عدل و انصاف از شاخصه‌های ارزشمند انسانی است
حبیب‌الله صابری‌نسب، پژوهشگر نهج‌البلاغه با بیان اینکه رعایت عدل، انصاف و خدمتگزاری به مردم یکی از مقوله‌های مهم و شاخصه‌های ارزشمند انسانی است، به تشریح مهم‌ترين قاعده و رکن سلامت در جامعه از نگاه نهج‌البلاغه پرداخت.
حبیب‌الله صابری‌نسب، پژوهشگر نهج‌البلاغه و مدرس دانشگاه، در گفت‌و‌گو با ایکنا از استان مرکزی، با بیان اینکه ضرورت مطالعه نهج‌البلاغه برای نوجوانان و جوانان به معنای واقعی درک نشده است و نسل امروز احساس نیاز به مطالعه شرح این کتاب را ندارند، افزود: دیدگاه‌های حضرت امیرالمؤمنین(ع) در خصوص مباحث مخالف می‌تواند شاهراهی برای پیشرفت و حرکت در مسیر درست و بدون آسیب باشد.
وی رعایت عدل، انصاف و خدمتگزاری به مردم را یکی از مقوله‌های مهم و شاخصه‌های ارزشمند انسانی دانست و ادامه داد: اگر انسان در هر موقعیت و جایگاهی که باشد عدالت را رعایت کند، قطعاً ضریب تباهی و فساد تاحد چشم‌گیری کاهش خواهد داشت. پاس داشتن حقوق دیگران و مساوی داشتن حق مردم با حق خود انسان را به انصاف نزدیک‌تر می‌کند.
صابری‌نسب انصاف و عدل را مهم‌ترين قاعده و رکن سلامت و پیونددهنده دل‌ها در جامعه بیان و تصریح کرد: امام علی(ع) در حدیثی فرمودند: «أجوَرُ السيرة أن تَننتَصِفَ مِن الناس، وَ لا تُعاملُهُم بِه، ناراست ترين راه و رسم اين است كه از مردم خواهان انصاف باشى ولی با آنان با انصاف رفتار نکنی». توجه و تأکید به این فرمایش ما را برآن می‌دارد در گام اول خود مروج و تبلیغ‌کننده انصاف در جامعه باشیم.
بیشتر بخوانید:
- نویسندگان در انتقال نصایح نهج‌البلاغه دست به قلم شوند
- دوراندیشی در کلام حضرت علی(ع)
- چگونگی مهارت نفس از نگاه حضرت علی(ع)
وی با بیان این نکته که رشته پیوستگی انسان‌ها عدالت و انصاف است و مولا علی(ع) همواره هم خودشان و هم دیگران را به رعایت انصاف از جمله امام حسن(ع) را به انجام این امر مهم توصیه می‌فرمودند. امیرالمؤمنین(ع) در نامه 31 به فرزندشان فرمودند: «يَا بُنَيَّ اجْعَلْ نَفْسَكَ مِيزَاناً فِيمَا بَيْنَكَ وَ بَيْنَ غَيْرِكَ فَأَحْبِبْ لِغَيْرِكَ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِكَ وَ اكْرَهْ لَهُ مَا تَكْرَهُ لَهَا وَ لَا تَظْلِمْ كَمَا لَا تُحِبُّ أَنْ تُظْلَمَ وَ أَحْسِنْ كَمَا تُحِبُّ أَنْ يُحْسَنَ إِلَيْكَ وَ اسْتَقْبِحْ مِنْ نَفْسِكَ مَا تَسْتَقْبِحُهُ مِنْ غَيْرِكَ وَ ارْضَ مِنَ النَّاسِ بِمَا تَرْضَاهُ لَهُمْ مِنْ نَفْسِك، پسرم! خود را ميان خويش و ديگران ميزانى بشمار؛ پس آنچه براى خود دوست مى‌دارى، براى جز خود دوست بدار؛ و آنچه تو را خوش نيايد، براى او ناخوش بشمار؛ و ستم مكن چنانكه دوست ندارى بر تو ستم رود، و نيكى كن چنانكه دوست مى‌دارى به تو نيكى كنند؛ و آنچه از جز خود زشت مى دارى، براى خود زشت بدان؛ و از مردم براى خود آن را بپسند كه از خود مى‌پسندى در حق آنان؛ و مگوى (به ديگران) آنچه خوش ندارى شنيدن آن».
صابری‌نسب به جمله معروف حضرت علی(ع) به امام حسن(ع) که فرمودند: «هرآنچه برای خود می‌پسندی برای دیگران هم بپسند و آنچه برای خود نمی‌پسندی برای دیگران هم مپسند» اشاره و اظهار کرد: کارگزاران و کارگنان نظام اداری اگر در همه حال به این جمله پایبند باشد قطعاً رفتار سازمانی و اداری از شاکله‌ای دینی و منطبق با موازین الهی برخوردار خواهد بود. بی‌شک رفتار کارکنان ادارات با مردم باید بر پایه احسان و عدل باشد و حرکت در مسیر قرآن و نهج‌البلاغه ما را به اهداف نزدیک می‌کند.
امر خدا بر انجام رفتار نیکو
این مدرس دانشگاه با تأکید بر اینکه خداوند در همه حال ما را به رفتار نیکو و برقراری عدل و انصاف در جامعه فرمان داده است، ادامه داد: انجام این امر جهان شمول است و فقط محدود به جوامع اسلامی نمی‌شود؛ چراکه روابط انسانی باید براساس دادورزی و رعایت حقوق دیگران باشد.
صابری‌نسب در ادامه به نامه حضرت علی(ع) به مالک اشتر معروف به نامه 53 نهج‌البلاغه اشاره و اضافه کرد: ایشان در بخشی از این نامه پر از پند و اندرز فرمودند: «أَنْصِفِ اللهَ وَ أَنْصِفِ النَّاسَ مِنْ نَفْسِكَ وَ مِنْ خَاصَّةً أَهْلِكَ وَ مَنْ لَكَ هَوًى فِيهِ مِنْ رَعِيَّتِكَ فَإِنَّكَ إِلَّا تَفْعَلْ تَظْلِمْ وَ مَنْ ظَلَمَ عِبَادَ اللهِ كَانَ اللهُ خَصْمَهُ دُونَ عِبَادِهِ وَ مَنْ خَاصَمَهُ اللهُ أَدْحَضَ حُجَّتَهُ وَ كَانَ لِلهِ حَرْباً حَتَّى يَنْزِعَ أَوْ يَتُوبَ وَ لَيْسَ شَيْءٌ أَدْعَى إِلَى تَغْيِيرِ نِعْمَةِ اللهِ وَ تَعْجِيلِ نِقْمَتِهِ مِنْ إِقَامَةٍ عَلَى ظُلْمٍ فَإِنَّ اللهَ يَسْمَعُ دَعْوَةَ الْمُضْطَهَدِينَ وَ هُوَ لِلظَّالِمِينَ بِالْمِرْصَاد، نسبت به خداوند و نسبت به مردمان از جانب خود، و از سوى خويشاوندان نزديكت و از سوى رعاياى مورد علاقه ات، انصاف به خرج ده! كه اگر به انصاف عمل نكنى ستم نموده اى؛ و كسى كه بر بندگان خدا ستم كند، خدا به جاى بندگانش دشمن او بود، و آن را كه خدا دشمن گيرد، دليل وى را نپذيرد و او با خدا سر جنگ دارد، تا آن گاه كه بازگردد و توبه آرد؛ و هيچ چيز چون بنياد ستهم نهادن، نعمت خدا را دگرگون ندارد، و كيفر او را نزديك نيارد، كه خدا شنواى دعاى ستمديدگان است و در كمين ستمكاران».
وی با بیان این مطلب که مطالعه نامه 51 نهج‌البلاغه برای کارکنان اداری لازم است، تصریح کرد: حضرت علی(ع) در این نامه خطاب به مأموران مالیات فرمودند: «فَاَنصِفُوا الناسَ مِن أنفسكم، از جانب خود با مردمان انصاف روا داريد». همچنین در نامه 27 از این کتاب ازشمند نیز آمده است: «وَ آسِ بَيْنَهُمْ فِي اللَّحْظَةِ وَ النَّظْرَةِ حَتَّى لَا يَطْمَعَ الْعُظَمَاءُ فِي حَيْفِكَ لَهُمْ وَ لَا يَيْأَسَ الضُّعَفَاءُ مِنْ عَدْلِكَ عَلَيْهِمْ فَإِنَّ اللهَ تَعَالَى يُسَائِلُكُمْ مَعْشَرَ عِبَادِهِ عَنِ الصَّغِيرَةِ مِنْ أَعْمَالِكُمْ وَ الْكَبِيرَةِ وَ الظَّاهِرَةِ وَ الْمَسْتُورَة، و به يک چشم بنگر به همگان، خواه به گوشه چشم نگرى و خواه خيره شوى به آنان، تا بزرگان در تو طمع ستم بر ناتوانان نبندند و ناتوانان از عدالتت مأيوس نگردند، كه خداى متعال مى‌پرسد از شما بندگان، از خرد و درشت كارهايتان، و از آشكار و نهان آن».
این پژوهشگر نهج‌البلاغه در پایان برقراری عدالت اجتماعی در جامعه را یکی دیگر از شاخصه‌های رفتاری انسان‌ها برشمرد و گفت: حضرت علی(ع) خود مظهر عدالت در بخش‌های مختلف بودند و فرمایشات ایشان برای همه دنیا راه‌گشاست. برقراری عدالت اجتماعی رضایت‌مندی عمومی را به دنبال دارد و باعث می‌شود که آسیب‌ها در جامعه به حداقل برسد. برای تحقق عدالت اجتماعی مردم نیز باید در کنار مسئولان باشند؛ چراکه با اتحاد و انسجام تمام ارزش‌های الهی محقق می‌شود.
انتهای پیام
