از قیام خود پیادهروی کرد.
وی در ادامه به کارکردهای زیارت اربعین پرداخت و گفت: اتحاد شیعیان بین فرق مختلف و حرکت به سمت اتحاد مسلمانان، نخستین کارکرد این راهپیمایی است. تنها گروهی که با این راهپیمایی و زیارت مخالفت میکنند، وهابیون و سلفیها هستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در پایان، اتحاد اقوام عرب و عجم و فعال کردن موسسات گردشگری را از دیگر کارکردهای اربعین برشمرد.
گزارش تصویری این همایش را اینجا ببینید.
انتهای پیام