پشتیبانی از فرهنگ و استعدادهای علمی؛‌ اهداف شاخص‌ترین خیریه‌ها در روسیه

نهادهای خیریه را می‌توان یکی از ارکان اصلی سازمان‌های اجتماعی در جامعه دانست که وجود و عملکرد مناسب آنها می‌تواند بسیاری از مشکلات اجتماعی که بیشتر بر اثر فقر اقتصادی به وجود می‌آید، از بین ببرد.

سازمان‌های خیریه در بسیاری از جوامع به صورت خصوصی اداره شده و در واقع تشکل‌هایی مردم‌نهاد هستند. این مردم‌نهاد بودن سازمان‌های خیریه از طرفی نشان‌دهنده نوع نگاه حکومت به جامعه و نقش مردم در حکومت برای اختیار عمل داشتن در بسیاری از مسائل است.

نوع کمک‌هایی که به خیریه‌ها می‌شود، افراد کمک‌کننده به خیریه‌ها و افرادی که در خیریه‌ها کار می‌کنند بسته به نوع خیریه متفاوت است. سن افراد هم می‌تواند در میزان کمک‌های خیریه دینی تأثیرگذار باشد. اما رابطه مشخصی بین سن افراد و کمک‌های غیر مذهبی مشاهده نشده است. از جمله عواملی که سبب می‌شود میزان کمک‌های خیریه در میان افراد با سن بالاتر افزایش یابد، بالاتر بودن گرایش‌های مذهبی این افراد نسبت به افراد جوان‌تر است، از سوی دیگر افراد در سنین بالا کمتر نگران آینده مالی فرزندان خود هستند و راحت‌تر می‌توانند از اندوخته خود به دیگران کمک کنند. همچنین مطالعات نشان می‌دهد که افراد با نزدیک شدن به پایان زندگی و یاد مرگ بیشتر به دیگران فکر می‌کنند و به کمک به آنها می‌اندیشند.

خیریه در قوانین روسیه

در کشور روسیه به دو مفهوم وقف و خیریه در قانون مدنی اشاره شده است. خیریه‌ها و موقوفات می‌توانند در شکل‌های سازمانی مختلفی مطابق با قانون مدنی و قانون خیریه تشکیل شوند. قوانین مالی و مالیاتی مربوط به این سازمان‌ها در قانون بودجه (قوانین مالی و مالیاتی) ارائه شده است.  

در مورد خیریه در قوانین این کشور آمده که فعالیت‌های خیرخواهانه فعالیت‌های داوطلبانه شهروندان و اشخاص حقوقی هستند که به نقل و انتقالات نوع‌دوستانه اموال(مادی یا غیر مادی) به دیگر شهروندان و یا اشخاص حقوقی می‌پردازند. مانند حمایت‌های مالی، فعالیت‌های نوع‌دوستانه و یا خدمات و حمایت‌های دیگر. در روسیه قانون مدنی فعالیت‌های حمایتی را به عنوان فعالیت‌هایی برای انتقال بلاعوض دارایی، حق مالکیت، استفاده و انتقال املاک و ارائه بلاعوض کارها و خدماتی در زمینه‌های فرهنگی و هنری و آموزشی تعریف می‌کند.

روسیه سازمان‌های غیر دولتی و سازمان‌های غیر تجاری بسیاری را به رسمیت می‌شناسد. با بدتر شدن وضعیت حقوق انسانی در روسیه در طول سال‌های اخیر، به نظر می‌رسد که دولت باید پیامدهای مستقیم افزایش موضع اقتدارگران روسیه مانند رشد تأثیر گروه‌های افراطی در اجتماع را تحمل کند.

به‌طور کلی سازمان‌های غیر تجاری وسیع‌ترین شکل سازمان داوطلبانه تشکیل شده توسط شهروندان است که از آن به عنوان یک «ارتباط اجتماعی» نام می‌برند. معمولاً در روسیه سازما‌ن‌های غیر تجاری و غیر دولتی را به عنوان سازما‌ن‌های غیر دولتی می‌شناسند. با توجه به قوانین و اصلاحات آن می‌توان گفت که سازمان‌های غیر تجاری، غیر دولتی و غیر انتفاعی در روسیه عموماً دارای یک مفهوم بوده و به نهادهایی گفته می‌شود که برای رسیدن به برخی اهداف مطلوب اجتماعی، فعالیت‌های خیرخواهانه، بشر دوستانه و بهبود رفاه عموم مردم فعالیت می‌کنند.

شکل‌های سازمانی قابل ثبت برای خیریه‌ها

سازمان خیریه، نهادی غیر دولتی و غیر انتفاعی است که باید به اهدافی که در قانون خیریه بیان شده است، عمل کند و نفع جامعه را در نظر بگیرد. انجمن‌های عمومی، بنیادهای وقفی با مؤسسه‌ها ممکن هستند به عنوان یک خیریه ثبت شوند(مطابق با قانون خیریه) در روسیه یک مؤسسه تنها در صورتی می‌تواند به عنوان یک سازمان خیریه ثبت شود که یک سازمان خیریه دیگر بنیانگذار آن باشد. شکل‌های دیگر سازمان‌های غیر تجاری در صورتی که مطابق با قوانین فدرال سازمان‌های خیریه باشند، ممکن است به عنوان خیریه‌ ثبت شوند. قوانین روسیه به طور خاص به سازمان‌های غیر تجاری مستقل اجازه نمی‌دهد به عنوان سازمان خیریه ثبت شوند.

اگر درآمد سازمان خیریه از مخارج آن بیشتر شود، مقدار باقی مانده نباید در میان بنیانگذاران آن توزیع شود بلکه باید در جهت تحقق اهدافی که به خاطر آنها سازمان خیریه تأسیس شده است استفاده شود. در سازمان‌های خیریه بنیانگذار حق عضویت ندارد.

دولت به علت اعطای منافع مالیاتی به سازمان‌های خیریه، هنگام ثبت این سازمان‌ها، نظارت‌های سخت‌گیرانه‌ای بر فعالیت‌ها، مخارج و اداره امور داخلی آنها انجام می‌دهد. در حال حاضر قوانین فدرال برای سود سازمان‌های خیریه مالیات خاصی در نظر نگرفته‌اند.

در ادامه به چند خیریه معروف در روسیه اشاره می‌شود.

بنیاد وقفی میخان پروخوروو(فرهنگ)

بنیاد وقفی میخان پروخوروو یک نهاد خیریه خصوصی است که 2004 به همت میخان پروخوروو راه‌اندازی شده است. هدف از این بنیاد وقفی رواج آگاهی و فعالیت‌ فرهنگی به عنوان مهمترین عنصر در بالا بردن تمام جنبه‌های زندگی است. بالا رفتن سطح فرهنگی منجر به درک روشن‌تری از مسائل اجتماعی می‌شود. همچنین می‌تواند به عنوان مهمترین منبع در توسعه اقتصادی و اجتماعی باشد.

مأموریت این بنیاد پشتیبانی سیستماتیک از فرهنگ روسیه با بالا بردن سطح فکری و خلاقیت جوامع محلی و ادغام آن با فرهنگ جهانی است. این بنیاد به عنوان یک آزمایشگاه هنری برای ایجاد فناوری‌های جدید فرهنگی و یک مدرسه برای پرورش خلاقیت نسل جدید مشاغل، فعالیت می‌کند.

کمیته کمک‌های مدنی

این کمیته اولین سازمان خیرخواهانه غیر انتفاعی است که با هدف کمک به پناهجویان و کسانی که مجبور به مهاجرت شده‌اند ایجاد شده است. این کمیته در سال 1990 قبل از تأسیس خدمات مهاجرتی فدرال بنیان‌گذاری شده است. از ابتدا این سازمان با ارائه کمک‌های حقوقی نقش یک میانجی را بین مهاجران و ساختار رسمی کشور بازی کرده است. این کمیته به دفاع از حقوق اجتماعی آنها و همچنین ارائه کمک‌های بشر دوستانه به نیازمندان می‌پردازد. این کمیته با تمام ساختارهایی که پناهجویان مجبور می‌شوند با آنها روبه‌رو شوند، در ارتباط است مانند ساختارهای مهاجرتی، تحصیلی، خدمات اجتماعی، بخش‌های سلامت، دفتر دادستان و پلیس. این کمیته در سال 1990 توسط گروهی از مردم مسکو برای کمک به قربانیان ارمنی در قتل عام آذربایجان تشکیل شد. اولین گروه از قربانیان، پناهجویان به روسیه بعد از سقوط اتحادیه جماهیر شوروی بودند. این نهاد، سازمان خیر دولتی در زمینه حقوق بشر و خیریه است. این سازمان از افراد بازنشسته، دانشجویان، زنان و مردان تشکیل شده است.

این سازمان با کمک‌های بشر دوستانه به پناهندگان برای رسیدن به منافع اجتماعی و دفاع از حقوقشان یاری می‌رساند. این سازمان به پناهندگان مشاوره حقوقی حرفه‌ای ارائه می‌دهد و به آنها برای حفاظت از منافعشان در دادگاه کمک می‌کند. علاوه بر آن تلاش می‌کند تا مردم و دولت را از مشکلات پناهجویان آگاه کنند.

نحوه فعالیت این سازمان به این گونه است که پناهجویانی که نیاز به کمک دارند به دفتر این سازمان در مسکو مراجعه و مشکل خود را بیان می‌کنند. اعضای این سازمان در طی سفرهایشان به محل اقامت آن فرد می‌روند و از نزدیک مشکلات آنها را مشاهده کرده و اگر تشخیص دهند که کمک به این فرد از طریق کمک‌های ضروری مانند پول، دارو، غذا، بلیت قطار یا هواپیما مرتفع می‌شود؛ به این افراد کمک می‌کنند. اگر هم تشخیص دهند که فرد نیاز دارد کاری را انجام دهد که به علت وضعیت خود نمی‌تواند انجام دهد(مانند مراجعه به دکتر) به آن فرد کمک می‌کنند(مثلا فرد را به دکتری که می‌دانند این گونه افراد را رایگان ویزیت کرده و با این سازمان همکاری می‌کنند، معرفی می‌کنند).

بنیاد وقفی داینستی

این بنیاد در واقع یک صندوق سرمایه‌گذاری اجتماعی غیر انتفاعی است که در سال 2002 توسط دمیتری زیمین، نماینده شرکت vimpelcom شکل گرفته است. دمیتری و خانواده‌اش به اهمیت علم و هوش در جامعه پی‌برده و اعتقاد دارند که «جوانان با استعداد که درگیر علم هستند می‌توانند جهان را برای بهتر شدن تغییر دهند؛ جستجو و پشتیبانی استعداد، ایده‌ها و پروژه‌هایی در زمینه علوم طبیعی و اجتماعی یک وظیفه مهم در روسیه مدرن و جهان است».

این بنیاد دارای اهدافی چون جستجو و حمایت از افراد با استعداد، ایجاد فرصت‌های بهتر برای اجرای پروژه‌های حرفه‌ای و اجتماعی، حمایت از رقابت انسان‌های با استعداد، آموزش و پرورش کودکان و دانش‌آموزان با استعداد، ترویج علم و نیز علاقه و احترام به علم و افزایش نقش آن در جامعه است.

ترجمه گزارش از محمدحسن گودرزی