زکات؛ مصداق یک حرکت بارز جهادی

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، آیت‌الله سیداحمد علم‌الهدی نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی و امام جمعه مشهد، در نشست علمی، ترویجی و تکریمی «زکات» که امروز ۱۲ آبان ماه، با حضور مسئولان کشوری و استانی در مجتمع فرهنگی آیه‌ها در مشهد برگزار شد، با استناد به آیات قرآن کریم، اظهار کرد: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید که حقی در اموال شما برای ایتام، مساکین و ضعفا وجود دارد و برخلاف انفاق و روحیه انسانیت افراد، این بخش از اموال انسان‌ها حق قشر کم برخوردار و محروم جامعه است.

وی ادامه داد: زکات آن است که ما از مال و دارایی خودمان چیزی را انفاق و خیرات می‌کنیم، یعنی مبلغی را رایگان در اختیار گروهی محروم قرار می‌دهیم.

علم‌الهدی در بخشی دیگر از سخنان خود با اشاره به آیه ۱۹ سوره مبارکه «ذاریات»، افزود: اعمالی که برای احیاء فریضه زکات انجام می‌شود، بسیار ارزشمند و مصداق یک حرکت بارز جهادی است. در شرایط کنونی، متأسفانه نگاه افراد به مسئله زکات به‌عنوان یک موضوع امدادی و به معنای محض آن است که برحسب مسئولیت انسانی در قبال اقشار محروم، آسیب‌پذیر و کم برخوردار، فرد صاحب مال، بخشی از دارایی خود را به نیازمندان می‌بخشد، درحالی‌که تعبیر قرآن درست خلاف این است و آن‌طور که قرآن کریم می‌فرماید: «وَفِی أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ» یعنی حقی در اموال شما برای ایتام، مساکین و ضعفا وجود دارد و برخلاف انفاق و روحیه انسانیت افراد، این بخش از اموال انسان‌ها حق قشر کم‌برخوردار جامعه است.

نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی بیان کرد: بخشی از انعام ثلاثه و غلات اربعه که زکات به آن اختصاص یافته، در واقع حق صاحب مال نیست و صاحب مال نباید یک منتی بر سر افراد محروم و نیازمند بگذارد. در واقع این مبلغ اضافه به صاحب مال پرداخت شده و باید به نیازمندان برمی‌گردانده و اگر برنگرداند تجاوز و تصرف به مال غیر کرده و دِین آن بر ذمه فرد باقی خواهد ماند.

وی مطرح کرد: همچنین مجرومان و نیازمندانی هم که از زکات بهره‌مند می‌شوند، باید بدانند که منتی بر آنها وارد نیست و در حقیقت این حق آن‌ها بوده و نباید برای دریافت آن احساس شرمندگی و سرخوردگی کنند.

علم‌الهدی خاطرنشان کرد: پیامبر اسلام(ص) زکات را منحصر به مساعدت مالی به فقرا نمی‌دانستند و در واقع جریان اقتصادی کشور اسلامی را با زکات مدیریت می‌کردند. براساس سیره رسول اکرم(ص) برخی فقها برای زکات، کارکردهای صنعتی، کشاورزی و سرمایه‌گذاری بر سایر زمینه‌های اقتصادی هم قائل هستند.

عضو مجلس خبرگان رهبری یکی از مصادیق هزینه‌کرد زکات را افراد سائل معرفی کرد و گفت: در کلام فقهی، محروم و فقیر غیر از سائل است. سائل کسی است که از شدت فقر، کارش به‌جایی می‌رسد که دست نیاز به‌سوی دیگران دراز می‌کند و به دلیل اقتصاد بیمار یا نواقص اجتماع از حق خود برای رشد اقتصادی محروم مانده است.

وی در ادامه بیان کرد: پرداخت زکات به فقرا به معنای گداپروری نیست، بلکه به معنی توانگرسازی و رشد اقشار کم‌برخوردار و محروم است. این امر می‌تواند الگوی توسعه اقتصادی هم باشد.

زکات؛ مصداق دین و مسئولیت

علم‌الهدی مطرح کرد: موضوع مهمی که مؤدیان باید بدانند، تبیین زکات است. زکات نه مصداق احسان بلکه مصداق یک دِین و مسئولیت است که وجوب شرعی پیداکرده و اگر صاحب مال در پرداخت زکات کوتاهی کند، نه این است که تنها از یک توصیه دینی روی برگردانده، بلکه در واقع از عمل به مسئولیت کوتاهی کرده است.

نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی در بخش دیگر با استناد به روایتی از پیامبر مکرم(ص)، بیان کرد: جوانی از اهل مدینه که پس از ازدواج، زندگی همراه با فقر و مشقت داشت، نزد پیامبر(ص) آمد تا از ایشان درخواست مساعده نقدی کند، اما رسول اکرم(ص) در پاسخ فرمود: «مَنْ سَأَلَنَا أَعْطَیْنَاهُ وَ مَنِ اِسْتَغْنَی أَغْنَاهُ» یعنی هر که از ما چیزی بخواهد به او می‌دهیم و هر که چیزی نخواهد، خداوند او را بی‌نیاز و توانگر می‌گرداند و به این ترتیب، به‌جای مساعده، تیشه و طنابی فراهم کرد و به او داد تا از بیابان خار جمع‌آوری کند و در بازار بفروشد و به این ترتیب، معیشت خود را با یک فعالیت اقتصادی مستمر و آینده دار تأمین کند.