ظرفیت‌های زیارت اربعین حسینی در مقیاس جهانی
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم با بیان اینکه در سفرهای زیارتی انتقال فرهنگ نیز شکل می‌گیرد، گفت: ظرفیت‌های زیارت اربعین حسینی همه‌جانبه است و تمام امکانات حرکت به سمت امت واحد اسلامی در عصر ظهور را فراهم می‌کند.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام سیدمحمدمهدی میرباقری، رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم در نشست مجازی با موضوع «ظرفیت‌های زیارت اربعین حسینی در مقیاس جهانی» که به همت معاونت فرهنگ، آموزش و پژوهش بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) خراسان رضوی، شامگاه، پنجم شهریورماه برگزار شد، اظهار کرد: خداوند متعال در آیه 213 سوره بقره می‌فرماید: «كانَ النَّاسُ أُمَّةً واحِدَةً فَبَعَثَ أللهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرينَ وَ مُنْذِرينَ...؛ مردم در آغاز امت واحدى بودند و به‌تدریج جوامع و طبقات پدید آمد و اختلافاتى پیدا شد، در این حال خداوند، پیامبران را برانگیخت تا مردم را بشارت و بیم دهند»، با استناد به این آیه می‌توان گفت راجع به جامعه بشری نکته لطیفی بیان شده که مورد توجه مفسران و بزرگان قرار گرفته است.
وی درباره اینکه مردم یک امت بودند، بیان کرد: دورانی بر جامعه بشری گذشته (اینکه این دوران چه زمانی بوده، ممکن است دوران فطرت بین آدم(ع) و نوح(ع) بوده باشد) که انبیاء نقش فعال جدی در عرصه اجتماعی نداشته‌اند و جامعه بشری به یک امت یکدست تبدیل شده و به تعبیر روایات در ظلال، سردرگمی و حیرت بودند، بنابراین خداوند، انبیاء را مبعوث کرد.
میرباقری ادامه داد: با آمدن انبیاء تفرقی ایجاد شد، زیرا آنها آفاق جدیدی را پیش‌روی بشر باز کردند، روزنه‌هایی از غیب گشودند و بشر را به بیش از دنیا و بزرگتر از آن و به طرح‌های بزرگ خداوند متعال دعوت کردند. عدهای به اقتضای فطرت‌شان، با انبیاء همسفر شدند و آنها را دنبال کردند، سر از پنجره دنیا بیرون آوردند و با آفاق هستی آشنا شدند.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم بیان کرد: به این ترتیب تفکیکی در جامعه بشری ایجاد شد و مردم دو گروه شدند، عدهای که همسفر انبیای الهی شدند و عدهای که همان مسیر قبل را طی می‌کردند. پس از اینکه خداوند متعال، عالم را به وجود پیامبر اکرم(ص) و امیرالمؤمنین(ع) اصلاح کرده بود، فسادی به پا شد و حضرت برای مرتفع کردن این فساد و برگرداندن امت به صلاح اقدام کردند، شاهد این موضوع آیه 56 سوره اعراف «وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا ...؛ و هرگز در زمین پس از آنکه کار آن به امر حق و شرع رسول حق نظم و صلاح یافت به فساد و تباهکاری برنخیزید» است.
وی با اشاره به تفسیر اهل بیت(ع) که مصلح را محمد(ص) و علی(ع) دانستند، ادامه داد: اگر نبی اکرم(ص) مصلح باشد، تکلیف سایرین مشخص است که اسم خودشان را بی‌دلیل مصلح می‌گذارند. مصلح، سیدالشهدا(ع) است که یک جنگ تمام عیار بین مکارم و رذایل اخلاقی را شکل داد، بدون اینکه به دنبال دولت مستعجل باشد و این به یک تحول عمیق در جامعه بشری در مقیاس امت‌سازی منتهی می‌شود.
زیارت؛ حرکتی در مقیاس فردی و اجتماعی یک امت
میرباقری با بیان اینکه زیارت و بکاء دو باب و مدخل برای ورود به فضای عاشورایی است که حضرت به پا کردند، فضای نور و حیات طیبه، فضایی که همه حقایق در آنجا تجلی و ظهور یافته است، گفت: زیارت حرکتی به سمت امام در مقیاس فردی و اجتماعی یک امت است. زیارت، تجمع ارواح حول امام(ع)، هجرت قلوب بهسوی امام(ع) و تجدید عهد با ایشان است، زیارت، هجرت از کتب ظلمانی تاریخی و عصری است، کتبی که در مقیاس پرده انداختن بر حقیقت ولایت است.
وی افزود: زیارت، هجرت بهسوی امام و عبور از این کتب ظلمانی و رسیدن به وادی ولایت امام و محور امت‌سازی در تاریخ است. هجرت امام رضا(ع)، نمونه روشن، تاریخی و تجربی آن است که محور هجرت محبان، جغرافیا یافتن و شکل‌گیری دولت شیعی است. اگر امام رضا(ع) نیامده بودند، اکنون چیزی به نام امت شیعی بر مدار یک جغرافیای خاص و ام‌القرای شیعه در عالم نبود.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم بیان کرد: حضرت علی(ع) در خطبه پنجم نهج‌البلاغه فرموده است: «کسی که میوه قبل از وقت می‌چیند، مثل کسی است که در زمین دیگری می‌کارد، ... حوادثی در پیش است که اگر بدانید مانند لرزيدن ريسمان در چاه ژرف مضطرب و لرزان مىشويد.»؛ یکی از حقایق که حول اهل بیت(ع)، به‌ویژه عاشورا شکل گرفته است، زیارت و به‌معنای تجدید عهد با امام(ع) و هجرت به‌سمت اوست.
امت‌سازی نیاز به عبادت جمعی دارد
وی با اشاره به عبادات فردی و جمعی اظهار کرد: حج، عبادت امت است و امت‌سازی نیاز به عبادت جمعی، انفاق و شهادت‌طلبی دارد. ثواب زیارت سیدالشهدا(ع)، برابر با ثواب شهادت در رکاب رسول‌الله(ص) و ثواب انفاق بی‌حد در راه خدا و ثواب هزاران حج است؛ چنانکه در آیه 50 سوره ذاریات خداوند فرموده است: «فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ...؛ باری، به درگاه خدا گریزید»؛ حج، فرار به سوی خداست، فرار از دولت جور و بت‌پرستی و فرار از تمدن مالی و تمدنی است که طواغیت به پا کردند و سراسر ظلمات به سمت خدای متعال است که با حج محقق می‌شود و زیارت امام با بیشترین چیزی که مقایسه شده، حج است، از یک حج تا هفتاد هزار حج.
میرباقری بیان کرد: زیارت امام به «لقاءالله فوق عرشه» ختم می‌شود، آنهایی که به‌دنبال انبیاء(ع) حرکت کردند و با بیش از دنیا مأنوس شده‌اند و می‌خواهند در طرح خدای متعال زندگی کنند، باید حول امام جمع شوند و تجمع حول امام بسازند. این سخن که جامعه برای تأمین نیازهای مادی از جمله مسکن، خوراک، پوشاک و امنیت از حوادث طبیعی و... شکل می‌گیرد، هم صحیح است و هم غلط. در تمدن‌های مادی، مقیاس همین موارد است، اما در تمدن الهی تجمع برای پرستش خدای متعال است.
وی با اشاره به سیاست تمدن‌های مادی گفت: اینکه غربی‌ها بر توسعه صنعت گردشگری، به‌عنوان یک صنعت راهبردی تکیه می‌کنند، تنها برای منافع اقتصادی و ایجاد ثروت نیست، بلکه انتقال فرهنگ را مدنظر دارند که مبدأ انقلاب اجتماعی می‌شود. آنها از طریق فراهم‌کردن شرایط سفر به کشورهای اروپایی، دنیای شرق را تسخیر کردند، چنانکه شبیه اروپایی‌ها شدن از پیامدهای سفر برخی شاهزاده‌های دربار قاجار، اعیان و اشراف و برخی روشنفکران به اروپا بوده است.
میرباقری تصریح کرد: آنها حاضرند برای گسترش گردشگری هزینه کنند که سیل مسافر از شرق به غرب برود، در این سفر، جهنم و باطن تمدن غرب را نشان نمی‌دهند، بلکه پوسته‌ای آراسته که مورد تأیید و تحسین همگان باشد، لذا فریفته می‌شوند و متأسفانه دید ما از غرب ناشی از صنعت گردشگری است و اگر گردشگری به‌سمت تمدن مادی باشد، رغبت به آن تمدن ایجاد می‌کند، انتقال فرهنگ صورت می‌گیرد و بستر تحولات اجتماعی و سیر به سمت تمدن مادی را موجب می‌شود.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم با بیان اینکه در سفر زیارتی انتقال فرهنگ نیز شکل می‌گیرد، ادامه داد: این فرهنگ اگرچه دوریاب‌تر، اما دیرپاتر و همه جانبه است و تمام امکانات حرکت به‌سمت امت واحد اسلامی در عصر ظهور را فراهم می‌کند و ثوابی که در روایات برای زیارت آمده و آن را به منزله حج، شهادت، انفاق و... تلقی کرده، به همین دلیل است.
میرباقری افزود: زیارت یک جامعه مستشهد می‌سازد که هم در سلوک فردی به مرحله‌ای می‌رسند که طالب شهادت می‌شوند و آرزویشان این می‌شود که «اللّهُمَّ اجْعَلْنِی مِن... الْمُسْتَشْهَدِینَ بَیْنَ یَدَیْه...؛ خدایا! من را از کسانی قرار ده که در برابر او (امام زمان(عج)) به شهادت می‌رسند»؛ محتوای زیارت عاشورا، درک وسعت حادثه عاشورا، بصیرت نسبت به جبهه تاریخی دشمن و موضع‌گیری نسبت به این امت از لعن تا برائت است. خاصیت زیارت عاشورا از وجاهت، قرب، معیت، ثبات قدم، مقام محمود تا حیات طیبه ادامه دارد.
وی اظهار کرد: جامعه‌ای که حول زیارت شکل می‌گیرد، آن جامعه تجلی امام است. ارواح‌شان، تجلی روح امام است، حیات و موت‌شان نیز حیات و موت امام است و از باب نبود لفظ، عنوان تمدن بر آن گذاشتند، وگرنه حقیقت و اصل ظهور یک واقعه فراتمدنی است. جلوه‌ای از غیب این عالم است و کلمه غیب در آن ظهور می‌یابد، زیارت، تمام ارکان ایجاد یک امت بر محور امام برای حرکت به عصر ظهور را داراست.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم با اشاره به اینکه زیارت اربعین در بین زیارت‌ها ویژگی‌های مخصوصی دارد، بیان کرد: زیارت انواعی دارد، یکی از ویژگی‌های زیارت اربعین، تشویقی بودن آن است، عدهای که دل‌شان مشتاق امام است و برای فضای ولایتش تنگ می‌شود، به زیارت می‌روند و دیگر آنکه در زیارت اربعین، تجلی خاصی از ضیافت امام و عصر ظهور محقق شده که در محبان حضرت دیده می‌شود.
وی با اشاره به سختی‌های سفر اربعین افزود: چه چیزی باعث می‌شود که هر کس یک‌بار به این سفر می‌رود، برای مرتبه‌های بعدی نیز مشتاق رفتن می‌شود؟ این اشتیاق ناشی از خلقی است که در این سفر متجلی می‌شود، خلقی که تجلی خلق امام حسین(ع) است. جلوه‌ای کوچک از ضیافت امام حسین(ع) در مردمی است که مهماندار هستند و نوعی تجلی از عصر ظهور است، در عصر ظهور تمام روابط مؤمنان، تجلی حالات امام است.
میرباقری به تشریح ضیافت امام پرداخت و گفت: در آیات 8 و 9 سوره انسان آمده است: «وَ يُطعِمُونَ ٱلطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسكِينا وَيَتِيما وَأَسِيرًا * إِنَّمَا نُطعِمُكُم لِوَجهِ ٱللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُم جَزَاء وَلَا شُكُورًا...؛ و هم بر دوستی او (یعنی خدا) به فقیر و طفل یتیم و اسیر طعام می‌دهند و گویند ما فقط برای رضای خدا به شما طعام می‌دهیم و از شما هیچ پاداش و سپاسی هم نمی‌طلبیم»؛ این اطعام و ضیافت در حالی رخ می‌دهد که سه روز است خودشان غذا نخورده‌اند، همچنان که در آیه پنجم سوره انسان خداوند فرموده است: «إِنَّ الْأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا؛ نکوکاران عالم در بهشت از جام شرابی نوشند که طبعش در لطف و رنگ و بوی کافور است.»
توسعه‌گرایان وابسته به غرب با پدیده اربعین مخالفند
وی با بیان اینکه گسترش زیارت، ضد توسعه غربی است، ادامه داد: شک نکنید که رفتن به کربلا، ضد شاخص توسعه غربی است، بسط اربعین ضد توسعه غربی در مقیاس جهانی و از جمله حوادث مهم است، لذا آنها پژوهش‌های علمی‌شان را بسیار زودتر از ما در رابطه با چیستی واقعه اربعین آغاز کرده‌اند، لذا تمامی شبکه توسعه‌گرایان وابسته به غرب با پدیده اربعین مخالفند.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم افزود: جبهه متحجر در دنیای اسلام نیز با جریان اربعین مخالفند، زیرا احساس می‌کنند این جریان، رقیبی برای آن چیزی است که آنها خودشان را پرچم‌دار آن و خادم‌الحرمین می‌دانند، در حالی که جریان اربعین هیچ رقابتی با حج واقعی ندارد و هر دو یک حقیقت هستند.
وی گفت: بنابراین برنامه‌هایی برای مختل کردن جریان اربعین از سوی غربی‌ها، غرب‌گرایان درون دنیای اسلام و متحجران در دستور کار است، آنهایی که شیعه را به‌عنوان امتی که محور حوادث آخر‌‌الزمانی می‌دانند، می‌دانند دو بال پرواز به نام عاشورا و عصر ظهور دارد و آنها می‌فهمند که اربعین، گسترش فرهنگ عاشوراست، پس برای ایجاد اختلال‌های فیزیکی تا جهانهای روانی، ایجاد اختلافات قومی، نژادی و مذهبی را به‌کار می‌گیرند.
میرباقری با تأکید بر ضرورت مواظبت بر نقشه دشمن اظهار کرد: باید این جریان را به محور همگرایی میان تمامی موحدان عالم تبدیل کنیم و این ظرفیت در اربعین وجود دارد که دیگران را دعوت کنیم تا از این تجربه معنوی بهره‌مند شوند.
انتهای پیام
