به گزارش خبرنگار ایکنا، میزگرد «سبکشناسی تلاوت قاریان تراز و نقش آن در مفهومشناسی مهندسی تلاوت» با حضور محمود لطفینیا، غلامرضا شاهمیوه و قاسم رضیعی، سه مدرس و استاد پیشکسوت قرآنی کشورمان در بخش پایانی روز اول هفدهمین نشست تخصصی استادان، قاریان و حافظان ممتاز قرآن کریم برگزار شد.
در بخشی از این نشست شاهمیوه، مدرس و داور مسابقات بینالمللی قرآن کریم به بیان نکاتی پرداخت و با تأکید بر اینکه به دو نوع مهندسی قائل هستم، گفت: یکی مهندسی عام است که بر اساس طرز کار و ایده صورت میگیرد. همانطور که در معماری هم دو نوع مهندسی و طراحی داریم، یک وقت بر اساس یک ایده بنایی را خلق کرده اما بعداً کاربریهایی برای آن تعریف میکنید، کارهایی که در دنیا به عنوان نماد معماری در نظر گرفته میشود از این دست است، مانند برج ایفل یا دیگر نمادهای کشورهای دیگر؛ اینها کارهای ایدهای است یعنی بر اساس سبک آن معمار تعریف شده است، اما یک وقت دیگر مهندسی خاص داریم که بر اساس کاربری بنا هست، یعنی به یک مهندس یا معمار میگویند فضایی را برای یک موضوع خاص طراحی کنید. ما این موضوع را در تلاوت قرآن نیز داریم. اساساً وقتی یک نفر تلاوت را شروع میکند وارد فضای مهندسی شده است.
وی افزود: اینکه برخی میگویند باید از جوانی و نوجوانی به مهندسی تلاوت توجه داشت، درست است اما آن وضعیت موجودی که الان در آن هستیم همین است که میبینید. ما قاریانی داریم که در سطح جهان مطرح هستند. اینها وقتی به محفلی در بنگلادش و پاکستان میروند و تلاوت میکنند از قبل تلاوت خود را طراحی کردهاند. همین کار به خودی خود مهندسی تلاوت است.
شاهمیوه تصریح کرد: مهندسی موقعیت یا مهندسی خاص این است که شما همیشه نیم ساعت قرآن میخوانید و میدانید میخواهید چکار کنید، اما زمانی برای یک موقعیت خاص به شما میگویند مثلاً در استودیو 10 دقیقه تلاوت کنید، اینجا مهندسی شما تغییر میکند. یا تلاوت قاری در محفل و در مسابقات که دو تلاوت متفاوت از طرف یک قاری صورت میگیرد نیز نوعی مهندسی موقعیت است.
گزارش تصویری افتتاحیه نشست تخصصی استادان، قاریان و حافظان ممتاز قرآن
این مدرس قرآن به ارائه یک دستهبندی از سبکهای مختلف تلاوت قرآن پرداخت و گفت: سبکهای تلاوت قابلیت تقسیمبندی متفاوتی دارند، اما با توجه به بحثی که میخواهیم انجام دهیم این سبکها را به چهار گروه تقسیم کردهام. گروه اول سبکهای ردیف محور هستند. یعنی قاری در هر موقعیتی و هر تلاوتی چیدمان مشخصی از ردیفها دارد. در این مدل از خواندن بحث القای معانی به آن معنایی که در برخی گروههای دیگر وجود دارد قابلیت پردازش ندارد. استاد منشاوی و استاد عبدالباسط را شاید بتوان در این گروه قرار داد.
وی بیان کرد: گروه دوم سبکهای بداههمحور هستند، یعنی در آن قاری ترتیب مشخص و سیر مشخصی در ردیفها ندارد و بر اساس حالات آن لحظه، تصمیم میگیرد از چه پردهای برای تلاوت استفاده کند. استاد حصان و استاد علی محمود در این گروه قرار دارند.
شاهمیوه بیان کرد: گروه سوم سبکهای معنامحور است که در این سبکها موسیقی و مجموعه الحان و اصوات قاری در اولویت نیست بلکه القای معانی اهمیت دارد. قاری این سبک کسی است که میخواهد تعبیرات قرآنی و مضامین قرآنی را به مدد فنونی که میداند به شنونده القا کند. شاخصترین نماینده این گروه شعشاعی و بعد طهالفشنی است. در این گروه اصلاً جریان الحان در تلاوتهای مختلف به شکل یک ردیف مشخص و سیر معلوم و مشخصی ارائه میشود هر لحظه با تغییر جریان مفاهیم آیات، قاری الحان خود را تغییر میدهد.
این مدرس قرآن کریم افزود: گروه چهارم که به نظر من در سبک استاد مصطفی اسماعیل متجلی شده است، سبک تعادل محور است. یعنی مجموعهای از توجه به معنا و ردیف در عین حال با قابلیت تغییر است. در واقع این سبک ترکیبی از معنا، ردیف و بداهه است. این چهار مدل اصلی برای یک مهندسی باید مورد توجه قرار گیرد. در ادامه در سه بخش از مسائل فنی مربوط به لحن فقط با این رویکرد که بخواهیم بدانیم اگر یک نفر مهندسی معنامحور در تلاوت خود داشته باشد از کدام یک از این گروه ها استفاده کند و کدام گروه ظرفیت این کار را دارد، معرفی خواهم کرد.
وی بیان کرد: کسی که معنا را در تلاوت خود جاری کند نمیتواند سبکِ ردیفمحور را اجرا کند. مسائلی که از برآیند این چهار گروه بر میآید در سه بحث «انتقال موضوع»، «قفلات» و «نغمات و طبقات صوتی» ارائه میشود. اگر کسی بخواهد تلاوت معنامحور داشته باشد با توجه به اینکه جریان مضامین آیات دائم در حال تغییر است و با پایان یافتن یک مطلب و شروع مطلب و مفهوم دیگر مواجه است، این فرد برای این کار نیاز به انتقال دارد، یکی از ابزارهایی که به قاری کمک میکند همین بحث انتقال است. اگر از مدلی استفاده کنید که شیوههای انتقال محدود باشد، طبیعتاً دست قاری از قاریانی مثل مصطفی اساعیل و ... بستهتر است.
شاهمیوه اظهار کرد: اگر شما بخواهید تلاوتی با توجه به معنا داشته باشید، باید از سبک گروه سه یا چهار استفاده کنید. البته در سبکهای بداههمحور هم این ظرفیت وجود دارد. شاید قاریانی که در گروه سوم هستند مانند قاریان دیگر گروهها به لحاظ اجرا به معنا توجه نمیکنند. موضوع دوم بحث قفلات است ما در تلاوت قرآن قفلههای متنوعی داریم که به لحاظ ظاهر موسیقایی با هم متفاوت هستند و یکی از جنبههای زیبایی تلاوت در همین قفلات است.
این پیشکسوت قرآنی کشورمان با اشاره به اینکه گاهی یک قاری قفلهای به نام خود ثبت کرده است، گفت: یک بحث در حوزه القاء معانی با عنوان تشویق و اشباع داریم، وقتی قاری مجبور است، وقف کند اما مطلب ناتمام باقی مانده است، کار را در قالب قفلات تام انجام میدهد که به نت پایانی ختم میشود و به معنای پایان مطلب هم هست. سومین موضوع بحث تنوع نغمات و طبقات صوتی است. برخی قراء از برخی مقامات یا برخی طبقات صوتی استفاده نکردهاند از آن طرف میدانیم باید از طبقات مختلف صوت در جای خود و متناسب با مفهوم استفاده شود، طبیعی است در سبکی مانند سبک مصطفی اسماعیل که تنوع نغمات و طبقات وجود دارد این ظرفیت برای انتقال فضا و تطبیق نغمات با مفاهیم بیشتر وجود دارد.
وی گفت: از این جهت هم اگر بخواهید سبکی معنامحور طراحی کنید، قطعاً باید از مدلهایی که این ظرفیت در آن است استفاده کنید. این خلاصهای از مطالب بیان شده بود تا بفهمیم سبکها چقدر میتوانند در مهندسی تلاوت مهم باشند. پس بر اساس مدلها و سبکها میتوانیم طراحیهای متفات و مهندسیهای متفاوتی داشته باشیم.
بر اساس گزارش ایکنا در بخش دیگری از این نشست که بیش از دو ساعت به طول انجامید، محمود لطفینیا، قاری بینالمللی کشورمان نیز به بیان نکاتی پرداخت.
لطفینیا با اشاره به اینکه در دهه اخیر اصطلاح معنامحوری برای پرداخت مفهومیِ تلاوت در حوزه صوت و لحن رواج یافته است، گفت: من از ابتدا به شخصه با این اصطلاح مشکل داشتم برای اینکه بر اساس مطالعات خودم به این نتیجه رسیدهام که اگر قرار است متنی برای انتقال به جمعی خوانده شود آن متن به هر سبک و شیوهای از خوانش باشد موجبات انتقال پیام را فراهم میآورد. اما ممکن است برخی از سبکها از جذابیت بیشتری برخوردار باشند یا برخی سبکها رساتر ارائه شود و برخی هم به صورت عادی ارتباط برقرار کند. به هر حال هر متن که خوانده شود معنا نیز همراه آن منتقل میشود. در تلاوت قرآن با محترمترین متن مواجه هستیم و لذا رسالت قاری این است که اساساً مفهوم این متن و پیام این متن را در قالب جملات و آیات منتقل کند و لذا به القاء اشاره میشود، وقتی پای القا به میان میآید در خوانش متن به یک سری ویژگیها توجه خواهیم کرد.
وی افزود: با توجه به تجربه تاریخی که از تلاوت قرآن وجود دارد و به دست ما رسیده است، یک گستردگی عجیب و یک وسعت زیادی از حوزه سلیقه با توجه به تفاوت اصوات، رنگ، طنین، قدرت و ... در تلاوتهای اساتید مصری و غیرمصری ملاحظه میکنیم. ما دیگر نمیخواهیم تلاوت قرآن را منحصر در مصر بدانیم اگرچه مصریها کار را تمام کردهاند و تمام آنچه از ظرفیتهای صوتی برای یک تلاوت فاخر لازم بوده است در تلاوتهای آنها هست و لذا میبینیم پس از بزرگانی مثل «علی محمود» و «رفعت» و ... عصاره اینها یعنی «مصطفی اسماعیل» میآید که یک سبک متعادل را میآورد که همه جنبههای هنرنماییِ صوتی و القاء معنا را با خود دارد.
لطفینیا تصریح کرد: معمولاً در فضای جماعت قاریان تأثیرپذیری وجود دارد میبینیم بسیاری از مصطفی اسماعیلی تقلید میکنند، این طبیعی است، آنچه مسلم است این است که هیچ قاریای نمیخواهد در سبک ممهز شود، بلکه میخواهند با توجه به سلایق خود سبک مورد نظر را ارائه دهند و لذا دنبال کارهای تازهتری از فرمهای معنا و ارائه مفهومی میروند. کما اینکه میبینیم در مکتب مصطفی اسماعیل کسانی مانند احمد نعینع هم خواندهاند، در نهایت کسانی که تقلید میکنند کاری که از خود نشان میدهند و سبکی که از خود ارائه میدهند بعضاً جواب میدهد و بعضاً باعث فاصله آن قاری از صاحب سبک اصلی میشود.
این قاری بینالمللی کشورمان اظهار کرد: اساساً همه قرا با هدف ارائه متن میآیند، نمیگویم این یک تفکر حاکم در همه قرا است اما فرهنگ ارائه قرائت خوب برای همین هدف است. اغلب قرا هم نسبت به این امر اهتمام دارند و لذا در سبکهای مختلف مانند سبک مرحوم عبدالباسط و منشاوی و علی البنا و ... برجستهسازی مفهومی ممکن است در مقاطعی صورت گیرد، اما عمومیت ندارد. در تقسیم بندیای که در این نشست صورت گرفت به عبدالفتاح و ... اشاره شد. در سبک عبدالفتاح یا مصطفی اسماعیل چیزی که هست برجستهسازی است. این برجستهسازی به تناسب شیوه صوتیای که قراء ارائه میدهند برای همه مقدور نیست، هر کسی با توجه به امتیازات و ویژگیهای صوتی و ذوق و ذهنیت خود برای ارئه یک ردیف لحنی و صوتی از تلاوت پردازش میکند. در هر صورت میبینیم که در برجستهسازی عناوین موضوعات و مفاهیم فضاهای مفهومی که در آیات وجود دارد، سبکها با هم متفاوت هستند، اما اساساً همه معنامحور هستند.
وی با تأکید بر اینکه القاء تنها در برجستهسازی نیست، گفت: اگر اینچنین بود که هیچکس با عبدالباسط ارتباط برقرار نمیکرد. برجستهسازی یکی از شیوههای مهندسی تلاوت برای رسیدن به یک سبک خاص است، یعنی آنچه عبدالفتاح را متمایز میکند برجستهسازی یا برجستهخوانی است، اما همه تلاوت یا حداقل معانی بر اساس برجستهسازی نیست. از طرفی مصطفی اسماعیل همین برجسته سازی را دارد، اما چیزی که مصطفی اسماعیل به این برجستهسازی اضافه کرد، تجسمبخشی است.
این پیشکسوت قرآنی کشورمان افزود: مصطفی اسماعیل با توجه به ویژگیهای صوتی خاص خود و چالاکی و سرعتی که در ارائه فرمهای لحنی در تلاوت دارد به قدری ماهرانه فرمها را شکل میدهد که نه تنها احساس میکنید یک استخوانبندی خوب را میبینید بلکه شاکله پوستی و گوشتیِ خوبی برای کلمات نیز مشاهده میکنید. وقتی کلمات کنار هم قرار میگیرند، ارتباط کلمات با هم انسان را در خود فرو میبرد. اما سایر قراء مانند مرحوم عبدالباسط، منشاوی و ... همان جاذبههای صوتی در تلاوتشان هست بی هیچ شکی در یک ردیف سادهتر با فواصل کوتاهتر آهنگها را پردازش میکنند و خیلی وارد اسکلت و شاکله و کلمات نمیشوند. کلاً کلمات را بیتکلف در کنار هم میچینند، اما مفهوم و شاکله کلی عبارتی که میخوانند، میرسانند. لذا نمیتوانیم بگوییم این سبکها معنامحور نیست، اما شیوه القا در آنها متفاوت است.
بر اساس گزارش ایکنا در ادامه این نشست، غلامرضا شاهمیوه، پیشکسوت قرآنی کشورمان به بیان یک نکته کوتاه پرداخت و گفت: هدف من از بیان اینکه برخی گروههای سبکی معنامحور هستند این نبود که بقیه معنا نداشته باشند. بحث من این بود که اصولاً طراحی قراء به شکلی بوده است که در یکی از این چهار گروه قرار میگیرد.
وی افزود: ظرفیتهایی که در مدل خواندن عبدالفتاح و مصطفی اسماعیل هست در بقیه قاریان کمتر است که این به ساختار و بافت لحنی آنها مربوط است، منظور من از معنامحوری بحث فنون القاء و تصویر معانی است. بحث تصویر معانی که یکی از وجوه تلاوت مصطفی اسماعیل است در برخی از قراء به این شکل وجود ندارد. چند تلاوت را که از منشاوی بررسی کردم متوجه شدم که در تلاوتهای خود با همان فضای لحنی که دارد تلاوت میکند، وارد آیات بهشت میشود اما مصطفی اسماعیل در 95 درصد آیات فضا را تغییر داده و مثلاً برای آیات بهشت از حجاز که محزون است وارد سهگاه شده است. وقتی به معنا اشاره میکنیم، محور بحث ما رویکرد بر روی تصویر معانی و القاء است و گرنه توجه به معنا در همه قراء وجود دارد.
بر اساس گزارش ایکنا، در بخش دیگری از این نشست قاسم رضیعی، قاری بینالمللی کشورمان نیز به بیان نکاتی پرداخت و گفت: در سیستم پزشکی عادت کردهایم برای برگزاری کنگرهها خیلی جزئینگر باشیم، وقتی کنگره بیماریهای گوارشی باشد هر سخنران در مورد یک موضوع خاص صحبت میکند و نهایتاً بسته خروجی کنگره شامل چالشهای بیماریهای گوارش میشود. زعم بنده از کنگره مهندسی تلاوت این است که این مهندسی مولفههای مختلفی دارد. اگر قرار باشد هر کدام از ما در مورد کلیات صحبت کنیم بحث به درازا کشیده شده و موضوعات تکراری خواهد بود که نهایتاً ممکن است خروجی قابل قبولی نداشته باشد.
وی با اشاره به اینکه برداشت من از مهندسی تلاوت اگرچه در بیشتر مولفهها مشابه است، اما ممکن است مقداری با نظر دوستان متفاوت باشد، گفت: امروزه مخاطب خاص نسبت به گذشته رشد سریع و چشمگیری داشته است و لذا موضوع هندسه تلاوت در حال تبدیل شدن به یک مطالبه در بین توده مردم است، اگر اینگونه نیست ما باید با سبک و سیاق تلاوت ذائقه مردم را به سمتی ببریم که جریان تلاوت موضوعیت داشته باشد و صرفاً لذت از صدا نباشد و پا را از این فراتر بگذارد.
رضیعی تصریح کرد: اگرچه شنیدن خود آیات قرآن و هارمونی لفظ آیات لذتبخش است این لذتبخش بودن وقتی با صدا و لحن زیبا آراسته شود، لذتبخشتر میشود. تمام مولفههای تلاوت مانند صوت، لحن، وقف و ابتدا و حتی تجوید در مهندسی تلاوت نقش دارد. مستحکمترین سازهها هم بدون در نظر گرفتن طراحیهای داخلی جذابیتی ندارند لذا برای یک تلاوت زیبا باید استفاده از این پکیج و بسته هنری را مدنظر قرار داد.
این قاری بینالمللی کشورمان اظهار کرد: موضوعی که با بررسی تلاوت قاریان ایرانی به آن رسیدهایم رعایت تکیهها در جملات و تعبیرها هست. بحث تکیهها چند سالی است با حضور اساتیدی مانند عصفور داغ شده و گاهی خیلی زیادهروی شده است اما با این وجود به نظر من برای شروع خوب بوده است. رعایت تکیهها در جملات موضوعیت به مراتب دقیقتر و عمیقتری نسبت به رعایت در کلمه دارد. مهمترین نکته در ساختار جملات شناخت آغاز و پایان عبارت است تا اینکه شخص بتواند با نغمه آن را تنظیم کند به گونهای که حتی اگر شخص با ساختار جملات عربی آشنایی نداشته باشد با تلاوت قاری بتواند آن را درک کند.
وی بیان کرد: وقتی تلاوت بسیاری از عزیزان را میشنویم احساس میکنیم مانند کسی است که انشا میخواند اما نمیتواند از فن بیان به درستی استفاده کند و تعبیرات را به مخاطب القاء کند. یعنی آن عباراتی که باید تأکید کند، تأکید نمیکند و لذا آن انشایی که باید اجرا شود از انتفاع ساقط است. بنابراین رعایت تعبیرات و تکیهها در جملات برای ارائه یک تلاوت معنامحور که امروز هم مورد مناقشه است، بسیار ضروری است.
رضیعی در ادامه با پخش گوشههایی از تلاوت معروف استاد مصطفی اسماعیل از سوره بقره، گفت: در این تلاوت به تکیهگاه دقت کنید، تکیه بر قسمتی از عبارت قرار گرفته است که میخواهد این معنا را به ذهن متبادر کند که نقش فاعل و مفعول در سیاق جمله کدام است. استاد برای ادامه این فراز زیبا هم برنامه دارد. لذا میبینیم که شناخت قاری از ابتدا و انتهای عبارات تا چه میزان در القاء معنا کمککننده است. این یکی از مولفههای مهندسی است.
این قاری بینالمللی کشورمان به تلاوت سوره مبارکه حج از مصطفی اسماعیل اشاره کرد و گفت: در این فراز مشخص است که قاری شروع و اختتام عبارت را شناخته که توانسته تا این حد معنا را به ذهن متبادر کند و اصلاً مگر میشود بدون شناخت، یک معنایی را منتقل کرد. یکی از راههایی که میشود شناخت تکیه در عبارات را متوجه شد، تمرین دکلمه کردن آیات است، این راه خوبی برای جدا کردن جملات و آیات از هم است. قبل از تلاوت، آیات مورد نظر را دکلمه کنیم و آنهایی که باید روی آنها تکیه کنیم، بشناسیم. این یکی از راههایی است که تلاوت را نزد خواص زیباتر میکند.
رضیعی در پایان این بخش از صحبتهای خود بیان کرد: ما مولفههای مختلفی داریم برای اینکه سبک و سیاق تلاوت را درست بچینیم و کلیت کار منجر به تلاوتی شود که مهندسی شده باشد باید به تکیه توجه داشته باشیم.
بر اساس گزارش ایکنا در بخش دیگری از این نشست برخی از حاضران در جلسه به بیان نکاتی پرداختند که مهم ترین آنها به شرح زیر است.
بر اساس گزارش ایکنا در ادامه این نشست غلامرضا شاهمیوه در پاسخ به این سوالات بیان کرد: در مورد تکثر سبکها در مصر میتوان زیاد حرف زد، دلیل اول تاریخ است، تلاوت در کشور ما عمر کوتاهی دارد و شاید بیشتر از 60 سال عمر نداشته باشد، اما در مقابل در کشور مصر حداقل 700 سال سابقه وجود دارد و لذا نمیتوان توقع داشت در 50 سال مانند آنها شویم. ضمن اینکه همه ما مقلد مصریها بودهایم و حدود 10 سال است که قاریان ما به دنبال ابداع رفتهاند.
وی با اشاره به اینکه تلاوت در مصر خواهان زیادی دارد، گفت: همین الان که مدرنیته هم در دنیا حاکم شده است در روستاهایی مثل ریف محافل هزاران نفری تشکیل میشود. در کشور ما اما استقبال از محافل اندک بوده و در مقابل از منابر مداحی استقبال میشود. در فرهنگ ما گرایشات دیگری بوده است. در اینجا تلاوت قرآن و محفل تلاوت به مدد تأکیدات مقام معظم رهبری از گذشته بوده است و با وجود این تأکیدات باز هم یک درصد آن چیزی که در حوزه مداحی و موسیقی اتفاق میافتد، به خود اختصاص داده است.
شاهمیوه بیان کرد: اینکه در جلسات بیشتر به مقامات و ... پرداخته میشود به خاطر جذابیت این مبحث برای جوانان است و اساتید هم در جلسات به دنبال جذب مشتری هستند و برای جذب بیشتر این کار را میکنند.
این مدرس قرآن کریم با اشاره به اینکه الان در مصر هم اتفاقی که آن را ایجاد سبک جدید بدانیم رخ نمیدهد، گفت: وضعیت به گونهای شده است که دیگر نمیتوان سبک جدیدی ایجاد کرد و فقط شاید بتوان در سبکها تغییراتی ایجاد کرد. این موضوع دلایل مختلفی دارد که بخشی از آن میتواند به دلیل رشد تکنولوژی باشد.
شاهمیوه در پایان با اشاره به اینکه راه رسیدن به تلاوت خوب و حرفهای که تمام این شاخصها را داشته باشد ایجاد دانشکده تلاوت است، گفت: من برای رشته تلاوت 86 واحد درسی تعریف کردهام، کسانی که از این دانشکده فارغالتحصیل میشوند همه چیز میدانند از تلاوت تا معنای آیات و عربی و ...، در شرایط فعلی نمیتوانیم چنین انتظاری از جلسات قرآن کریم داشته باشیم.
همچنین محمود لطفینیا نیز در این بخش گفت: اشاره من به بحث معنامحوری و برجستهسازی بود ما تعاریف را طوری ارائه کردهایم که همه سراغ سبک عبدالفتاح و مصطفی اسماعیل بروند در صورتی که باید مُبَلغ تکثر باشیم، چرا که تکثر ذهنی و صوتی داریم. باید به سراغ سبکهای مختلف برویم، اگر در مصر الان این محدودیت ایجاد شده است به سمت سبکهای اصیل برویم و آنها را زنده کنیم. چه بسا پایه سبکسازی و رسیدن به یک مکتب، تقلید درست و ممهز شدن در یک سبک باشد، اگر ما در سبک ممهز نشویم نمیتوانیم در مهندسی موفق شویم، ضمن اینکه نمیتوان با چهل یا پنجاه سال تقلید کردن راهی که یک مکتب 700 ساله طی کرده است، بپیمائیم.
یادآور میشود هفدهمین نشست تخصصی استادان، قاریان و حافظان ممتاز قرآن کریم از بعدازظهر روز دوازدهم بهمن ماه در مجتمع امام خمینی (ره) آغاز شده و به مدت سه روز در جریان خواهد بود. در این نشست که با موضوع مهندسی تلاوت برگزار می شود، علاوه بر ارائه مقاله با این موضوع از سوی فعالان قرآنی، هر شب یک نشست تخصصی نیز برگزار خواهد شد.
تیمور کاکایی
انتهای پیام