سواد زیستن در جهان کنونی/ تکنیک‌های اقناع در فضای مجازی کدامند + فیلم

به گزارش خبرنگار ایکنا، مراسم رونمایی از جدیدترین محصول فرهنگسرای رسانه با محوریت مجموعه موشن‌گرافیک‌های سواد رسانه‌ای با عنوان «با هم یاد بگیریم» با حضور مهدی شکیبایی، رئیس فرهنگسرای رسانه، محمدحسین حسنی، مدیرعامل خبرگزاری ایکنا و رئیس سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور،‌ محمدصادق افراسیابی، معاون مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی و امیرعباس صادقی، معاون فرهنگ و رسانه فرهنگسرای رسانه در ایکنا برگزار شد.

در ابتدای این مراسم، مهدی شکیبایی، رئیس فرهنگسرای رسانه طی سخنانی ضمن قدردانی از مجموعه خبرگزاری ایکنا در برگزاری این مراسم، اظهار کرد: مأموریت اصلی فرهنگسرای رسانه ترویج آموزش مسائل مربوط به رسانه یا همان آموزش سواد رسانه‌ای برای شهروندان است. به همین منظور مجموعه «با هم یاد بگیریم» در فرهنگسرای رسانه طراحی و تهیه شد که اولین بخش آن نیز مربوط به رده سنی کودکان و نوجوانان است؛ چراکه این گروه سنی در معرض خطرات فراوان فرهنگی و هجمه‌های رسانه‌ای قرار دارد. در همین زمینه و پس از بررسی موضوع در کمیته محتوایی سازمان فرهنگی، هنری شهرداری تهران، 12 موضوع به عنوان آسیب‌های بخش رسانه‌های نوپدید در حوزه کودکان و نوجوانان مدنظر قرار گرفت و محصول جدید فرهنگسرای رسانه در این راستا تهیه شد.

رئیس فرهنگسرای رسانه با بیان اینکه افراد مؤثر در زمینه رسانه که از اوایل دهه 70 وارد این فعالیت شدند، از همان ابتدا با ابزارآلات رسانه‌های نوپدید آشنا شدند، ادامه داد: از آغاز قرن 21 شاهد ظهور رسانه‌های جدید در تمامی حوزه‌ها بودیم و با وجود این انقلاب ارتباطی و اطلاعاتی افکار عمومی از طریق رسانه‌های جدید مورد بمباران خبری واقع شدند.

شکیبایی بیان کرد: رسانه‌های نوظهور نقش ویژه‌ای در شکل‌گیری رفتار، عقاید و عواطف افراد جامعه در حوزه روابط فردی و اجتماعی ایفا کردند. در این راستا بود که سواد رسانه‌ای به عنوان ابزاری کارآمد برای روشنگری هجمه رسانه‌ها مورد توجه همگان قرار گرفت.

وی با بیان اینکه انقلاب و تنوع رسانه‌ای در حوزه اطلاعات ضرورت آموزش سواد رسانه‌ای را نمایان کرد، اظهار کرد: دلیل این امر نیز این بود که پیام‌های بارگذاری شده در رسانه‌های جدید، انتخاب پیام درست از نادرست را برای مخاطبان با مشکل دچار کرد لذا ضرورت آموزش حوزه سواد رسانه‌ای برای افراد مختلف مشخص شد.

رئیس فرهنگسرای رسانه با اشاره به اینکه سواد رسانه‌ای به معنی سواد مخاطب است، چراکه رسانه به هر حال کار خود را می‌کند، تصریح کرد: متأسفانه امروز رسانه‌های داخلی به نوعی طعمه رسانه‌های بزرگتر شده‌اند که باید در این زمینه به صورت هوشمندانه و خلاقانه وارد میدان شده و نسبت به نهادینه‌سازی امر سواد رسانه‌ای اقدام کنند.

سواد فقط خواندن و نوشتن نیست 

شکیبایی در ادامه افزود: اگر مقوله سواد در قرن گذشته میلادی منحصر به خواندن و نوشتن بود، اموز دامنه آن توسعه فراوانی یافته و بسیاری از حوزه‌ها را شامل می‌شود. طبق تعریف سازمان یونسکو، سواد دیگر محدود به خواندن نیست و آیتم‌های دیگری مانند سواد رسانه‌ای، سواد رایانه‌ای، سواد ارتباطی، سواد عاطفی و سواد مالی را دربرمی‌گیرد.

وی با بیان اینکه مقوله آموزش در حوزه سوادهای روز دنیا جزء وظایف لاینفک امروز ماست، گفت: براساس ضرورت و تعریفی که از سواد رسانه‌ای وجود دارد، سواد رسانه‌ای آمده است تا به مخاطب کمک کند که منفعل نبوده و قدرت تفکیک خبر درست از نادرست را به دست آورد.

رئیس فرهنگسرای رسانه تصریح کرد: با توجه به خطرات بیشتری که کودکان و نوجوانان را در حوزه رسانه‌های نوپدید تهدید می‌کند، سواد رسانه‌ای آمده است تا با هدف مصون ماندن کودکان از خطرات حوزه رسانه، این قشر از جامعه را از تهدیدات موجود دور کند. بخش اول محصول «با هم یاد بگیریم» نیز در همین راستا تولید شد تا کودکان و نوجوانان با خطرات احتمالی حوزه رسانه‌های نوظهور آشنا شوند.

شکیبایی بیان کرد: بخش دوم این محصول که با همکاری با مجموعه خبرگزاری ایکنا رونمایی خواهد شد، مربوط به رده سنی جوانان و بخش سوم آن نیز ویژه گروه سنی سالخوردگان است تا این قشر از جامعه نیز در راستای افزایش سواد رسانه‌ای خود بتوانند از این محصول استفاده کنند و بهره لازم را ببرند.

تشخیص اخبار صحیح از ناصحیح

وی بیان کرد: هدف از موضوع سواد رسانه‌ای تشخیص بین اخبار درست از نادرست است. محصول امروز بیشتر در زمینه این تشخیص تولید شده و به دنبال افزایش سواد رسانه‌ای قشر مورد نظر است. در تولید محصول جدید، تلاش داریم تا در حد توان خود کودکان و و نوجوانان را در معرض آموزش سواد رسانه‌ای قرار دهیم.

رئیس فرهنگسرای رسانه با اشاره به اینکه کشور امروز نیاز فراوانی به نهضت سواد رسانه‌ای دارد، تصریح کرد: مسئله تشخیص اغراض پشت پرده محتواهای مجازی که هدف بعدی ما خواهد بود، ناظر بر بینش رسانه‌ای است که مرتبه‌ای بالاتر از سواد رسانه‌ای دارد. البته امروز بیش از سواد رسانه‌ای به بینش رسانه‌ای نیاز داریم تا بتوانیم به امیال و اهداف پشت پرده محتواهای مجازی نیز پی ببریم.

در ادامه این مراسم، محمدحسین حسنی، مدیرعامل خبرگزاری ایکنا نیز در سخنانی با بیان اینکه فرهنگسرای رسانه از پیشگامان حوزه سواد رسانه‌ای در ایران است، گفت: اولین مجموعه اینفوگرافیک مربوط به سواد رسانه‌ای مربوط به این فرهنگسراست و فرهنگسرای رسانه همواره در حوزه آگاه‌سازی اقشار مختلف جامعه پیش‌قدم بوده است.

حسنی با بیان اینکه براساس آمارهای مراکز نظرسنجی اگرچه رسانه ملی همچنان مرجع خبری در بین ایرانیان است، افزود: البته متأسفانه این مرجعیت روز به روز به نفع فضای مجازی کاهش پیدا می‌کند. طبق تحقیقات انجام شده در حوزه ماهواره‌ها نیز شاید این حوزه حدود چهار تا پنج درصد مخاطب واقعی داشته باشد اما امروزه رشد فزاینده فضای مجازی، محوریت رسانه‌های داخلی را کمرنگ می‌کند.

مدیرعامل خبرگزاری ایکنا در ادامه سخنان خود بیان کرد: اگرچه در همین فضای مجازی نیز حجم قابل توجهی از تولیدات رسانه‌های داخلی قرار گرفته و بارگذاری شده است اما متأسفانه زمین بازی در این زمینه در حال تغییر است و باید از طریق آموزش و روش‌های دیگر در این زمینه اقدام کرد.

وی با بیان اینکه فعالان رسانه‌ای باید سواد رسانه‌ای بیاموزند، تصریح کرد: متأسفانه فعالان رسانه‌ای کشور آمادگی لازم برای مواجهه با این دنیای جدید را ندارند و علیرغم تمامی توفیقاتی که در حوزه فناوری‌های رسانه‌ای به دست آورده‌ایم، هنوز در این حوزه از کشورهای توسعه یافته و غربی عقب‌تر هستیم.

حسنی با بیان اینکه امروز نیاز داریم تا به سرعت فاصله بین دنیای غرب و کشورمان را در این زمینه پر کنیم، گفت: تأکید مقام معظم رهبری به حوزه فضای مجازی و بیان صریح ایشان در این زمینه که فرمودند «اگر من امروز رهبر انقلاب نبودم، رئیس فضای مجازی کشور می‌شدم! رایانه‌ها و فضای مجازی و سایبری که الان در اختیار شماست، اگر بتوانید این‌ها را یاد بگیرید می‌توانید یک کلمه حرف درست خودتان را به هزاران مستمعی که شما را نمی‌شناسند برسانید! این فرصت فوق‌العاده‌ای است مبادا این فرصت را ضایع کنید که اگر ضایع شد خداوند متعال از من و شما روز قیامت سوال خواهد کرد»، نشانگر اهمیت فراوان این مسئله است.

مدیرعامل خبرگزاری ایکنا ادامه داد: امیدوار هستیم با کارهای ارزشمندی که در فرهنگسرای رسانه می‌شود و نیز با توسعه همکاری‌های فی‌مابین، زمینه برای توسعه آموزش سواد رسانه‌ای در میان اقشار مختلف مردم فراهم شود. از مجلس شورای اسلامی نیز که این روزها روند بررسی بودجه سال آتی را بررسی می‌کند، درخواست داریم تا بودجه‌ای را نیز برای مقوله سواد رسانه‌ای در نظر گیرد.

وی در پایان تصریح کرد:  اوایل پیروزی انقلاب اسلامی و با حرکتی جهادی و انقلابی، موضوع بی‌سوادی در حوزه خواندن و نوشتن ریشه‌کن شد. امروز نیز دولت، مجلس و فعالان جهادی باید به موضوع سواد رسانه‌ای این‌گونه نگاه کنند که این در این حوزه نیز نیازمند کاری جهادی هستیم.

گزارش ایکنا حاکی است؛ محمدصادق افراسیابی، معاون مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی نیز از دیگر سخنرانان این نشست بود. وی به موضوع اهمیت سواد رسانه‌ای اشاره و  اظهار کرد: امروز اهمیت بحث سواد رسانه‌ای روز به روز بیشتر مشخص می‌شود. با توجه به گسترش فضای مجازی و رسانه‌های نوین تعاملی، درگیری مخاطبان از چندین بعد بیشتر می‌شود.

افراسیابی بیان کرد: یکی از ابعاد مهم در حوزه فضای مجازی این است که پیام‌رسان‌ها در این فضا نوعی فضای تعاملی ایجاد می‌کنند که افراد نیز با اهداف مختلف در آن به فعالیت می‌پردازند. البته ممکن است که پس از عضویت در این پیام‌رسان‌ها، همه چیز آن‌گونه که باید و شاید برای افراد مختلف پیش نرود که در این زمینه نیاز به سواد رسانه‌ای بیش از پیش مشخص می‌شود.

معاون مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی گفت: تک‌تک رفتار ما راجع به مسائل مربوط به فضای مجازی و رسانه‌های نوین، به نوعی آینده سبک زندگی ما در فضای مجازی را شکل می‌دهد. موضوع مهم بعدی، بحث مدیریت زمان در فضای رسانه‌ است که افراد باید به این آگاهی دست پیدا کنند که مدت زمان حضور و بهره‌گیری در فضای مجازی و استفاده از پلتفرم‌های مختلف را به خوبی مدیریت کنند.

اضطراب ناشی از عدم سواد رسانه‌ا‌ی

وی ادامه داد: موضوع دیگری که مربوط به این حوزه می‌شود، بحث مدیریت محتوای رسانه‌های نوظهور و فضای مجازی است. البته این حوزه دارای آسیب‌های فراوانی است که باید مدنظر قرار گیرد. برخی از آسیب‌های این حوزه موجب ایجاد اضطراب در میان افراد می‌شود. همچنین، آسیب دیگر این حوزه، مربوط به محتواهای ضد فرهنگی و یا محتواهای مربوط به ترویج سبک زندگی غربی است که تمامی این موارد ضرورت مدیریت محتوا در حوزه فضای مجازی را بیش از پیش نمایان می‌کند.

افراسیابی با بیان اینکه برخی محتواها به دنبال تغییر نوع نگاه افراد به جهان پیرامون هستند، بیان کرد: امروز با توجه به هجمه‌های فراوانی که در فضای مجازی نسبت به تغییر نگاه و تفکر جوانان و اقشار مختلف جامعه وجود دارد، بعضا برنامه‌هایی همچون تحریف تاریخ و ... از سوی غرض‌ورزان در دستور کار قرار دارد. برای مثال بسیاری از محتواهایی که در رابطه با تطهیر خاندان پهلوی در فضای مجازی منتشر می‌شود، از همین دست برنامه‌هاست.

معاون مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی با بیان اینکه دامن زدن به شایعات و اخبار جعلی از دیگر آسیب‌های حوزه رسانه‌های نوظهور و فضای مجازی است، گفت: مخاطبانی که تکنیک‌های اقناع در فضای مجازی را نشناسند،‌ تحت تأثیر محتوا قرار می‌گیرند و چنانچه نتوانند اخبار جعلی را به خوبی تشخیص دهند، تمامی مطالبی که می‌بینند را می‌پذیرند.

وی با بیان اینکه امروز همگان در معرض پیام‌های نادرست و اشتباه در فضای مجازی هستند، افزود: برخی رسانه‌های اجتماعی همچون اینستاگرام به ذائقه‌سازی برای افراد می‌پردازند و چنانچه افراد نگاه، فرهنگ و هویت محکمی نداشته باشند، ممکن است محتوای آن را دنبال کرده و ذائقه ایشان نیز به صورت اندک‌ اندک در این مسیر تغییر کند. بنابراین، دستیابی به سواد رسانه‌ای برای حضور صحیح در این فضا و بهره‌گیری از اطلاعات صحیح آن ضرورت دارد.

تغییر ذائقه مخاطبان در اینستاگرام

افراسیابی در ادامه با اشاره به اینکه اینستاگرام ذائقه افرادی که سواد رسانه‌ای ندارند را به تدریج تغییر می‌دهد، گفت: درصد کمی از افرادی که دارای قدرت و مهارت لازم در نوع رویکرد و هویت فرهنگی و اجتماعی خود هستند، می‌توانند زندگی سالمی را در فضای مجازی دنبال کنند.

معاون مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی با بیان اینکه امروز چاره‌ای جز افزایش سواد رسانه‌ای نداریم، تصریح کرد: امروز به شدت نیازمند این هستیم که ویژگی‌ها و محتویات این فضای جدید را در حوزه‌های مختلف بررسی کنیم. در حوزه اپلیکیشن‌ها نیز مسئله دادن سطح دسترسی و مجوز به اپلیکیشن‌های مختلف، بسیار مهم است،‌ چراکه ممکن است سوءاستفاده‌ها و کلاهبرداری‌های فراوانی در این زمینه شکل گیرد.

وی با اشاره به اینکه مخاطبان اپلیکیشن‌های مختلف باید از حقوق خود آگاه باشند، گفت: در فضای واقعی امروز افراد از روی نشانه‌گذاری‌ها متوجه می‌شوند که اطلاعاتشان بعضا کجا مورد سوء استفاده قرار گرفته است. بنابراین، در حوزه مجازی نیز اپلیکیشن‌ها باید مکلف به رعایت حقوق مخاطب خود باشند.

افراسیابی با اشاره به اینکه امروز بخشی از محتواهای ارائه شده از روی ذائقه‌شناسی است، اظهار کرد: حاکمیت و حکمرانی نوین در شرایطی موفق است که پلتفرم‌ها درست عمل کنند. همچنین، باید از طریق سکوها و پلتفرم‌های پرمخاطب اهداف فرهنگی جمهوری اسلامی ایران دنبال شود.

معاون مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی تصریح کرد: در موضوع سواد رسانه‌ای تلاش می‌شود تا کاربران به سطحی از دانش برسند تا بتوانند محتواها را مدیریت کنند. موضوع مطالبه‌گری و گفتمان‌سازی یکی از مسائل بسیار مهمی است که امروز باید مد نظر قرار گیرد.

حقوق مردم در فضای مجازی

وی با بیان اینکه باید مطالبه از سکوها و پلتفرم‌ها به عنوان ابزارهای رسانه‌ای نوین مورد توجه ویژه قرار گیرد، گفت: پلتفرم‌ها باید پاسخگو بوده و ساز و کار لازم برای پاسخگویی در برابر سوءاستفاده‌های احتمالی و کلاهبرداری‌ها را در نظر بگیرند. پلتفرم‌ها و مدیران آن‌ها باید تلاش کنند تا در راستای رویکردی حرکت کنند که جامعه‌ای سالم از لحاظ اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی داشته باشیم. لذا مردم باید بدانند که حقوقشان در فضای مجازی چیست.

در ادامه این نشست، پس از پخش بخش‌هایی از موشن‌گرافیک‌های سواد رسانه‌ای،  امیرعباس صادقی، معاون فرهنگ و رسانه فرهنگسرای رسانه نیز در سخنانی اظهار کرد: بحث تولید محصولات سواد رسانه‌ای از دیرباز در دستور کار فرهنگسرای رسانه قرار داشت و اولین اینفوگرافیک‌های سواد رسانه‌ای نیز در این فرهنگسرا آماده و تهیه شد که مخاطبان فراوانی را نیز به خود اختصاص داد.

صادقی با بیان اینکه رسانه ملی و دیگر رسانه‌های داخلی باید به مقوله سواد رسانه‌ای توجه ویژه‌ای داشته باشد، تصریح کرد: امروز قرار دادن خبرهای صحیح و نیز محتواهای مطلوب در فضای مجازی دغدغه والدین است. متأسفانه هنوز فضای مجازی امنی در اختیار ما قرار ندارد و این مسئله باعث شد تا مجموعه فرهنگسرای رسانه بیشتر به مقوله سواد رسانه‌ای پرداخته و محصول جدید خود را در همین راستا طراحی و تولید کند.

معاون فرهنگ و رسانه فرهنگسرای رسانه با اشاره به اینکه 12 موضوع اصلی برای تولید این محصول در نظر گرفته شد، افزود: عناوین بخش‌های مختلف این محصول همگی طبق دغدغه خانواده‌ها و با توجه به فضای کرونایی کشور انتخاب شده است.

وی با بیان اینکه محصول «با هم یاد بگیریم» محصولی فاخر است که قابلیت پخش از رسانه ملی را دارد، اظهار کرد: دغدغه اصلی مجموعه فرهنگسرای رسانه حوزه سواد رسانه‌ای و فضای مجازی است تا آگاهی اقشار مختلف جامعه در این زمینه افزایش یابد. 

در پایان این مراسم از جدیدترین محصول فرهنگسرای رسانه با محوریت مجموعه موشن‌گرافیک‌های سواد رسانه‌ای با عنوان «با هم یاد بگیریم» رونمایی به عمل آمد. مجری این مجموعه موشن‌گرافیک زینب پورابراهیم و تهیه‌کننده نیز سجاد مشحون است.

 برای مشاهده گزارش تصویری مراسم اینجا کلیک کنید.