آیات کاربردی قرآن در هنر گرافیک تأثیرگذار است

واژه گرافیک از واژه یونانی graphein گرفته شده که به معنای حک کردن، کشیدن و نوشتن است. در گذشته گرافیک به طور کلی نقاشی و رسم را شامل می‌شد، اما امروزه این واژه عمدتاً به تکنیک‌های تکثیر و نسخه‌برداری و بعضی از شیوه‌های چاپ که در کنار رسم، نقاشی، مجسمه‌سازی، حکاکی بر روی چوب و فلززنی شاخه مستقلی از هنر را تشکیل می‌دهند، اطلاق می‌شود. اما مفهوم امروزی گرافیک، به تدریج پس از انقلاب صنعتی شکل گرفته است.

یکی از شگردهای هنر گرافیک برای ارائه اهداف عملی، ترکیب دقیق و ماهرانه تصویر و نوشته است. پیام‌های کلامی و تصویری در نمونه‌های در حال تغییر تحت تأثیر متقابل و مکمل یکدیگرند. چگونگی این تأثیر و تأثر به ماهیت کار و شناخت هدف سبک مورد استفاده در زمان مورد نظر و همچنین سبک هنرمند برای بیان مفهوم دیدگاه‌ها و خواسته‌های مخاطبین بستگی دارد. این جا دو حالت وجود دارد، یک اثری که پیامش را تنها از طریق کلام (ارتباط کلامی) بیان می‌دارد و حالت دومی، اثری که پیامش را تنها از طریق تصویر (ارتباط تصویری) عرضه می‌دارد. به بیانی دیگر طراح گرافیکی، در حالت اول بدون تصویر و در حالت دوم بدون نوشته است».

به منظور بزرگداشت روز جهانی گرافیک مصاحبه‌ای با احسان مرادی، استاد گرافیست اراکی انجام شده است که در ادامه می‌خوانید:

ایکنا ـ گرافیک را تعریف کنید؟

گرافیک با سفارش‌دهنده و شخصی که نیاز است با مردم در ارتباط باشد به شکل عمومی وارد شده و حرف‌ها، پیام‌ها و گفت‌و‌گوهای سفارش‌دهنده و یا تولیدکننده را به مخاطب می‌رساند. گویا گرافیست به نوعی مترجم تصویری است و مخاطب با دیدن آن تصویر پیام را دریافت و پاسخ مناسبی را اعمال کند.

ایکنا ـ بازخورد جامعه نسبت به هنر و یا علم گرافیک چیست؟

اگر گرافیک را از جامعه حذف کنیم جامعه دارای نقص می‌شود. به طور مثال فروشگاه بزرگی را بدون بسته‌بندی محصولات در نظر بگیرید در این مرکز خریداران با محصولاتی شبیه به هم مواجه شده و تشخیص ترکیبات، مفید بودن کالا و آدرس شرکت برای آنان غیر ممکن است. گرافیک تمامی این موارد را به صورت اطلاعات تصویری و نوشتاری به مخاطب منتقل کرده و انتخاب را برای جامعه هدف آسان‌تر می‌کند.

گرافیک در تمام زمینه‌ها تأثیرگذار است و به صورت ویژه قوه بصری انسان را تحت الشعاع قرار می‌دهد؛ چراکه انسان اطلاعات را بیشتر به صورت بصری در ذهن خود ذخیره می‌کند و این مهم به روانشناسی تداعی‌گرایان یا گشتالت آلمان باز می‌گردد که طبق تحقیقات بسیار روانشناسان دریافتند تصویر ماندگارتر از نوشتار است و حتی نوشتار زیرمجموعه تصویر محسوب می‌شود.

ایکنا ـ جایگاه هنر گرافیک در حال حاضر کجاست؟

یکی از اتفاق‌های مهم در جامعه گرافیک است و از این مقوله نمی‌توان صرفاً به عنوان هنر یاد کرد. گرافیک علم است و در زندگی بسیار کاربرد دارد، گرافیک هم به جنبه زیبایی‌شناسی و هم کاربردی بسیار اهمیت می‌دهد و اینکه در دنیای امروز و عصر ارتباطات اگر حذف شود از دیدگاه من هیچ چیزی معنا ندارد.

در کشور ما در دهه 80 و 90 اتفاقات بسیار خوبی در عرصه گرافیک افتاده است و گرافیک ایران در سطح بین‌الملل مطرح شده است، اغلب جشنواره‌های بین‌المللی توسط داوران ایرانی داوری می‌شوند که این مهم برای ما بسیار افتخارآفرین است.

ایکنا ـ مهمترین مشکل پیشروی گرافیست‌های بومی چیست؟

سازمان‌ها و مجموعه ادارات سفارش‌ها را به طراحان داخلی و استانی محول نمی‌کنند، به طور مثال دستگاه‌هایی همچون شهرداری بیشتر کار را از اینترنت استخراج و استفاده می‌کند، شهرداران تهران از هنرمندان گرافیک شهر خود استفاده می‌کند، اما شهرداری اراک به هیچ عنوان از طراحان گرافیک بومی کمک نمی‌گیرد.

سازمان‌ها می‌توانند به مناسبت‌های مختلف مذهبی و ملی از وجود هنرمندان خلاق با استعداد و متخصص استان بهره‌مند شوند، سازمانی همچون شهرداری می‌تواند اساتید این حوزه را دعوت کرده و از آنان متناسب با فضای شهری طرح‌هایی را برای زیباسازی طلب کند. حتی کارخانجات سفارش‌های خود را به افراد غیر متخصص می‌سپارند یا سفارش به گرافیست‌های تهرانی واگذار می‌شود. متأسفانه قریب به 99 درصد طراحان استان به تهران مهاجرت می‌کنند.

ایکنا ـ چطور علم گرافیک می‌تواند در خدمت قرآن باشد؟

قرآن و آیات کاربردی به شدت می‌تواند در علم و هنر گرافیک تأثیرگذار باشد. در شهر قم گرافیست‌های بسیار خوبی فعالند که در حوزه قرآن مشغول به کار بوده و اثرات خوبی از خود برجای می‌گذارند. گرافیست‌ها می‌توانند با توجه به آموزه‌های قرآنی  این مفاهیم را از طریق اینفوگرافی، موشن‌گرافی، فضاسازی شهری و ... به مخاطبان انتقال دهند.

گرافیست‌ها علاقه بسیار به استفاده از آیات الهی دارند. در علم گرافیک مبحثی وجود دارد که تأیید می‌کند قرآن بالاترین مدرس در این حیطه بوده و دارای محتوای خوبی است، برای هر کدام از آیات و محتواها طراحی‌های خاصی انجام می‌شود. به هنرجویانم قبل از شروع به کار آیاتی را گوشزد و جملاتی را مشخص می‌کنم که از دل احادیث آمده است. گویا احادیث حضرت علی(ع) و ... دارای ایده‌پردازی هستند و گویا ائمه(ع) برای تمام ابعاد احادیث فکری جامع داشته و تصویرسازی را برای هنرمند سهل کردند.  

ایکنا ـ توجه و استقبال جوانان دهه 80 به گرافیک دینی چگونه است؟

جوانان و نوجوانان علاقه‌مند به گرافیک به فعالیت در بخش قرآن و مذهب نیز گرایش دارند، اما روش فعالیت در این بخش باید با آموزش و الحان درست انجام شود تا گرافیست معانی و مفاهیم را درک کرده و با ترسیم هنر و علم خود بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند.

ارتباط گرفتن اولیه گرافیست با مفاهیم قرآن بسیار مهم است، برای ترغیب هرچه بهتر باید اساتید این حوزه معرفی شوند. شناخت هنرمندان دینی و قرآنی به تشویق نوجوانان کمک می‌کند. برای موفقیت هرچه بیشتر در این بخش از انجام پژوهش‌های کاربردی نباید غفلت شود. توجه به ظرافت و زیبایی جنبه‌های قرآن باید از سوی هنرمند مورد توجه قرار گیرد تا در دل مخاطب بنشیند.