خداترسان چه کسانی هستند

حبیب‌الله صابری‌نسب، پیشکسوت و پژوهشگر قرآنی، در تشریح نکات کلیدی جزء بیست‌و‌دوم قرآن در قالب سلسله مباحث معرفتی در گفت‌و‌گو با ایکنا از استان مرکزی، گفت: این جزء از آیه 30 سوره مبارکه «احزاب» آغاز شده و تا پایان آیه 27 از سوره «یس» ادامه دارد.

وی با بیان اینکه جزء بیست‌و‌دوم کلام وحی در برگیرنده ادامه سوره «احزاب»، «سبأ»، «فاطر» و 27 آیه از سوره «یس» است، اضافه کرد: بی‌تردید اگر آموزه‌های قرآنی و سیره اهل‌بیت(ع) در زندگی فردی و اجتماعی ما نهادینه شود شاهد کمترین آسیب در بخش‌های مختلف خواهیم بود. هرچند برای تمامی رشته‌ها احترام قائل هستم و آموزش آنان برای کودکان و نوجوانان خوب است، اما نباید اجازه دهیم تشریح مفاهیم قرآن در کلاس‌های آموزشی جای خود را به دیگر کلاس‌ها دهد؛ چراکه کلام وحی زندگی را بیمه می‌کند.

صابری‌نسب به آیه 44 از سوره «احزاب» که می‌فرماید: «تَحِيَّتُهُمْ يَوْمَ يَلْقَوْنَهُ سَلَامٌ وَ أَعَدَّ لَهُمْ أَجْرًا كَرِيمًا، تحيّت آنان در روزى كه خدا را ملاقات كنند سلام است و خداوند براى آنان پاداشى نيكو فراهم كرده است» تصریح کرد: با استناد به این آیه می‌توان دریافت سلام، درود بهشتیان است و خداوند کریم برای آن پاداشی بس عظیم در نظر گرفته است.

آداب مهمانی

وی با استناد به آیه 53 «یَأَیهُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَدْخُلُواْ بُیُوتَ النَّبىِ‏ِّ إِلَّا أَن یُؤْذَنَ لَكُمْ إِلىَ‏ طَعَامٍ غَیرْ نَظِرِینَ إِنَاهُ وَ لَكِنْ إِذَا دُعِیتُمْ فَادْخُلُواْ فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَانتَشِرُواْ وَ لَا مُسْتَئنِسِینَ لحِدِیثٍ إِنَّ ذَالِكُمْ كَانَ یُؤْذِى النَّبىَّ‏َّ فَیَسْتَحْیى مِنكُمْ وَ اللَّهُ لَا یَسْتَحْیی مِنَ الْحَق»، اظهار کرد: این آیه شریف به آداب مهمانی اشاره دارد. نکاتی همچون عدم ورود به منازل بدون اجازه و دعوت، پرهیز از زود رفتن به منزل میزبان، خروج فوری از منزل میزبان پس از صرف غذا، پرهیز از گفت‌و‌گو پس از جمع شدن سفره  از جمله نکاتی است که از دل این آیه استخراج می‌شود.

وی در ادامه در خصوص رعایت حجاب به آیه 59 «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاء الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَن يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا، اى پيامبر به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو پوششهاى خود را بر خود فروتر گيرند اين براى آنكه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگيرند [به احتياط] نزديكتر است و خدا آمرزنده مهربان است» استناد کرد.

صابری‌نسب اضافه کرد: این آیه تأکید برعایت حجاب و حفظ کرامت بانوان دارد. در این آیه به کلمه «جلابیب» اشاره شده است، این واژه نوعی پوشش سراسری است که تمام بدن را پوشانده و حداقل پوششی بزرگتر از روسری و مقنعه امروزی است. رعایت حجاب یکی از مهمترین دستورات الهی است که باید برای حفظ آن از سوی همه دستگاه‌ها فکری شود. متأسفانه امروز شاهدیم تعدادی از بانوان به ویژه بانوان جوان و نوجوانان به این امر الهی جامه عمل نپوشانده و به سمت غرب و افکار غربی گرایش دارند. بسیار لازم است برای تشویق آنان به رعایت حجاب هنرمندان طراحی و دوخت وارد عمل شده و طرح‌های جذاب برای نوجوانان ارائه دهند.

تهمت زدن ممنوع

وی همچنین به آیه دوم سوره «سبأ» که می‌فرماید: «يَعْلَمُ مَا يَلِجُ فِى الْأَرْضِ وَ مَا يخْرُجُ مِنْهَا وَ مَا يَنزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَ مَا يَعْرُجُ فِيهَا وَ هُوَ الرَّحِيمُ الْغَفُور، هر چه را كه در زمين فرو شود و هر چه را كه از زمين بيرون آيد و هر چه را كه از آسمان فرود آيد و هر چه را كه بر آسمان بالا رود، مى‌داند و او مهربان و آمرزنده است» اشاره و تشریح کرد: این آیه سندی بر «ستار العیوب» بودن خداوند دارد، با آنکه از همه چیز اطلاع دارد، اما کسی را رسوا نکرده و مهربانی خود را شامل همه افراد می‌کند.

صابری‌نسب با بیان اینکه آیه 4 این سوره «لِّيَجْزِىَ الَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّلِحَاتِ أُوْلَئكَ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ كَرِيمٌ، تا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌‏اند پاداش دهد آنانند كه برايشان آمرزش و روزى نيكو مقرّر است» به بخشش الهی به دو صورت مادی و معنوی اشاره دارد، گفت: باید بیاموزیم که در برابر نعمات الهی شاکر و نسبت به انسان‌ها به‌ویژه انسان‌های نیازمند مهربان باشیم و بدانیم این بخشش‌ها هیچ‌گاه از نگاه خدا دور نخواهد ماند.

وی با اشاره به اینکه بارخورد تمامی اعمال به خود ما بازگشته و سرچشمه همه بدی‌ها به عملکرد نادرست ما باز می‌گردد به آیه 17 «ذَالِكَ جَزَيْنَاهُم بِمَا كَفَرُواْ وَ هَلْ نُجَازِى إِلَّا الْكَفُور، اين (كيفر) را به خاطر كفرانشان به آنان جزا داديم و آيا جز ناسپاسان را كيفر مى‏‌دهيم» استناد کرد و در ادامه با اشاره به آیه 58 «وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِينًا، و کسانی که [با اتهامات ناروای خود] مردان و زنان با ايمان را، بی‌آنکه مرتکب گناهی شده باشند، می‌آزارند، هر آينه بار [مسئوليت این] بهتان و گناه آشکار را به گردن گرفته‌اند» همه مردم را از اذیت و آزار و تهمت منع کرده است.

نکات کلیدی سوره «فاطر»

این پژوهشگر قرآنی اضافه کرد: روزی و مقدرات زندگی همه انسان‌ها در پیشگاه خداوند محفوظ است و آیه دوم سوره مبارکه فاطر «مَا يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِن رَّحْمَةٍ فَلَا مُمْسِكَ لَهَا وَمَا يُمْسِكْ فَلَا مُرْسِلَ لَهُ مِن بَعْدِهِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ، خداوند هر رحمتی را به روی مردم بگشايد كسی نمی‌‏تواند جلو آن را بگيرد، و هر چه را امساک كند كسی غير از او قادر به فرستادن آن نيست و او عزيز و حكيم است» گواهی بر این ادعاست.

وی ادامه داد: خداوند در آیه 15 همین سوره فرمودند: «يَأَيُّها النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِىُّ الْحَمِيدُ، اى مردم! اين شماييد كه به خداوند نياز داريد و (تنها) خداوند، بى‌‏نياز و ستوده است» تأکید دارد که هیچ آفرینش و جنبنده‌ای در دنیا بی‌نیاز از خدا نیست و اگر ما به این موضوع مهم توجه داشته باشیم قطعاً خواهیم توانست از آن پُلی برای رفع گرفتاری‌ها استفاده کنیم.

صابری‌نسب تصریح کرد: لقب مهم خداترسان به علما داده شده است و این مهم در آیه 28 آمده است: «وَمِنَ النَّاسِ وَالدَّوَابِّ وَالْأَنْعَامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ كَذَلِكَ إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاء إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ غَفُورٌ، و از مردمان و جانوران و دامها كه رنگهايشان همان گونه مختلف است [پديد آورديم] از بندگان خدا تنها دانايانند كه از او می‌ترسند آرى خدا ارجمند آمرزنده است». علما همواره به دلیل خداترس بودن امین مردم بوده، دیگر بندگان را مورد اذیت و آزار قرار نداده و همواره عدالت را در دستور کار قرار دارند.

وی ادامه داد: نقل است از امام صادق(ع) روايت شده كه فرمودند: منظور خداى تعالى از علما، آن كسى است كه عملش مصدق قولش باشد، كسى كه عملش مصدق قولش نباشد، او عالم نيست، و نيز در حديثى آمده كه فرمودند: «از همه شما عالم تر به خدا، ترسنده‌تر از خدا است».

نکات مهم سوره «یس»

صابری‌نسب با اشاره به اینکه رسالت 3 پیامبر الهی، توحید و معاد در آیات سوره «یس» ذکر شده است، قلب قرآن و ریحانه قرآن را از دیگر نام‌های این سوره دانست و گفت: پیامبر(ص) فرمودند: «هر فردی این سوره را در روز پیش از غروب بخواند در تمام روز محفوظ و پر روزی خواهد بود».

وی به آیه 13 سوره «یس» که می‌فرماید: «وَ اضْرِبْ لَهُم مَّثَلاً أَصحْابَ الْقَرْيَةِ إِذْ جَاءَهَا الْمُرْسَلُونَ،  براى آنها اصحاب قريه را مثال بزن كه فرستادگان خدا به سوى آنها آمدند» اشاره و اظهار کرد: عبرت‌ها و تذکراتی که در آیات مختلف ذکر شده است بسیار مهم هستند و این اهمیت برای قوم، رنگ پوست، زبان و ... نیست، انسان‌ها از لحاظ ظاهری با یکدیگر ذره‌ای تفاوت ندارند و تفاوت آنان در پرهیزگار بودن آنان است.

صابری‌نسب با بیان آیه 18 «قَالُواْ إِنَّا تَطَيَّرنَا بِكُمْ لَئن لَّمْ تَنتَهُواْ لَنَرجُمَنَّكُم وَ لَيَمَسَّنَّكُم مِّنَّا عَذَابٌ أَلِيمٌ، گفتند: ما شما را به فال بد گرفته‏‌ايم. اگر بس نكنيد سنگسارتان خواهيم كرد و شما را از ما شكنجه‌اى سخت خواهد رسيد»، تصریح کرد: این آیه شریف تأکید دارد فالگیری از رسم و رسوم جاهلان است و خرافه‌پرستی و متوسل شدن به آن غیرمنطقی است.

امروز برخی از مردم به واسطه رمالی، سرکتاب، کف‌بینی و ... دست در جیب مردم کردند و از نیازها و گرفتاری مردم که آنان را آزار می‌دهد سواستفاده می‌کنند. مردم باید هوشیار بوده فریب این افراد را نخورده و تنها برای رفع گرفتاری به خدا پناه برند. در واقع یکی از رسالت‌های خطیر نبی مکرم اسلام(ص) مبارزه با خرافات و رسوم غلط است.