آنچه حاکمیت در حوزه عفاف و حجاب انجام نداده است

فرهنگ مهمترین بخش از تمدن بشری و هویت جامعه محسوب می‌شود. امروزه کشورها درصدد هستند تا به طرق مختلف از فرهنگ ملی و دینی خود در برابر خرده‌فرهنگ‌‎ها و فرهنگ‌های مهاجم صیانت و حفاظت کنند و حتی از طریق تبادلات فرهنگی آن را صادر یا اینکه رشد و توسعه دهند.

با توجه به اهمیت فرهنگ و ابعاد متعدد آن و نقدهای موجود نسبت به رویکردهای سلبی و ایجابی در حوزه فرهنگ خبرنگار ایکنا با سیدعلی یزدی‌خواه، نماینده مردم تهران و نایب‌رئیس دوم کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم به گفت‌وگو نشسته‌ که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

ایکنا- حضرتعالی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی هستید، دیدگاه کمیسیون متبوع شما نسبت به ناهنجاری‌های فرهنگی موجود کشور چیست؟ و برای سروسامان دادن به آن چه خواهید کرد؟

حوزه فرهنگ علی‌رغم اینکه چتر و اتمسفر آن خیلی گسترده و بر همه شئون زندگی ما حاکم هست، اما در اختصاص منابع لازم همیشه مورد بی‌مهری قرار می‌گیرد، درحالی‌که ما قائل هستیم اگر اعتبارات فرهنگی مناسب تخصیص داده شود، می‌تواند منجر به صرفه‌جویی‌ها و استفاده درست و بهینه از امکانات، منابع مالی، منابع انسانی و تجهیزات شود.

انسانی که از جهت فرهنگی قائل به این است که استفاده درستی از امکانات داشته باشد، به خودی خود بر اقتصادی کردن زندگی خانواده تأثیر خواهد گذاشت. کسی که به باورهای فرهنگی اعتقاد دارد اسراف نمی‌کند، نعمت‌های الهی را قدر می‌شناسد و مناسب و شایسته از آن استفاده می‌کند.

نقش فرهنگ در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و هر عرصه‌ای از زندگی انسان‌ها در حوزه سلامت، زیست‌بوم و غیره تعیین‌کننده‌ است، اما به ظاهر چون که خیلی مناسبت مستقیمی با مسائل روزمره به زعم بعضی از انسان‌ها ندارد، هرگاه می‌‎خواهند بودجه و هزینه‌ها را کاهش دهند سریع سراغ بودجه بخش فرهنگی می‌روند و می‌گویند اگر مسجد نبود مشکلی نیست نمی‌سازیم، درصورتی‌که وقتی مسجدی در یک محل بنا می‌شود، آن مسجد در کارکردهای اقتصادی، امنیتی، رفاهی، سلامت، شادابی، ورزش و امثالهم در یک محل تأثیر می‌گذارد و منجر به صرفه‌جویی‌های هنگفت بعدی می‌شود. همچنین انسجام محله را حفظ می‌کند و مناسبات عاطفی اهالی محل را سامان می‌دهد. ظاهر قضیه این است که برای کار فرهنگی باید پول خرج کرد و ارتباط مستقیمی با خرج و موضوعات روزمره مردم ندارد.

در کشور ما معضلی تحت عنوان سگ‌گردانی به وجود آمده، این معضل قبل از آنکه یک پدیده اجتماعی باشد یک پدیده فرهنگی است. گردش مالی نگهداری حیوانات در منزل، حجم عظیم از اقتصاد خانواده‌های مرفه یا متوسط را که سگ‌گردانی می‌کنند به خود اختصاص داده است؛ سگ‌گردانی یک پدیده فرهنگی است که ضایعات بهداشتی، مسائل اخلاقی، موضوعات شرعی، آزار اهل محل و همسایگان را به دنبال دارد و نیز سبک زندگی غربی را ترویج می‌کند، چون به‌جای توجه به مباحث ازدواج، خانواده و فرزندآوری و نشاط اجتماعی بحث نگهداری سگ و گربه مورد توجه قرار می‌گیرد و خیلی در فرهنگ اسلامی پسندیده نیست. این یک موضوع فرهنگی است اما بخش عمده‌ای از سبد مصرفی مالی خانواده‌هایی را در نقاط مختلف کشور به خود اختصاص داده است.

موضوعات فرهنگی ممزوج با سایر پدیده‌های اجتماعی است و در زندگی آحاد مختلف جامعه درهم‌تنیده شده، اما برنامه‌ریزان و نظام تصمیم‌گیری در بعضی از مراکز فقط ظاهر کار را می‌بینند و می‌گویند فرضاً اگر بودجه‌ای برای ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی نداشتیم مهم نیست و به جایی برنمی‌خورد، درصورتی‌که اگر این سبک زندگی ترویج شود بسیاری از موضوعات مهم مانند ورزش، شادابی، کمک به همنوعان، پس‌انداز و هزارویک نکته مثبت در آن لحاظ شده است.

برای برون‌رفت از بحران‌هایی که وجود دارد یا در پیش رو داریم؛ چه بحران جمعیت، چه بحران مالی و چه بحران‌های اخلاقی راهی جز بازگشت به آموزه‌های فرهنگی مبتنی بر معارف الهی نداریم، چون معارف بشری ناقص است و نمی‌تواند انسان را به سرمنزل مقصود و سعادت برساند و چون ناقص است انسان را پس از مدتی دچار سرخوردگی و یأس و شکست می‌کند.

ایکنا-  مهمترین اقدام کمیسیون فرهنگی مجلس برای مقابله با معضلات فرهنگی چه بوده است؟

کمیسیون فرهنگی بخشی از این نابسامانی‌ها را در عدم هماهنگی دستگاه‌های ذی‌ربط می‌داند که نیازی به تصویب قانون ندارد. بخشی از حوزه نظارتی کمیسیون فرهنگی ناظر بر این است که دستگاه‌های فرهنگی و دارای مأموریت مشخص را با یکدیگر مرتبط کند تا از این طریق هم‌افزایی ایجاد شود.

از سوی دیگر بخشی از نارسایی‌های حوزه فرهنگی به خاطر نبود قوانین یا ضعف قوانین است که ما باید در این عرصه برای رفع آنها تلاش کنیم. کمیسیون در این رابطه خروجی‌هایی داشته و آنها را به صحن علنی ارائه کرده و در دو سال گذشته کارهای خوبی را انجام داده و تمام تلاشش این است که در دو سال باقیمانده از عمر کمیسیون فرهنگی در مجلس یازدهم قدم‌های مبارک دیگری را هم بردارد.

ایکنا- آیا در طول چهاردهه گذشته در واگذای امور فرهنگی به مردم موفق عمل کرده‌ایم و از سوی دیگر آیا دخالت دولت و مجلس در این حوزه جایز است؟

اگر چهارچوب‌های مورد نظر قبلاً ترسیم شده باشد و حوزه فعالیت‌ها مشخص باشد، قطعاً واگذار کردن امور فرهنگی به مردم اثربخش خواهد بود. مردم در کف خیابان آخرین تلاش‌های گروه‌های فرهنگی و مبادلات فرهنگی را می‌بینند و براساس اقتضائات محلی می‌توانند تصمیمات مناسب را اتخاذ کنند. از این جهت اگر واگذار شود کار مناسب و مطلوبی است که قرارگاه‌های فرهنگی یا همان مفهوم آتش به اختیار که رهبر انقلاب نام بردند در این چهارچوب قابل بحث است.

اما باید قالب داشته باشد و از یک اصولی پیروی کند. مثلاً امکان دارد امور فرهنگی یک محله را به خود اهالی محل واگذار کنیم اما طوری عمل کنند که با اصول و شکل و شمایل اسلامی تناسبی ندارد که قطعاً این مدنظر ما نیست.

ایکنا- موافق برخوردهای سلبی در حوزه فرهنگ هستید یا ایجابی؟

من موافق برخوردهای ایجابی هستم و سلبی در مواقعی کاربرد دارد که یک جریان سازمان‎‌یافته فساد پشت سر جریان‌های فرهنگی قرار داشته باشد، اما اگر این موضوع ثابت نشود و صرفاً بر اثر فعالیت افراد محلی و تراوشات ذهنی باشد را می‌توان با اقدامات ایجابی رفع کرد و اثرگذار بود، لذا در خیلی از موارد نیازی به اقدامات سلبی وجود ندارد.

ایکنا- آیا در حوزه عفاف و حجاب اقناع‌سازی مهمتر از برخوردهای سلبی نیست؟

در حوزه فرهنگ حجاب و عفاف واقعاً کم‌کاری داشته‌ایم و مدیران فرهنگی کشور باید از قاطبه مردم عزیز عذرخواهی کنند، چون در 43 سال گذشته در ارتباط با ترویج فرهنگ عفاف و حجاب با توجه به پیشینه چندهزار ساله در تاریخ ایران، مدیران ما کم‌کاری داشته‌اند. گاهی اوقات برخی ناهنجاری‌هایی که در حوزه عفاف و حجاب اتفاق می‌افتد در اروپای غربی هم رخ نمی‌دهد. ما معتقدیم که قطعاً و یقیناً اقدامات اقناعی، ایجابی و تشویقی به مراتب بهتر جواب می‌دهد.

متأسفانه از کسانی‌که می‌خواهند حجاب برتر را انتخاب کنند حمایت نکرده‌ایم. مثلاً پارچه چادر گران است و طراحی و مدل‌ها از غنای فرهنگی و مطلوب برخوردار نیست و در این عرصه‌ها ما سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم و این ضعف‌ها را باید حاکمیت دنبال کند.

گفت‌وگو از سعید امینی