مسابقات، جایگاه اذان را به نغمه و ترانه آسمانی تقلیل می‌دهد

به گزارش ایکنا، محمدعلی لسانی فشارکی، استاد پیشکسوت علوم قرآنی، 21 فروردین ماه در نشست «فراخوان اذان؛ سیمای اسلام»، با بیان اینکه اذان، همزاد قرآن کریم است، گفت: قرآن و اذان دو تحفه آسمانی بود که دعوت پیامبر(ص) با آنها آغاز شد و سومین چیز هم همراه طبیعی این دو یعنی نماز بود که بدون آن اسلام معنایی نداشت کما اینکه فرموده‌اند: الصلوة عمود الدین. 

وی با بیان اینکه جزئیات این تحفه‌های آسمانی در لیلة الاسراء به پیامبر(ص) تعلیم داده شد، افزود: اولین نماز را پیامبر(ص) با خدیجه کبری(س)، حضرت صدیقه طاهره(س) و امام علی(ع) با اذانی که خداوند تعلیم داد به صورت جماعت خواندند. بزرگان علمای ما در گیر و دار اشفته بازار این نوع مباحث به دقت حرف‌های اساسی را در جایی که باید زده‌اند؛ مثلا شیخ طوسی گفته است که الاذان ماخوذ من الوحی النازل علی النبی دون الرؤیا ... . اینکه برخی بگوید اذان را پیامبر(ص) خواب دید، حرف نادرستی است.

اذان سیمای اسلام است

لسانی فشارکی تصریح کرد: امام حسین(ع) فرمودند الاذان وجه دینکم؛ اذان چهره درخشان، سیما و همه اسلام است. نظیر این سخن را محمدبن حنفیه بیان کرده است. وقتی کسانی در نزد او بگو و مگو کردند، فرمود شما پیامبری دارید که به وحی الهی متصل است و آن وقت، برای اذان داستان‌سرایی می‌کنید؟

استاد پیشکسوت علوم قرآنی با بیان اینکه قداست اذان همانند قداست ویژه قرآن است که همراه قرآن به پیامبر(ص) داده شده و کاری آسمانی از خدای آسمان و زمین برای اهل زمین است، اضافه کرد: در سالیان اخیر مجموعه‌ای به نام موسوعه اذان منتشر شده که موضوعات زیادی درباره اذان بیان کرده است و جای قدردانی وجود دارد.

لسانی فشارکی افزود: مسلمانان اعم از شیعه و سنی نیاز دارند مطالبی را درباره اذان بشنوند لذا باید سمیناری برای اذان برگزار و مقالات و مطالبی ارسال شود. قالبی جز سمینار می‌تواند منجر به ایجاد یکسری حواشی شود و معلوم نیست کار به درستی پیش برود. همچنین بعد از اذان باید به اقامه بپردازیم. دلیل اینکه اقامه گفته می‌شود مقدمه ایستادن برای نماز است و اندکی با اذان تفاوت دارد.

این پژوهشگر تصریح کرد: برای اذان تعابیر مختلفی مانند گلبانگ، ندا، اعلام، آگاهانیدن، خبرکردن، خبر به گوش رساندن و ...در لغتنامه دهخدا به کار رفته است. در این میان اصطلاح قرآنی، ندای نماز است یعنی وقتی این ندا سرداده شد، همه متوجه می‌شوند این ندا آغازی برای نماز است. وَإِذَا نَادَيْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ اتَّخَذُوهَا هُزُوًا وَلَعِبًا ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَعْقِلُونَ» یا «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ». 

وی افزود: اذان گوهری گرانبها و آفت‌خیزترین حربه‌ای است که دشمن قسم‌خورده اسلام از آن استفاده می‌کند یعنی به بازی گرفتن و مسخره کردن اذان که در آیه اشاره شده است «اتَّخَذُوهَا هُزُوًا وَلَعِبًا». اذان گنجینه هدایت است و دشمنان درصدد هستند یا خودشان آن را مسخره کنند و یا فضایی فراهم کنند که خودتان آن را مسخره کنید. همان هدفی که برای قرآن هم دنبال کردند. یک سیاستمدار انگلیسی گفته بود تا زمانی که نام «محمد» در مأذنه‌ها بلند و قرآن رهبر مسلمانان است، امکان ندارد پایه‌های سیاست ما در سرزمین‌های اسلامی استوار شود.

تقلیل جایگاه اذان به نغمه و ترانه آسمانی غلط است

لسانی فشارکی با هشدار نسبت به تقلیل جایگاه اذان در بین مسلمانان، بیان کرد: مسلمانان غالبا دچار اشتباه ذهنی و کج‌بینی درباره اذان می‌شوند و آن اینکه اذان، نغمه آسمانی است. نغمه و آهنگ و ترانه البته آسمانی. امروز در برخی نهادهای فرهنگی و دینی اذان به عنوان یک نغمه آئینی به مسابقه گذاشته می‌شود و اشکالش این است که اذان وقتی ترانه و نغمه محسوب شود، دیگر اذان نیست. وقتی آن را پدیده خواندنی و نه گفتنی تلقی شود دیگر اذان نیست.

وی با بیان اینکه گروه‌های مرجع مانند استادان دانشگاه و روشنفکران و ... گاهی دید مناسبی به نماز ندارند و آن را نغمه می‌نامند، اضافه کرد: گاه برای این نغمه مسابقه می‌گذارند که بهتر خوانده شود؛ برخی افراد از همین قوم که نام برده شده درباره اذان آورده‌اند: بدیهی است همان‌طور که باطن اذان و محتویات آن زیباست، باید کاری کرد که همواره با صوت زیبا و نیکو ادا شود، نه اینکه حُسن باطن به خاطر نامطلوبی ظاهر آن پایمال شود. به نظر بنده این نگاه شروع یک انحراف درباره جایگاه اذان است.

لسانی فشارکی تصریح کرد: اگر انحرافی درباره جایگاه اذان صورت گیرد، مسلما به اذان اسلام و خاتم پیامبران و اذانی که جان اسلام است نخواهیم رسید. این در حالی است که پیامبر(ص) به بلال فرمود برو در یک بلندی و اذان بگو و او به جای اشهد ان لا اله الا الله گفت اسهد چون حبشی بود ولی پیامبر(ص) او را تشوق کرد و نفرمود دیگر اذان نگو و یک فرد خوش صدا را برای این کار بگمارد.

وی تأکید کرد: قرآن و اذان شباهت‌های زیادی به یکدیگر دارند و البته تفاوت‌هایی هم دارند؛ دو تفاوت اصلی آن یکی در طبیعت آن است و دیگری در رعایت آداب مربوط به قرآن و اذان. تفاوت طبیعت این دو آن است که قرآن، خواندنی است و اذان، گفتنی و اعلام کردنی و نداسردادن. هر گونه اذان گفتنی که شنونده احساس کند اذان‌گو اذان را می‌خواند و آن را به وادی تطریب می‌برد، در مسیر خودش نیست زیرا اذان، خواندنی نیست.

لسانی فشارکی بیان کرد: در تعابیر داریم که مؤذن، اذان بگو و نه اینکه اذان بخوان. اگر خواندنی شود باید خوش خوانده شود و برای خوش خواندن، باید چهچه بزنیم و هرقدر این چهچهه بیشتر باشد، اذان امتیاز بیشتری می‌آورد و این به نظر ما نوعی انحراف در جایگاه اذان است.