درسی مهم از زندگی عبدالعظیم حسنی(ع)

به گزارش ایکنا، 4 ربیع الثانی سالروز میلاد حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع) است.

عبدالعظیم حسنی (۱۷۳-۲۵۲ق) مشهور به شاه عبدالعظیم و سیدالکریم از سادات حسنی و از راویان حدیث بود . نسب او با چهار واسطه به امام حسن مجتبی(ع) می‌رسد. شیخ صدوق، مجموعه روایات وی را با عنوان جامع اخبار عبدالعظیم گردآوری کرده است. عبدالعظیم حسنی، امام رضا(ع) و امام جواد(ع) را درک کرد و در زمان امام هادی(ع) وفات یافت. حرم حضرت عبدالعظیم در شهر ری قرار دارد و زیارتگاه شیعیان است. در برخی روایات ثواب زیارت قبر او برابر با ثواب زیارت قبر امام حسین(ع) دانسته شده است.

با بررسی و تحقیق در خصوص جایگاه و منزلت این امامزاده جلیل القدر متوجه می‌شویم که این شخصیت والامقام از دیر باز مورد تمجید و بزرگداشت علما و دانشمندان قرار داشته و همواره به بزرگی و نیکی از او یاد کرده‌اند. به طور مثال فردی همچون علامه حلی در شرح حال عبدالعظیم، او را عالمی پرهیزکار معرفی می‌کند. محدث نوری نیز درباره فضائل او از رساله صاحب بن عباد نقل می‌کند که وی مردی با ورع، پارسا، معروف به امانت، صداقت در گفتار، عالم به امور دین، قائل به توحید و عدل و دارای احادیث بسیار بود. تقوا پیشگی و درستکاری عبدالعظیم حسنی باعث بلندی جایگاه و مقام وی نزد ائمه اطهار بود.

عبدالعظیم حسنی در زمانه‌ای زندگی می‌کرد که سرکوب شیعیان توسط بنی عباس شدت یافته بود و به همین جهت، او نیز همچون پدرانش سال‌ها تحت تعقیب بود. وی زمانی در مدینه، بغداد و سامرا می‌زیست و همواره به رعایت روش تقیه اهتمام داشت و عقاید شیعی خود را پنهان می‌کرد، ولی با این حال مورد غضب متوکل و معتز بود و نهایتا به جهت اذیت و آزار بنی‌عباس و ترس از کشته شدن، در زمان خلافت معتز، به امر امام هادی(ع) از سامرا به شهر ری هجرت کرد.

نقل است که حضرت عبدالعظیم عقاید خود را به امام هادی(ع) عرضه کرده است. حجت‌الاسلام رضایی قمی، پژوهشگر معارف اسلامی از این اقدام به عنوان درس مهمی برای شیعیان یاد می‌کند و می‌گوید: ایشان شخصیت بسیار کم‌نظیری داشتند، شخصیتی که چهار امام را درک کرده بود و از راویان حدیث بود. کسی با همه ویژگی‌هایی که داشته خدمت امام هادی(ع) می‌رسد و دین خودش را به ایشان عرضه می‌کند. یعنی ایشان با همه فضل و سوادی که داشت مدعی دینداری و در اوج بودن نسبت به رعایت چارچوب‌های دینی نبود؛ این خیلی مهم است. ما خیلی مواقع خودمان را در جایگاهی می‌دانیم که می‌توانیم تحقیق دینی کنیم، می‌توانیم تصمیم دینی بگیریم، می‌توانیم کارهایمان را به دین نسبت بدهیم ولی کسی که خودش راوی حدیث است، کسی که با چهار امام مأنوس و محشور بوده عقاید خود را خدمت امام هادی(ع) عرضه می‌کند.

وی در ادامه تصریح کرد: رجوع عبدالعظیم به امام(ع) یک درس مهم برای ماست که متوجه باشیم اولا همیشه به متخصص رجوع کنیم. ثانیا این عرضه و مرور دین و باورهای‌مان اتفاق مهمی است که باید در سراسر زندگی ما اتفاق بیفتد. ما گاهی به اموری عادت می‌کنیم و این عادت کردن ما را از مسیر مستقیم خارج می‌کند. حضرت عبدالعظیم حسنی هم به ما یاد داد که شما هم به متخصص مراجعه کنید. لذا خدمت امام هادی(ع) رسید و گفت اعتقادات من این است. بعد حضرت یک جمله استثنایی و بی‌نظیر خطاب به او فرمودند و گفتند: «انت ولینا حقا» یعنی تو حقا رفیق و همراه ما هستی که اینگونه داری برای مباحث دینی دقت عمل به خرج می‌دهی.

در کتب حدیثی و متون روایی، بیش از صد روایت از عبدالعظیم حسنی آمده است. صاحب بن عباد می‌گوید: وی کثرت روایت و حدیث دارد و از امام جواد(ع) و امام هادی(ع) روایت می‌کند. گنجینه روایات ارزشمندی که از طریق امامزاده عبدالعظیم حسنی برای جامعه اسلامی به ارمغان مانده همچون گوهرهای ناب است که به زندگی دینی و اسلامی رنگ الهی و آسمانی می‌بخشد.

به عنوان مثال، جناب عبدالعظیم حسنی در روایتی بسیار زیبا و کاربردی از امام باقر(ع) این چنین نقل کرده است: «يا مُحَمَّدَ بنَ مُسلِمٍ ... أحسِن؛ فَإِنّى لَم أرَ شَيئاً قَطُّ أشَدَّ طَلَباً ولا أسرَعَ دَركاً مِن حَسَنَةٍ مُحدَثَةٍ لِذَنبٍ قَديمٍ»، امام باقر(ع) خطاب به محمّد بن مسلم فرمود: «اى محمّد بن مسلم! نيكى كن كه به راستى هرگز چيزى مانند كار نيكِ جديد را نديده‏‌ام كه اين چنين، به تعقيب يك گناه قديم برآيد و با سرعت، خود را به آن برساند [و آن را محو سازد]».