آفت برداشت نادرست از ریا

به گزارش ایکنا، آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، 14 فروردین ماه در تفسیر سوره مبارکه حضرت مریم(س)، گفت: ماه مبارک رمضان فرصتی برای انس بیشتر با آخرین نسخه هدایت الهی است که به واسطه پیامبر(ص) به بشریت اعطا شد. سوره حضرت مریم هم همانند سایر سور جز توبه با بسمله شروع شده است که از نظر بنده، بسمله جزء سوره است.

وی افزود: این سوره با حروف مقطعه شروع شده است و نظریات متعددی در خصوص این حروف وجود دارد از جمله علامه طباطبایی آن را رمزی میان خدا و پیامبر(ص) می‌داند و بنده معتقدم که این حروف اشارت به این است که قرآن با همین حروفی که مردم از آن استفاده می‌کنند به عنوان معجزه ارائه شده است. بعد از حروف مقطعه سخن از ذکر به میان آورده که خبر برای مبتدای محذوف است. یعنی این قرآن ذکر و یادآوری رحمت پروردگار تو بر بنده او یعنی زکریا هست. 

استاد حوزه علمیه اضافه کرد: در آیه اول این سوره، از زکریا تعبیر به بنده خدا شده است ولی در انجیل مرقس از زکریا به عنوان یک کاهن یاد شده است که زن او از دختران هارون بود، در روایتی از امام علی(ع) از زکریا به عنوان یک نبی یاد شده است. معاویه ابی درداء و ابوهریره را خدمت علی بن ابیطالب(ع) می‌فرستد و در پیام او به امام(ع) همه مقامات امام را مورد تصریح قرار داده است. 

وی افزود: آنچه مؤید این است که زکریا(ع) به مقام نبوت رسیده، داستان ایشان در همین سوره هست زیرا به او وحی شده است. در آیه سوم بیان شده که حضرت زکریا(ع) خدا را ندای مخفیانه‌ای داد، درباره تعبیر نداء خفیا، مفسران مباحثی مطرح کرده‌اند. شیخ طوسی در تبیان فرموده است که این تعبیر برای آن است که زکریا خواسته ریا نشود و برخی گفته‌اند که در اینجا از صنعت احتراس استفاده شده است یعنی زکریا ندا می‌دهد ولی چون موهم ریا هست مخفیانه آن را سر می‌دهد.

برداشت‌های نادرست از ریا

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: علامه طباطبایی طور دیگری آن را حل کرده یعنی فرموده است که منادات و مناجات خلاف هم هستند یعنی زکریا رفته جایی که مردم نبودند و در این صورت اگر فریاد هم می‌کشید مسئله‌ای نبود و ریا محسوب نمی‌شد. نکته‌ای که در اینجا وجود دارد این است که شیطان از طرق مختلف انسان‌ها را فریب می‌دهد و از مسیر منحرف می‌کند و یکی از اینها ریا هست. شیطان سبب می‌شود تا انسان برای آنکه ریا نشود کاری را ترک می‌کند که انجام آن واجب و یا مستحب مؤکد است.

وی افزود: چند وقت قبل فردی به بنده می‌گفت که من نمی‌توانم نماز بخوانم زیرا احساس می‌کنم ریا هست؛ این حرف نادرست است یعنی شیطان تا اینجا در افراد نفوذ می‌کند. ما نباید به این وسوسه‌ها توجه داشته باشیم و بدانیم اگر در جمع عمومی حالی به ما دست داد حتی گریه و ناله هم ایرادی ندارد و ریا نیست.

آیت‌الله هادوی تهرانی با بیان اینکه اگر ما از عمق وجود، خدا را بخوانیم اجابت می‌فرماید، اظهار کرد: ندای خفی جناب زکریا در آیه چهارم «قَالَ رَبِّ إِنِّي وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّي وَاشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَيْبًا وَلَمْ أَكُنْ بِدُعَائِكَ رَبِّ شَقِيًّا» بیان شده است؛ خدایا استخوانم سست و سرم از سفیدی شعله‌ور شده و من در خواستن از تو شقی و نومید نبودم و از موالی که در پشت سرم هستند می‌ترسم «وَإِنِّي خِفْتُ الْمَوَالِيَ مِنْ وَرَائِي وَكَانَتِ امْرَأَتِي عَاقِرًا فَهَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا». شیخ طوسی مراد از موالی را پسرعموهای او یعنی اشرار بنی اسرائیل می‌داند.  

استاد حوزه علمیه بیان کرد: زکریا از اینکه زنش توان بچه‌دار شدن ندارد نگران است و به خدا عرضه می‌دارد که برای من ولی‌ای از جانب خودت بفرست که جانشین من باشد و این ولی را مورد رضایت خودت قرار بده. كه از من ارث برد و از خاندان يعقوب [نيز] ارث برد و او را اى پروردگار من پسنديده گردان؛ خداوند هم در آیه ششم دعای او را اجابت فرمود و یحیی را به او عطا کرد.

وی اضافه کرد: برخی مفسران بیان کرده‌اند قبل از اینکه خداوند فرزند زکریا را یحیی بنامد هیچ کسی در عالم چنین نامی نداشته است ولی علامه طباطبایی فرموده است که این تعبیر درست نیست بلکه یحیی نام بوده است ولی کسی در ویژگی‌ها و صفات همانند او نبوده است و او منحصر به فرد بوده است(آتیناه الحکم/سیدا و حصورا و سلام علیه یوم ولد و یوم ...).

استاد حوزه گفت: در اینجا این سؤال وجود دارد که این تعابیر در مورد عیسی(ع) هم بیان شده که جواب این است که یحیی قبل از عیسی(ع) بوده است. در انجیل مرقس همین داستان نقل شده است ولی اشاره به سخنان زکریا نکرده است و فقط به اجابت دعای او اشاره دارد و اینکه خدا یحیی را به زکریا می‌دهد و اینکه بسیاری از ولادت او مسرور می‌شوند.

آیت‌الله هادوی تهرانی تصریح کرد: قرآن مهیمن بر کتب دیگر است و در اینجا ماجرای صحیح را ذکر کرده و آن اینکه ابتدا زکریا از خداوند ولی خواست و خدا آن را اجابت کرد. او حتی توقع فرزند نداشت و دعا برای قراردادن ولی کرد.