نقش همراهی امت با ولی امر در تحقق ارزش‌های الهی
تحقق ارزش‌های الهی و صعود هر جامعه‌ای به رشد و تکامل و نجات از هر گونه مشکلات و انحرافات و همچنین حفظ و بقای ارزش‌ها مشروط به وجود رهبری الهی است که امتش همیشه و در همه صحنه‌ها حامی و همراه او باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین عیسی عیسی‌زاده، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم در یادداشتی که در اختیار ایکنای قم قرار داده؛ نوشته است: بررسی پیروزی‌ها و شکست‌های مسلمانان در طول تاریخ اسلام نشان‌دهنده نقش تأثیرگذار همراهی امت با امامان و رهبران در تحقق اهداف امام است و عدم همراهی آنان با رهبران دینی سبب شکست در دستیابی به اهداف تعیین‌شده بوده است که به‌عنوان نمونه برای همراهی، می‌توان به قیام امام خمینی(ره) اشاره کرد که به‌دلیل حمایت و همراهی ملت ایران با امام راحل توانستند رژیم طاغوت تا دندان مسلح را با دستان خالی شکست داده و نظام مقدس جمهوری اسلامی را در کشور پی‌ریزی کنند.
برای بخش دوم، عدم همراهی امت با امام حسن مجتبی(ع) را می‌توان مثال زد که امام را مجبور به پذیرش صلح و واگذاری حکومت به خاندان پلید ابوسفیان کردند، ولی همراهی عده‌ای محدود از امت با امام حسین(ع) گرچه همه به شهادت رسیدند، اما توانستند دشمنان را در نابودی اصل دین ناکام کنند و زمینه نابودی خاندان بنی‌امیه را فراهم کنند و جان تازه‌ای به حیاط اسلام بدمند.
بیشتر بخوانید:
بنابراین اگر امت اسلام به دنبال تحقق حکومت عدالت‌گستر جهانی و نابودی ستمگران در عالم هستند تنها راه آن همراهی آنان با آخرین ذخیره الهی حضرت حجت بن الحسن مهدی(عج) است، اما آنچه که زمینه این همراهی امت با امام و مقتدای عالم را فراهم می‌کند، چیست؟ در پژوهش پیش‌رو تلاش خواهد شد تا به این پرسش پاسخ داده شود.
عوامل توفیق همراهی با امام
انسان برای دستیابی به مقام توفیق می‌بایست زمینه‌هایی را در خویش پدید آورد و ظرفیت خود را افزایش دهد. از جمله زمینه‌هایی که می‌بایست فراهم شود می‌توان به توبه کردن (احقاف/ آیه ۱۵)، توکل به خدا (قصص/ آیه ۲۲)، جهاد در راه خدا (عنکبوت/ آیه ۶۹)، دعا (نمل/ آیه ۱۹)، عبادت (حمد/ آیه ۵) و هجرت (توبه/ آیه ۱۱۷ و کهف/ آیه ۱۶) اشاره کرد؛ چنان که تردید در حقانیت ارزش‌های الهی (توبه/ آیه ۴۴ و ۴۵)، سنگدلی (یونس/ آیه ۸۸) کفرورزی (مائده/ آیه ۴۱ و توبه/ آیه ۴۵) از موانع رسیدن به توفیق الهی است.
برای توفیق در قرآن فوایدی بیان شده است که بیانگر آن است که افراد موفق از فضلیتی برخوردار شده‌اند که دیگر انسان‌ها از آن محروم هستند. به این معنا که علاوه بر رحمت عمومی به عده‌ای که خداوند توفیق می‌دهد، از روی عنایت خاص و رحیمیت خاص، فضلیت و برکتی داده می‌شود که دیگران از آن بی‌بهره هستند.
از جمله فوایدی که قرآن برای اهل توفیق برمی‌شمرد، دوری و اجتناب از شیطان (نساء/ آیه ۸۳) و بازگشت به سوی خدا «وَمَا تَوْفِيقِي إِلَّا بِاللَّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْهِ أُنِيبُ»(هود/ آیه ۸۸ و نیز بقره/ آیه ۶۴)، زدودن گناهان (احقاف/ آیه ۱۵ و ۱۶)، راهیابی به بهشت (بقره/ آیه ۲۲۱)، توکل (هود/ آیه ۸۸)، شرح صدر (انعام/ آیه ۱۲۵)، قبولی اعمال (احقاف آیه ۱۵ و ۱۶)، مغفرت و آمرزش (بقره/ آیه ۱۸۷) و هدایت خاص (اعراف آیه ۴۳) است.
در ارزش‌گذاری همراهی امت با امام، همین قدر بس که به قول امام رضا(ع) صرف آروزی همراهی با امام حسین(ع) می‌تواند زمینه دستیابی به ثواب شهدای در رکاب آن امام را برای آرزوکننده فراهم کند.
علاوه بر این، همراهی با امام و آرزوی رستگار شدن و رسیدن به فوز و فیض شهادت در رکاب ولی خدا، برای کسانی که در معرکه کربلا نبودهاند، آرزوی شیرینی است. شهادت را رستگاری دانستن و آرزومندی برای درک آن فیض، همراهی با سیدالشهدا(ع) است.
این آرزو در زیارتنامه‌های آن حضرت با عبارت‌های مختلفی بیان شده است. از قبیل: «فُزتُم و الله فَلَیتاِنّی مَعَکُم فَاَفُوزُ فَوزاً عَظیماً»، «یا لَیتَنی کُنتُ مَعَکُم فَاَفوزُ فَوزاً عَظیماً» و «فَیا لَیتَنی کُنتُ مَعکُم فَاَفوزُ مَعَکُم»؛ جلوه این آرمان مقدس(شهادت) در هر عصری می‌تواند آشکار شود، چراکه وقتی هر روز عاشورا و همه مکانی کربلا باشد و سفره جهاد و شهادت به روی پیروان حق گشوده باشد، فرد صادق و عاشق در جبهه‌های نبرد با ستمگران دیده می‌شود و این آرزو به عمل می‌رسد و نمونه آن در جبهه‌های دفاع مقدس در جمهوری اسلامی مکرر دیده شد.
آنان که عمری آرزوی همراهی با ولی امر و امام را داشته و بر غربت و تنهایی مظلومیت حسین(ع) گریسته بودند، وقتی کربلای جبهه‌های حق، برای نایب امام عصر(عج) حضرت روح‌الله، یار و یاور میطلبید، به میدان‌های رزم شتافتند و جان را ایثار کردند و در عمل نشان دادند که اگر در کربلای حسین(ع) هم بودند، همچون اصحاب شهید آن امام، عاشقانه جان فدا می‌کردند و همراه امام بودند.
اما نکته اساسی در این مسئله آن است که چه عواملی سبب شده است تا افرادی همچون یاران امام حسین(ع) به چنان توفیق همراهی با ولی امر خویش دست پیدا کنند؟ طوری که نام و یادشان همراه با امام‌شان در تاریخ جاودانه بماند و روز به روز بر عظمت و مقامشان در عالم افزون شود.
در این بخش مهم‌ترین عوامل این توفیق مورد بررسی قرار می‌گیرد.
ولایتمداری
یکی از ویژگی‌ها و عواملی که زمینه توفیق همراهی، ولی امر و حمایت همه جانبه از ایشان را برای انسان فراهم می‌کند، ولایتمداری است.
ولایت از مهم‌ترین و محوری‌ترین مسائل دینی و اعتقادی در اسلام به‌ویژه در مکتب تشیع است، بلکه از چنان جایگاه اعتقادی و غنای ارزشی و معنوی برخوردار است که اگر آن را حقیقت و عصاره اصل دین به‌ویژه توحید و خداپرستی و نیز حقیقت تدین و ایمان راستین به معتقدات اسلامی بنامیم، سخنی به گزاف نگفته‌ایم.
ولایت رکن اصلی و اساسی مکتب اسلام به‌شمار آمده است، همان‌گونه که در سخن رسول خدا(ص) آمده است: «بُنِی الاِسْلامُ عَلی خَمْسٍ: عَلَی الصَّلَوةِ وَ الزَّکاةِ وَالصَّوْمِ وَالْحَجِّ وَ الْوِلایةِ وَلَمْ ینادِ بِشَی ءٍ کما نُودِی بِالْوِلایةِ؛ اسلام بر پنج پایه نهاده شده: نماز، زکات، روزه، حج و ولایت؛ و برای هیچ کدام از این‌ها به مانند ولایت فراخوانده نشده است»؛ ولایتمداری به این معنی است که تمام اعمال و رفتار انسان با نگاه به ولی امر انجام می‌شود، شخص ولایتمدار گوش به فرمان است و اشاره‌های ولی امرش را دنبال می‌کند. فرد ولایتمدار قبل از هر حرکتی در زندگی به دنبال حجتی می‌شود تا رفتار خود را به ولایت ارجاع دهد.
یاران امام حسین(ع)، به دلیل بهره‌مندی از خصلت ولایتمداری با آنکه امام، بیعت خویش را از آنان برداشته بود، اما عاشقانه در کنار امام ماندند و با او همراه شدند و جان را فدای، ولی امرشان کردند.
عمر و بن قرظه، زمان اقامه نماز ظهر، خود را در مقابل تیر‌های دشمنان قرار داد تا به، ولی امرش آسیبی نرسد و آن‌گاه که از شدت جراحات به روی زمین افتاد، از امام پرسید: «ای پسر پیامبر! آیا وفا کردم؟» امام فرمود: «آری! تو در بهشت، پیش روی منی و زودتر به بهشت می‌رسی، سلام مرا به پیامبر برسان.»
وقتی حبیب بن مظاهر در لحظه شهادت مسلم بن عوسجه، به کنار او حاضر شد و به او بشارت بهشت داد، مسلم به او توصیه کرد که دست از امام برندارد تا در راه او کشته شود.
حضرت اباالفضل(ع) مظهر ادب و وفاداری، در شب عاشورا خطاب به امام حسین(ع) عرضه داشت: «به خدا سوگند؛ هرگز از تو جدا نمی‌شویم. جانمان فدای جانت باد. با دست‌ها و چهره‌های خون آلود از تو حمایت می‌کنیم و اگر کشته شویم، به عهد خویش و آن چه بر عهده ماست وفا کرده‌ایم.»
یاران امام زمان(عج) نیز به فرموده پیامبر اکرم(ص) در پیروی از مولای خود، تلاش‌گر و کوشا هستند. عشق و علاقه قلبی آنان به حضرت حجت آنان آنچنان است که براساس روایتی: «آنان برای تبرک، دست بر زین مرکب امام می‌سایند و بر گردِ امام می‌چرخند و با جان و دل، او را در جنگ‌ها یاری می‌کنند.»
ولایتمداری و همراهی یاران امام حسین(ع) آنچنان توانست بعد از قرن‌ها سال در مردم ایران تأثیر بگذارد، طوری که آنان را در همراهی و دلدادگی به رهبرشان به جایگاهی برساند که امام خمینی(ره) درباره وفادارای و ولایتمداری فرمود: «من با جرئت مدعی هستم که ملت ایران و توده میلیونی آن در عصر حاضر، بهتر از ملت حجاز در عهد رسول‌الله(ص) و کوفه و عراق در عهد امیرالمؤمنین(ع) و حسین بن علی(ع) می‌باشند.»
نمونه دیگر از این ویژگی ولایتمداری یاران امامین انقلاب را می‌توان در مکتب شهید سلیمانی جستجو کرد. ایشان در وصیت‌نامه خویش درباره ضرورت حفظ روحیه ولایتمداری و همراهی با نایب امام زمان فرموده است: «برادران و خواهرانم! ... به دور از هر گونه اختلاف، برای نجات اسلام خیمه ولایت را رها نکنید. خیمه، خیمه رسول‌الله(ص) است. اساس دشمنی جهان با جمهوری اسلامی، آتش زدن و ویران کردن این خیمه است. دور آن بچرخید. والله والله والله این خیمه اگر آسیب دید، بیت‌الله الحرام و مدینه حرم رسول‌الله(ص) و نجف، کربلا، کاظمین، سامرا و مشهد باقی نمی‌ماند؛ قرآن آسیب می‌بیند... برادران و خواهران عزیز ایرانی من! ... از اصول مراقبت کنید. اصول یعنی، ولی فقیه، خصوصاً این حکیم، مظلوم، وارسته در دین، فقه، عرفان، معرفت؛ خامنه‌ای عزیز را عزیزِ جان خود بدانید.»
ایثار و فداکاری
ایثار به معنای فداکاری و تقدیم دیگران بر خود است. همراهی و حمایت جانانه تا مرز شهادت با، ولی امر با داشتن روحیه ایثار و فداکاری مقدور می‌باشد از همین رو ایثار و فداکاری در کربلا، به اوج خود رسید. یاران سیدالشهدا(ع) تا زنده بودند، اجازه نمی‌دادند کسی از خاندان اهل بیت(ع) به میدان برود. بنی هاشم نیز تا زنده بودند، نگذاشتند دشمنان به امام حسین(ع) نزدیک شوند و امام نیز در نهایت جان خویش را نثار دین خدا کرد.
در شب عاشورا پس از آنکه امام، بیعت را از یاران خود برداشت، هر کدام از آنان، به شیوه‌ای اعلام فداکاری کردند و گفتند: «پس از تو، زندگی را نمی‌خواهیم و خود را فدای تو می‌کنیم.»
هنگام نماز ظهر، برخی از اصحاب، جان خویش را نثار کردند تا امام، نماز خود را بخواند. ابوالفضل عباس(ع)، با لب تشنه وارد فرات شد؛ اما به یاد تشنگی امام حسین(ع) آب ننوشید. زینب(س)، پس از شهادت سیدالشهدا(ع)، جان خویش را سپر بلای امام سجاد(ع) قرار می‌داد و این صحنه‌ها چنان درس ایثار را به آیندگان داد طوری که هزاران جوان ایرانی با ایثار جان خویش در مبارزات انقلاب و دفاع مقدس جان خویش را در راه همراهی و حمایت از امام خمینی(ره) نایب ولی امر فدا کردند؛ و هم‌اکنون نیز عده‌ای جان خود را برای دفاع از حرم اهل بیت(ع) فدا می‌کنند.
این خصلت ایثار از ویژگی‌های یاران امام زمان(عج) نیز است. امام باقر(ع) درباره وجود ایثار در یاران امام زمان(عج) فرموده است: «در زمان قیام قائم، دوران رفاقت فرا می‌رسد. مردم به سراغ مالِ برادرانِ خود رفته و حاجت خویش بر می‌گیرند و هیچ کس، آنان را منع نمی‌کند.»
شهادت‌طلبی
بررسی سخنان و سیره عملی یاران سیدالشهدا(ع) در واقعه عاشورا نشان‌دهنده آن است که از عوامل مهم توفیق همراهی آنان با، ولی امرشان امام حسین(ع)، داشتن روحیه شهادت‌طلبی آنان است طوری که اصحاب آن حضرت هر اندازه به کربلا نزدیک‌تر می‌شدند، این فراز از فرمایش حضرت را در خویش نمایان می‌کردند؛ آنجا که سیدالشهدا(ع) در ابتدای قیام فرمود: «هرکس قصد دارد نفس خویش را در راه ما قربانی کند و آماده ملاقات با خداست، با ما حرکت کند؛ «مَنْ کَانَ فِینَا بَاذِلًا مُهْجَتَهُ مُوَطِّناً عَلَى لِقَاءِ اللَّهِ نَفْسَهُ فَلْیَرْحَلْ مَعَنَا.»
اوج این روحیه شهادت‌طلبی عاشوراییان و عشق آنان به لقای حق را می‌توان در پاسخشان به امام حسین(ع) در شب نهم محرم دریافت، وقتی که امام فرمود: «من، نه یارانی باوفاتر و بهتر از یاران خود، سراغ دارم، و نه خانواده‌ای شایسته‌تر و پُرپیوندتر با خویشاوند، از خانواده خودم می‌شناسم. پس خداوند از جانب من به شما پاداش نیک دهد! هان! من به شما اجازه دادم. بروید که شما از جانب من آزادید. اینک، شب است، در تاریکی آن بروید و از آن، پوششی زیبا برگیرید.»
آنجا که بعد از سخنان امام حسین(ع)، برادران، فرزندان، برادرزادگان آن حضرت، و فرزندان عبدالله بن جعفر گفتند: برای چه این کار را بکنیم؟ تا پس از تو زنده باشیم؟ خداوند هرگز آن روز را برای ما پیش نیاورد؛ نخستین کسی که این سخن را گفت، عباس بن علی(ع) بود و دیگران نیز از او پیروی کردند و چنین سخنانی گفتند. آن‌گاه امام حسین(ع) فرمود: ««یا بَنی عَقیلٍ! حَسبُکُم مِنَ القَتلِ بِمُسلِمٍ، اذهَبوا قَد أذِنتُ لَکُم»؛ ای پسران عقیل، کشته شدن مسلم شما را بس است، بروید که من به شما اجازه رفتن دادم.» آنان گفتند: «مردم چه خواهند گفت؟ می‌گویند بزرگ و سرور خود و فرزندان بهترین عمویمان را رها کردیم و در یاری او یک تیر هم نینداختیم و یک نیزه و یک ضربت شمشیر نزدیم و ندانستیم چه کردند. نه، به خدا این کار را نمی‌کنیم. جان و مال و اهل خود را فدایت می‌کنیم و همراه تو می‌جنگیم، تا هرچه بر سر شما آید بر سر ما نیز همان بیاید، که زندگی پس از تو بدبختی است.»
این روحیه شهادت‌طلبی در یاران امام خمینی(ره) همچون آیت‌الله سعیدی آنچنان تجلی کرد که در ابراز وفاداری و همراهی خود با امام فرمودند: «به خدا سوگند، اگر مرا بکشید و خونم را بر زمین بریزید، در هر قطره‌ی خونم، نام مقدس خمینی را خواهید یافت... حضرت امام شبیه‌ترین عالمان نسبت به ولی‌الله، امام زمان(عج) و آباء طاهرینش می‌باشد.»
نمونه دیگر از تجلی شهادت‌طلبی و همراهی جانانه ملت ایران با رهبر عزیزشان امام خمینی(ره) جمله عجیب مادر شهیدان جوادی‌نیا به حضرت امام خمینی(ره) عکس سوم را که خواست نشان دهد، سرش را بالا آورد، دید شانه‌های امام(ره) دارد می‌لرزد. مادر چهار شهید دفاع مقدس در دیداری حضوری با حضرت امام(ره) عکس فرزندان شهیدش را با خود آورده بود. عکس اول را در آورد: این پسر اولم محسن است. عکس دوم را گذاشت روی عکس محسن: این پسر دومم محمد است، دو سال با محسن تفاوت سنی داشت. عکس سوم را آورد و گذاشت روی عکس محمد؛ رفت بگوید این پسر سومم…، سرش را بالا آورد، دید شانه‌های امام(ره) دارد می‌لرزد. امام(ره) گریه‌اش گرفته بود. فوری عکس‌ها را جمع کرد زیر چادرش و خیلی جدی گفت: «چهار تا پسرم رو دادم که اشک تو نبینم.»
آری همین روحیه شهادت‌طلبی ملت ایران بود که توانست زمینه همراهی و یاری کردن ملت ایران را با رهبر عزیزشان امام خمینی(ره) فراهم کند، طوری که سلطه چند صد ساله طاغوتیان را از کشور ایران ریشه‌کن کند و پرچم حکومت علوی را به اهتزاز در آورد.
تحقق ارزش‌های الهی و صعود هر جامعه‌ای به رشد و تکامل و نجات از هر گونه مشکلات و انحرافات و همچنین حفظ و بقای ارزش‌ها مشروط به وجود رهبری الهی است که امتش همیشه و در همه صحنه‌ها حامی و همراه او باشد. این همراهی با ولی امر، زمانی نصیب امت و یارانش می‌شود که امت از سه ویژگی اساسی و ریشه‌ای (ولایتمداری، ایثار و شهادت‌طلبی) برخوردار باشد، همان‌گونه که کشور ایران به‌دلیل وجود رهبران مقتدر مثل امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری با ملتی همراه و شهادت‌طلب توانسته است کشور را از ظلم و ستم ظالمان نجات داده و زمینه بیداری مظلومان جهان و دستیابی مسلمانان به تمدن نوین اسلامی را فراهم کند؛ امید آنکه با نهادینه‌سازی این سه ویژگی در امت اسلامی در آینده‌ای نزدیک این پرچم توحیدی به دست صاحب اصلی و ولی امر مسلمانان حضرت حجت بن الحسن مهدی(عج) در سراسر عالم به اهتزاز در آید.
انتهای پیام
