توکل حقیقی به خدا نیازمند شناخت علمی و عمیق است

حبیب‌الله صابری‌نسب، پژوهشگر نهج‌البلاغه و مدرس دانشگاه، در گفت‌و‌گو با ایکنا از استان مرکزی، توکل به خداوند متعال را لازمه پرداختن به امور مختلف دانست و گفت: زندگی فردی و اجتماعی هریک از ما دارای فراز و فرودهایی است که برای عبور از پیچش‌های خطرناک باید خود را به خدا سپرده، توکل کرده و راضی به رضای او باشیم.

وی توکل را یکی از شاخصه‌های مهم مؤمن برشمرد و ادامه داد: توکل باعث می‌شود انسان از غرور و خودپسندی فاصله گرفته و بداند هرآنچه به دست آورده نشئت گرفته از اعتماد به پرودگار است. با توجه به اینکه دشمن سال‌های بسیاری است که سعی در کاهش اعتماد به نفس جوانان گرفته و سعی دارد با ترفندهای مختلف مبانی اعتقادی خانواده‌ها و جوانان را از بین برد لازم است آیات به مضامین اجتماعی و فردی که کاربرد بیشتری در زندگی دارند مورد اهمیت کارشناسان قرآنی قرار گیرد.

بیشتر بخوانید:

• نویسندگان در انتقال نصایح نهج‌البلاغه دست به قلم شوند
• دوراندیشی در کلام حضرت علی(ع)
• چگونگی مهارت نفس از نگاه حضرت علی(ع)

صابری‌نسب نهج‌البلاغه را در کنار قرآن کریم حاوی چشمه‌سارهای حکمتی دانست که از هر کلام آن نکات نغز و بی‌مانندی تراوش می‌شود که می‌تواند برای هر انسانی مثمرثمر باشد. به شرط آنکه این کلام نغز درست، به‌جا و کاربردی به جامعه هدف منتقل شود. تکلیف ما پژوهشگران و اساتید دانشگاه و مدرسان مدرسه این است که تا حدامکان خود عامل به این مبانی باشیم و این مفاهیم را به نوجوانان و جوانان انتقال دهیم.

وی به نامه 31 نهج‌البلاغه معروف به نامه حضرت علی(ع) به فرزندشان امام حسن(ع) اشاره و تصریح کرد: در این نامه پرکاربردترین نکات نغز اجتماعی و فردی گنجانده شده است و لازم است نه تنها مسلمانان بلکه مردم ادیان نیز از آن استفاده کنند. در این نامه به شاخصه‌های انسانی همچون «توکل» مانند: «وَ أَلْجِئ، نَفْسَكَ فِي أُمُورِكَ كُلِّهَا إِلَى إِلَهِكَ، فَإِنَّكَ تُلْجِئُهَا إِلَى كَهْفٍ^، حَرِيز، وَ مَانِعٍ عَزِيز، در تمام كارهايت خود را به خدا بسپار كه اگر چنين كنى خود را به پناهگاهى مطمئن و نيرومند سپرده‌اى» اشاره شده است.

صابری‌نسب ضرورت واکاوی و شرح نهج‌البلاغه به ویژه خطبه‌ها و نامه‌های معروف همچون نامه ایشان به امام حسن(ع) بین نوجوانان و جوانان را متذکر شد و افزود: امروز بیش از گذشته نیازمند ترویج فرهنگ متعالی علوی در جامعه هستیم و مقام معظم رهبری نیز بارها در خصوص تهاجم فرهنگی تذکراتی بیان کردند. در لابه‌لای این نامه ارزشمند درس توکل نهفته است و با شرح آن برای اقشار مختلف و نهادینه کردن توکل در جامعه می‌تواند به افزایش عزت نفس، اعتماد به نفس، روشن‌بینی، داشتن بصیرت، سلامت روان کمک کند. در واقع آرامش یکی از آثار توکل است که در سایه آن مابقی امور حاصل می‌شود.

این مدرس دانشگاه در ادامه به وجه تمایز توکل با تنبلی نیز اشاره و اضافه کرد: توکل به این معنا نیست که امور را به خدا سپرده و بنشینیم و ببینیم خدا برای ما چه رقم خواهد زد. برای دستیابی به موفقیت باید تلاش کرد و در کنار تلاش و کسب علم امور را به خدا سپرد؛ چراکه اعتما به خدا اعتماد به نفس آورده و انسان بداند کسی هست که همواره او را تحت هر شرایطی حمایت می‌کند.

وی به آیه 12 سوره مبارکه ابراهیم «وَمَا لَنَا أَلَّا نَتَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ وَقَدْ هَدَانَا سُبُلَنَا ۚ وَلَنَصْبِرَنَّ عَلَىٰ مَا آذَيْتُمُونَا ۚ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ، و چرا ما بر خدا توکل نکنیم در صورتی که خدا ما را به راه راستمان هدایت فرموده؟ و البته (در راه اطاعت و رضای خدا) بر آزار و ستمهای شما صبر خواهیم کرد، و ارباب توکل باید (در همه حال خوش و ناخوش) تنها بر خدا توکل کنند» استناد کرد و افزود: توجه به این آیه نشان از توکل به عنوان امری ضروری دارد؛ چراکه در هر مسیری که می‌پیماییم مشکلات و موانعی وجود خواهد داشت که فقط با توکل به پرودگار و مدد خواستن برطرف می‌شود.

صابری‌نسب در خصوص چرایی توکل به خدا، گفت: پاسخ این پرسش در آیه 173 سوره «آل‌عمران» که می‌فرماید: «وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ» آمده است. خداوند هیچ‌گاه جز خیر و نیکی برای بندگانش نمی‌خواهد و اگر مشکلی پیش می‌آید به خاطر اعمال و رفتار خودمان است.

این مدرس دانشگاه در پایان با اشاره به اینکه توکل حقیقی به خداوند نیاز به شناخت عمیق و علمی دارد و می‌تواند انسان را به مراتب عالیه انسانی در ابعاد فردی، اجتماعی و معنوی برساند، گفت: توکل در اصطلاح عامیانه یعنی اعتماد به خدا. در کلام امیرالمؤمنین که تماماً بوی رسیدن به قرب الهی می‌دهد واژه توکل در لابه‌لای جملات گنجانده است و آثار آن را می‌توان داشتن اعتماد به نفس و عزت نفس دانست.