فقدان بلوغ سیاسی به تحقق همکاری کامل قوا ضربه می‌زند + صوت

محمدجواد جمالی نوبندگانی، کارشناس مسائل سیاسی و سخنگوی هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس دهم، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره تأکید رهبر انقلاب اسلامی بر مسئله همکاری و هم‌افزایی کامل قوا و ساز و کار عملیاتی شدن این اصل به نحو مطلوب گفت: تعامل قوا یک اصل بدیهی، عقلی و منطقی است. کاملا بدیهی است که اگر قوای سه‌گانه با هم هماهنگ نباشند اداره امور کشور با مشکل مواجه می‌شود. خیلی از کشورها هم که دارای دموکراسی قدیمی هم هستند برای کاهش مشکلات بین قوا، مجلس منتخب مردم، مأمور تشکیل دولت و انتخاب رئیس‌جمهور است و الگوی پارلمانی را برای اداره کشور برگزیده‌اند تا سطح هماهنگی بین قوا را بالا ببرند.

وی افزود: در کشور ما قوا کاملا مستقل از هم هستند و مردم با رأی مستقیم خود نمایندگان مجلس و رئیس‌جمهور را انتخاب می‌کنند اما با همین ساختار و ساز و کارهای قانونی موجود نیز  می‌توان، سطح هماهنگی و همکاری قوا را ارتقا داد به شرطی که هر قوه تنها در همان حیطه وظایف قانونی خود عمل کند و در این میان نقش مجلس شورای اسلامی به طور ویژه بسیار مهم است زیرا مجلس نقش ریل‌گذار را برای دولت دارد.

بیشتر بخوانید:

• درک متقابل؛ لازمه حرکت قوا به سمت همکاری و هم‌افزایی کامل
• همکاری قوا عدول از وظایف قانونی و چشم بستن بر روی تخلفات نیست

جمالی نوبندگانی اظهار کرد: در عین حال قانون اساسی جایگاه بالایی برای دولت و رئیس‌جمهور قائل است و رئیس‌جمهور بعد از رهبری دومین مقام عالی کشور است و حوزه اجرا کاملا در انحصار دولت است و سایر قوا نمی‌توانند در این حوزه دخالت کنند.

مرز ظریف نظارت و دخالت در همکاری

این کارشناس مسائل سیاسی بیان کرد: رهبر انقلاب اسلامی هم بارها به مجالس و از جمله به همین مجلس دو بار تذکر صریح دادند که مجلس نقش نظارتی و تقنینی خود را باید ایفا کند و نماینده نباید در امور اجرایی دخالت کند زیرا اگر مجری تحت فشار و دخالت نماینده مجلس، فردی را عهده‌دار مسئولیتی کند و آن فرد عملکرد نامناسبی داشت، نمی‌توان گفت مسئولیت این اتفاق با چه کسی است و به تعبیری یقه چه کسی را باید گرفت و لذا مجلس باید بین نظارت و دخالت تفکیک قائل شود.

وی ابراز کرد: یکی از آفات مجلس که متأسفانه به خاطر رأی‌آوری در انتخابات و فشارهای مردم حوزه انتخابیه ایجاد می‌شود، همین دخالت مستقیم و غیر مستقیم نمایندگان در امور اجرایی کشور است، در حالی که نمی‌شود نماینده هم در جایگاه ناظر و هم در جایگاه مجری قرار گیرد و بعد بخواهد به خاطر بروز مشکلات، مجری را مورد سؤال یا استیضاح قرار دهد. مسائل مربوط به قوه مجریه و امور اجرایی کشور آنقدر گسترده، ناتمام و درگیرکننده است که اگر نماینده‌ای وارد این چاه ویل شد دیگر نمی‌تواند وظیفه تقنینی و نظارتی خود را به درستی انجام دهد و به عبارتی از انجام وظایف اصلی خود بازمی‌ماند.

این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: بنابراین یکی از مسائلی که باید در بحث همکاری بین قوا رعایت شود پرهیز قوا از دخالت در امور همدیگر است و در این میان نظارت و دخالت مرز ظریفی دارد و در عین اینکه نماینده باید دولت را مورد نظارت قرار دهد و وزرای مختلف را مورد سؤال قرار دهد اما نباید از نظارت به طور نادرست استفاده کرده و دولت یا یک وزارتخانه را به دلیل عدم توجه یا پذیرش درخواست خود تحت فشار قرار دهد. زیرا برهم خوردن روابط بین قوا و تنش‌زا شدن این رابطه آرامش روانی و وحدت جامعه را نیز به هم می‌ریزد.

جمالی نوبندگانی یادآور شد: قوه قضاییه نیز در این زمینه جایگاه مهمی دارد و قاضی به رغم اینکه در رأی مستقل است اما اینکه بیش از حد مجریان را مرعوب کنند تا مجریان از ترس مجازات و تشکیل پرونده قضایی، تصمیمات شجاعانه برای حل مشکلات اتخاذ کنند یک قوه را تحت‌الشعاع قوه دیگر قرار می‌دهد در حالی که قوه قضاییه می‌تواند کمک‌کننده بزرگی به قوه مجریه باشد.

جنجال‌‌آفرینی؛ آفتی که به همکاری قوا ضربه زده 

وی اظهار کرد: یکی از ایرادات اساسی در چند سال اخیر که به مسئله همکاری بین قوا ضربه زده این است که قوا به جای اینکه مسائل اختلافی را در جلسات مشترک رسمی و غیر رسمی مطرح و پیگیری کنند، آن را در فضای عمومی و رسانه‌ها مطرح می‌کنند. برای نمونه در همین موضوع اعطای خودرو به نمایندگان، آن نماینده ابتدا باید مدارک و مستندات خود را به دادستانی و هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان ارائه می‌داد اما این مسائل را در فضای رسانه‌ای مطرح کرد و بعد هم مشخص شد قضیه به شکل دیگری بوده اما با وجود تکذیبیه‌های بعدی، دشمن استفاده خودش را کرده و جامعه ملتهب شده و این تکذیب‌ها نمی‌تواند اثرگذار باشد و اینجاست که بلوغ سیاسی یک شخصیت سیاسی که در هر قوه‌ و نهادی فعالیت می‌کند، خود را نشان می‌دهد.

این کارشناس مسائل سیاسی ادامه داد: چرا باید صحبت‌هایی بیان شود که تأثیر منفی زیادی در جامعه دارد؟ اگر به دنبال حل مسئله هستیم نهادهای ذی‌ربطی وجود دارند که به این مسائل رسیدگی کنند و باید مدارک و اسناد خود را به این نهادها ارائه دهیم. متأسفانه عده‌ای برای یک دوره مسئولیت بیشتر حاضر هستند به کشور آسیب بزنند و جو جامعه را ملتهب کنند.

تفاوت یک مسئول و شهروند عادی

وی تأکید کرد: مسئله‌ای که فقدان آن به شدت در عرصه سیاسی کشور احساس می‌شود این است که خیلی از افرادی که در نظام حکمرانی نقش دارند از بلوغ و رشد سیاسی لازم برخوردار نیستند و فهم صحیحی از منافع و امنیت ملی ندارند. این به معنای بی‌تفاوتی و بی‌مسئولیتی نسبت به مشکلات سایر قوا یا سکوت در مقابل عملکردهای ضعیف نیست بلکه بدین معناست که نوع واکنش، مواجهه و پیگیری مسائل و مشکلات از سوی یک شخصیت سیاسی و مسئول باید با یک شهروند عادی تفاوت بسیاری داشته باشد و یک سیاستمدار باید پختگی و بلوغ سیاسی خود را در این شرایط نشان دهد.

جمالی نوبندگانی ابراز کرد: کسی که مسئولیتی را در هر یک از قوا و در هر سطحی برعهده می‌گیرد باید بداند در عین حال که با دقت و سلامت صحبت کند مراقب جو روانی جامعه باشد و بی‌محابا هر سخنی را مطرح نکند. بخشی از این آسیب‌ها نیز ناشی از عدم آموزش سیاسی و پله پله بالا نیامدن‌ها در مسئولیت‌ها دارد.

نیاز حکمرانی به حزب محوری واقعی 

جمالی نوبندگانی درباره تأثیر نظام انتخاباتی فردمحور و بی‌توجهی به نقش احزاب در بروز این اشکالات در روابط میان قوا گفت: حزب شرط لازم برای دموکراسی است اما به شرطی که حزب واقعا کارکردهای حزبی را از خود نشان دهد. در حقیقت چگونگی ورود به حزب، آموزش سیاسی در حزب و ارزیابی توانمندی‌های یک عضو برای ورود به عرصه سیاسی بسیار مهمتر است که شاید در کشور ما احزاب چندان این کارکردها را ندارند.

وی در پایان اظهار کرد: الان بسیاری از احزاب در کشور در آستانه انتخابات فعال می‌شوند و پس از انتخابات نیز تعطیل می‌شوند و حتی بعضا افرادی که از سوی یک حزب معرفی می‌شوند پس از ورود به قدرت، رابطه با حزب ندارند و با واکنش حزب روبرو می‌شوند. در واقع حزب باید با ساز و کارهای علمی و کارشناسی در عرصه سیاسی عمل کند تا بتواند خلأ این آفات را در حکمرانی کشور جبران کند.

گفت‌وگو از مهدی مخبری