حضرت علی(ع) منظومه‌ای از فضائل اخلاقی است

حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی اظهار کرد: سخن گفتن از امیرمؤمنان(ع) دشوار است، نه برای اینکه انسان بزرگی بود، زیرا انسان‌های بزرگی در طول تاریخ داریم اما چون وی فراتر از اندیشه‌ها و تجربه‌های بشری که در طول تاریخ گزارش، نقل و حکایت آن را شنیده‌ایم و فراتر از فضیلت‌های متعارفی که در انسان‌های موفق، پاک و اهل خیر سراغ داریم در مورد وی شنیده‌ایم، انسان بزرگی بود.

وی بیان کرد: یکی از ویژگی‌هایی که امیرمؤمنان(ع) را ممتاز و منحصر به‌فرد کرد این بود که منظومه‌ای از فضائل را در خودش جای داده بود. کلمات او در خطبه‌های نهج‌البلاغه در باب تفسیر انسان، توضیح اراده حاکم بر هستی، رابطه انسان با جهان و خدا، غرایز بشری، اراده خیر در انسان، حتی درباره فلسفه تاریخ، سنت‌های حاکم بر سقوط، افول و ظهور تمدن‌ها و ... سخنان یک فیلسوف است، در بعدی دیگر او یک حکمران موفق است و با پیچیدگی‌های سیاست‌ورزی، مردم‌دوستی و عدالت‌پیشه‌گی در حکمرانی آشنا بود.

الهی خراسانی افزود: از سوی دیگر او یک مرد مولد ثروت است، به تعبیر مورخان با دست و عرق جبین به تنهایی باغ‌ها، بوستان‌ها و چاه‌های آب فراوانی ایجاد کرد و در عین حال یکی از بزرگترین خیران تاریخ بشری است، زیرا در بسیاری موارد تمام زندگی و ثروت خود را به فقرا بخشیده است و طی یک سال ۴۰ هزار درهمی که حاصل فروش محصولات کشاورزی و باغی خود بود را بخشید، طوری‌که برای خرید روزانه غذایش مجبور شد یکی از لوازم زندگی خود را به فروش بگذارد.

وی تصریح کرد: او یک پدر موفق، پرورش‌دهنده حسن(ع)، حسین(ع) و زینب(س) است و همسری شایسته که فضایل، روش تربیتی و حتی عدالت‌ورزی‌اش بین فرزندان زبانزد است. در وصیتی که حضرت علی(ع) به فرزندش نوشته، توضیح داده است که من پیش از آنکه تو به سن بلوغ و تمیز برسی، تربیت تو را آغاز کرده‌ام و درباره اصول و روش‌های تربیت مانند یک مربی بزرگ و فیلسوف تربیت توضیح داده است.

این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: در صحنه جهاد و جنگاوری، یک مجاهد و جنگجوی بی‌باک، شجاع و مثال‌زدنی است و تاریخ، شجاعت‌های او را با حیرت و شگفتی ثبت کرده است، زیرا وی در کنار پیامبر(ص) به‌عنوان یک سرباز وفادار و سپهسالار مورد اعتماد و وفادار او و همچنین به‌عنوان خلیفه مسلمین، فرماندهی جنگ‌های خودش را بر عهده داشت، همچنین رسیدگی شخصی به ایتام، مستمندان و ضعفا همچون نان بردن به خانه فقیران، غذا در دهان کودکان یتیم گذاشتن، توجه به طبقات ضعیف و رسیدگی حتی به معلولان غیرمسلمان از جمله ویژگی‌های حضرت علی(ع) بود.

الهی خراسانی افزود: عبادت، نماز شب و اذکار بسیاری از حضرت علی(ع) به یادگار مانده که در کتاب‌های مستقلی این مجموعه عبادات گرد هم آمده است. به تعبیر صفی‌الدین حلی، شاعر عرب، ما علی(ع) را می‌ستاییم از این باب که همه صفات خوب در او جای دارد. او در شعری معروف سروده است: «شیم ما جمعن فی بشر قط/ و لا حاز مثلهن العباد/ خلق یخجل النسیم من اللطف / و بأس یذوب منه الجماد/ ظهرت منک للوری مکرمات/ فأقرت بفضلک الحساد ای أمیرالمؤمنین»! در اخلاق و شیم تو صفات متضادی با هم جمع شدند و بدین‌جهت حریفان، هم‌قطاران و هم‌انبازان تو نادرالوجود شده و نتوانستند در صحنه عالم خودی نشان دهند، چون تو زاهد، حاکم و حلیم بودی و در عین حال شجاع، شمشیرزن و بی‌باک بودی، همچنین اهل عبادت و دعا و فقیر بودی و در عین حال بخشاینده و اینها صفاتی از اضداد است که تاکنون در هیچ بشری جمع نشده و هیچ‌یک از بندگان نتوانسته مانند آن را حائز شود و در خود به‌وجود آورد.

وی گفت: شاید به همین دلیل است که توماس کارلایل، فیلسوف و ریاضی‌دان انگلیسی می‌گوید ما نمی‌توانیم علی(ع) را دوست نداشته باشیم و به علی عشق نورزیم، چون او تمام خوبی‌هایی که ما می‌شناسیم و به آن خوبی‌ها عشق می‌ورزیم را در خود جای داده است.