بهروز یاری‌گل، مدرس و پیشکسوت قرآنی کشورمان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، درباره افزوده شدن رشته ترتیل به صورت آزمایشی و برای نخستین‌بار در سطح رقابت‌های بین‌المللی ایران گفت: در جهان اسلام به رشته ترتیل، که صحیح آن تدویر است، نگاه ویژه‌ای دارند و حتی پراهمیت‌تر از تحقیق است. برخی از کشورها چون عربستان یا سایر کشورهای خلیج فارس به رشته تحقیق اهمیت نمی‌دهند و حتی تخصص و استعدادی ندارند، اما در کشور ما سال‌هاست که قاریان به اهمیت این رشته پی‌ برده‌اند و به سبب اهمیت موضوع باید کار کارشناسی در این باره انجام شود و اساتید، کارشناسان و صاحبان فن و داوران کشوری و بین‌المللی ورود کنند و برای دوگانگی و نگاهی که میان مرتلان است فکری شود.

تناقض‌ها در نگاه به رشته ترتیل

یاری‌گل با اشاره به اینکه باید اشکالات و تناقض‌ها در نگاه به رشته ترتیل رفع شود، بیان کرد: در بخش تجوید رشته ترتیل، اختلاف نظر‌های کمی وجود دارد، مثلاً در توازن کشش‌ها در مدود پایان آیات، برخی از مرتلان خودشان را آزاد می‌دانند و برخی دیگر نیز می‌‌گویند توازن به‌طور کامل باید در مدود آخر و عارضی انجام شود.

این داور بین‌المللی کشورمان اضافه کرد: بیشتر نکات در رقابت‌های ترتیل مرتبط با بخش صوت و لحن است، چنانکه بین قراء، مرتلان و شرکت‌کنندگان اختلاف نظر و سلیقه وجود دارد و برخی از قراء و چند تن از اساتید و داوران، استاندارد ترتیل را بر مبنای ترتیل‌های محمدصدیق منشاوی یا سبک عبدالباسط یا خلیل الحصری می‌دانند و برخی به دنبال ابداع و نوآوری هستند. اینجاست که جنگ صوت و لحن در مسابقات تعیین‌کننده خواهد بود. لذا باید کار کارشناسی در این موارد انجام و تکلیف متسابق روشن شود.

قانون‌مندی آئین‌نامه، اختلاف‌نظرها را رفع می‌کند

این مدرس قرآن با ذکر اینکه در رشته ترتیل سلیقه داور حکم‌فرماست، بیان کرد: اگر این رشته قانون‌مند شود، اختلاف نظرها در میان شرکت‌کنندگان و هم بین داوران و آئین‌نامه مسابقات برطرف می‌شود، مثلاً داوری می‌گوید این در آئین‌نامه مشخص شده است! بله، اما قسمت‌هایی که می‌گویم واقعاً مورد اختلاف نظر است؛ میزان و حداکثر اوج مرتل یکی از این موارد است. اینکه مرتل چه میزان می‌تواند اوج بگیرد و آیا مقداری اوج گرفتن متداول است؟ آیا در ترتیل‌خوانی چنین مواردی داریم؟ اگر سبک‌های اساتید مصری را بشنوید، اوج زیادی در قرائت‌های ترتیل نداریم. اگر قاری شرکت‌کننده به همان سبک بخواند، داوران به آن نمره صوت نمی‌دهند و می‌گویند تو صوت نداشته‌‌ای و حد معمول و قرائت متوسطی داشته‌ای و به اصطلاح اوج نگرفته‌ای، حال آنکه مرتل این سبک را در ترتیل قاریان بزرگ مصری شنیده است. در نتیجه این اختلاف نظرها وجود دارد.

بیشتر بخوانید:

• تأثیر رشته ترتیل قرآن بر مخاطب و جذابیت رسانه‌ای

• «احسان محمدی»؛ نماینده ایران در رشته ترتیل مسابقات بین‌المللی قرآن

یاری‌گل با بیان اینکه باید در آئین‌نامه این موارد شفاف مشخص شود و متسابق تکلیفش را در اختلاف نظر‌ها بداند، تصریح کرد: منظورم در میزان اوج است، نه اینکه مرتل مشخص کند به سبک کدام مرتل بخواند، مثلاً اگر قاری در مقام جواب جواب، قرائت ترتیل داشته باشد، با او مثل رشته تحقیق برخورد کنیم! همه اینها باید تکلیفش روشن باشد. آیا در آئین‌نامه سراسری این موضوع روشن شده و اگر روشن است، صد‌درصد شفاف نیست و با توجه به اینکه چند ماه بیشتر تا مرحله بین‌المللی فرصت نداریم، باید سریع‌تر این اصلاحات صورت گیرد.

این مدرس قرآن با تأکید بر میزان تنوع مقامات، افزود: به طور مثال اگر قاری فرصت دارد یک یا دو صفحه را بخواند باید مشخص شود که حداقل می‌تواند چند مقام را بخواند و این مقامات را چه میزان باید تنوع دهد؟ این خیلی مهم است. مورد دیگر میزان سرعت قرائت و تحریرهاست، اینکه یک مرتل چه میزان می‌تواند تحریر بزند؟ نکته دیگر این است که اگر مرتل شرکت‌کننده این تحریر را بزند و از حد معمول خارج شود و این تحریرها بیش از اندازه و اغراق صورت گیرد موجب کسر امتیاز می‌شود و یا امتیازش را بیشتر می‌‌کند؟

زرنگی برخی مرتلان در گرفتن نمره صوت و لحن

وی افزود: این موارد از نکاتی است که در آئین‌نامه باید قید شود. تکلیف مرتل در مسابقات سطوح کشوری و بین‌المللی باید کاملاً روشن باشد؛ چراکه گاهی با مرتلانی روبه‌رو می‌شویم که می‌گویند از اساتیدی چون منشاوی و عبدالباسط ترتیل را شنیده و با تجوید زیبا آن را می‌خوانند، اما داوران به آنها نمره صوت و لحن نمی‌دهند. البته برخی از شرکت‌کنندگان زرنگ هستند و در مسابقات اوج‌ها و تحریر‌های آن‌چنانی می‌زنند و سریع مقاماتشان را تغییر می‌دهند تا نمره صوت و لحن بیشتری بگیرند. این موضوع چه میزان در آئین‌نامه اشاره شده تا قاری بتواند طبق آئین‌‌نامه کارش را دقیق انجام دهد؟ حتی باید کلیات آئین‌نامه ترجمه و برای متسابقان خارجی ارسال شود و معتقدم باید از نظر اکثر اساتید و کارشناسان و پیشکسوتان قرآنی برای بازنگری آئین‌نامه رشته ترتیل استفاده شود.

وی در پاسخ به اینکه برخی از صاحب نظران معتقدند هنگامی که محفوظات یک حافظ قرآن به صورت ترتیل ارائه می‌شود، چه لزومی به افزودن رشته ترتیل به صورت مجزاست؟ افزود: برگزاری مسابقات اقدام خوبی بوده ولی باید کارشناسی شود. قاعدتاً در رشته حفظ معمولاً توجه حافظ بیشتر به ارائه محفوظات و دریافت بالاترین امتیاز حسن حفظ است، اما مرتل از مصحف شریف می‌خواند و دغدغه حفظ را ندارد و تمام قدرت و استعدادش را صرف ارائه خوب نکات تجویدی و صوت و لحن می‌کند و می‌تواند طبق آئین‌نامه، کامل و بدون نقص اظهار وجود کند. بنابراین، معتقدم مرتل به دلیل اینکه دغدغه حفظ ندارد، بهتر از حافظ می‌تواند به ارائه قرائت خوب بپردازد، اما حافظ قرآن نمی‌تواند آمادگی، شادابی و هنرنمایی مرتل را داشته باشد.