امروز، ۲۰ دی مصادف است با سالروز قتل میرزا محمدتقیخان فراهانی ملقب به امیرکبیر؛ صدراعظم ناصرالدین شاه قاجار است؛ فردی که با اندیشههای اصلاحطلبانه خود در طول مدت صدارت و قطع دست اجانب از دخالت در امور داخلی مملکت، دورانی باشکوه از تاریخ ایران را در برههای از سلسله قاجار که بیکفایتی و بیلیاقتی سلاطین آن زبانزد است، رقم زد.
امیرکبیر به جهت چنین نگرشی در امور مختلف و از همه آنها مهمتر تا به آنجا پیش رفت که نارضایتی برخی از درباریان دستنشانده را در پی داشت و آنها به تحریک اربابان خارجی خود که منافع و مطامع را در ایران در خطر میدیدند، دسیسهای را برنامهریزی کرده و با همراهی مهدعلیا؛ مادر ناصرالدینشاه و میرزا آقاخان نوری کمر به قتل امیرکبیر بستند که این اتفاق با امضا و دستور مستقیم شاه در حمام فین کاشان، تبعیدگاه صدراعظم به وقوع پیوست.
از خدمات و اقدامات امیرکبیر میتوان به ایجاد نظم در جامعه، براندازی رشوهخواری و رسم قمهکشی در جامعه، سروسامان دادن به خزانه کشور و قطع حقوق بسیاری از درباریان و وابستگان آنها، تأسیس اداره آگاهی، واگذاری محاکم شرع به علمای صالح و براندازی رسم شکنجه، ساخت بیمارستان، ایجاد چاپارخانه برای مرسولات پستی، تأسیس مدرسه دارالفنون و راهاندازی نخستین روزنامه در ایران به نام وقایع اتفاقیه، ترویج ترجمه و انتشار کتب علمی، ترویج سادهنویسی و لغو القاب، مرمت ابنیه تاریخی و... اشاره کرد.
فرهاد طهماسبی، جامعهشناس در گفتوگو با ایکنا از لرستان با اشاره به اهمیت و جایگاه خدمات امیرکبیر در تاریخ ایران، اظهار کرد: مردان بزرگی مانند امیرکبیر میسوزند تا جهانی را از نور خود روشن کنند کمااینکه او را در تدبیر همسنگ خواجه نظامالملک دانستهاند.
وی با اشاره به اینکه امیرکبیر به تاریخ ۱۱۸۶ هجری شمسی در روستای هزاوه از توابع فراهان دیده به جهان گشود، ادامه داد: امیرکبیر با خواهر ناصرالدین شاه قاجار ازدواج کرد و نتیجه آن دو فرزند میشود؛ پدر وی قربان نام داشته و آشپز بود.
طهماسبی با اشاره به اینکه ناصرالدین شاه به محض روی کار آمدن، امیرکبیر را به مقام صدارت خود منصوب میکند، اضافه کرد: با انتصاب امیرکبیر، برخی درباریان به صدارت وی اعتراض کرده تا حدی که خانه او را نیز محاصره کردند که به دنبال آن مردم و بازاریان در دفاع از امیرکبیر بازارها را تعطیل میکنند.
این دکترای جامعهشناسی با تأکید بر اینکه دوران صدارت امیرکبیر در ایران با شورشهایی همراه بود و امیرکبیر میدانست که آتش این فتنه انگلستان است، افزود: امیرکبیر انسان توسعهیافتهای بود که بذر علم و دانش جدید را در ایران کاشت و منشأ خدمات عدالتمحورانه بود.
این مدرس دانشگاه تأسیس دارالفنون را از برجستهترین خدمات امیرکبیر دانست و با اشاره به اینکه امیرکبیر دارالفنون را در هفت شعبه راهاندازی کرد، گفت: تأسیس دارالفنون از فرازهای تاریخی در ورود علم به ایران و در یک معنا دروازه مدرنیسم بود که به روی ایران عصر قاجار گشوده شد.
وی با اشاره به اینکه امیرکبیر به مطبوعات و روزنامهها بها میداد و روزنامه وقایع اتفاقیه را بهطور مستمر چاپ میکرد، گفت: روزنامه وقایع اتفاقیه شامل اخبار و رویدادهای دربار، شهرهای ایران و خارج کشور بود.
طهماسبی با اشاره به اینکه امیرکبیر در دوران کوتاه صدارت خود گامهای بزرگی برای رشد اقتصادی کشور برداشت و برای مثبت شدن تراز بازرگانی خارجی ایران از هیچ کمکی فروگذار نمیکرد، اظهار کرد: امیرکبیر با کمبود کارشناس و متخصص داخلی مواجه بود و مجبور بود از کارشناسان اروپایی استفاده کند که در این راستا هیئت مترجمان را راهاندازی کرد کمااینکه اصلاحات امیرکبیر تا پایان صادرات ادامه داشت.
این مدرس دانشگاه با تأکید بر اینکه افزایش اقتدار حکومت و کوتاه کردن دست استعمار از اهداف میهنپرستانه امیرکبیر بود، بیان کرد: امیرکبیر به شدت با دخالت بیگانگان در امور کشور مخالف بود و به سفیران روس و انگلیس بها نمیداد.
وی درستی و راستکرداری را از مظاهر استحکام اخلاقی امیرکبیر دانست و با اشاره به اینکه فسادناپذیری از ویژگیهای امیرکبیر بود، افزود: امیرکبیر شخصیتی بزرگ در تاریخ توسعه ایران است که به رشوه و عشوه کسی فریفته نشد و به شدت با رشوه گرفتن مبارزه کرد.
طهماسبی با اشاره به اینکه به استناد تاریخ، امیرکبیر شخصیتی میهنپرست، با اراده و محکم بود و سرنوشت ایران برایش از همه چیز مهمتر بود، بیان کرد: ثباتقدم در آرا، حذف القاب و عناوین در مکاتبات، کوتاه کردن دست شاهزادگان از بیتالمال و قطع مستمریهای ناروا از دیگر برجستگیهای دوران صدارت امیرکبیر در تاریخ ایران است.
این مدرس دانشگاه حل اختلافات مرزی ایران و عثمانی را از دیگر کارهای دوران صدارت امیرکبیر در تاریخ ایران برشمرد و گفت: سر و سامان دادن به وضع چاپارخانه، تحول و توسعه در امور خارجه، ایجاد باروتسازی و دوخت لباس نظامیان از پارچه ایرانی از دیگر خدمات این مرد بزرگ تاریخ ایران اسلامی است.
وی با اشاره به اینکه درباریان و شاهزادگان از امیرکبیر کینه داشتند و سرانجام برای مرگ وی توطئه و او را به کاشان تبعید و در حمام فین کاشان او را به قتل رساندند، گفت: امیرکبیر انسان توسعه یافته و سیاستمدار برجستهای بود که بذر دانش جدید را در ایران کاشت.
یادآور میشود، بیستم دیماه سالروز درگذشت امیرکبیر با عنوان روز ملی «توسعه» نامگذاری شده است.
انتهای پیام