اطاعت از پیامبر(ص)، مقدمه اطاعت از خداوند است

محمود مهدوی دامغانی، قرآن‌پژوه و مترجم قرآن کریم در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی اظهار کرد: سخن گفتن در مورد حضرت ختمی مرتبت(ص) آسان نیست و آنقدر در مورد آن بزرگوار چه پیش از ظهور اسلام و چه پس از آن مطالب مختلفی گفته شده است که گزیده مطلب خوب ویژگی‌های خاص خود را می‌طلبد.

وی بیان کرد: به‌راستی در ادب فارسی در مورد حضرت محمد(ص) سرایش‌های پسندیده و زیبایی به چشم می‌‌خورد، به عنوان‌نمونه نظامی گنجوی بسیار در عرض ادب به حضرت محمد(ص) و مناجات‌ها به ما درس داده است و از دبستان با این بیت وی آشنا شده‌ایم: با نور خود آشنایی‌ام ده، از ظلمت خود رهاییم ده.

مهدوی دامغانی ادامه داد:  همچنین نظامی در وصف حضرت محمد(ص) این چنین سروده است:

ای شاه سوار مُلک هستی

سلطان خِرد به چیره‌دستی

ای ختم پیمبران مرسَل

حلوای پسین و مِلْح اول

ای حاکم کشور کفایت

فرمانده فتوی ولایت

هرکآرد با تو خودپرستی

شمشیر ادب خورد دو دستی

ای بر سر سدره گشت راهت

وی منظر عرش پایگاهت

ای خاک تو توتیای بینِش

روشن به تو چشم آفرینش

این قرآن‌پژوه تصریح کرد: نام حضرت محمد(ص) در قرآن مجید پنج بار آمده است که یک‌بار به‌صورت احمد در سوره «صف»، که حضرت عیسی(ع) این مژده را داده است که ای فرزندان اسلامی، مژده به پیامبری می‌دهم که بعد از من می‌آید و نام او احمد است، چهار بار دیگر نیز نام حضرت محمد(ص) در قرآن در سوره‌های آل عمران، احزاب،  محمد و فتح تکرار شده است.

مهدوی دامغانی بیان کرد: در راستای ارزش والای حضرت محمد(ص) حق‌ تعالی در قرآن در آیه 80 سوره نسا فرموده است: مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّه که معنای آن این است که اطاعت از پیامبر(ص)، مقدمه اطاعت از خداوند است. هرکس می‌خواهد از خدا فرمان‌برداری کرده باشد، به‌راستی  باید از رسول(ص) نیز پیروی و اطاعت کند، اما چرا اطاعت از رسول(ص) در این آیه از راه راستین اتصال به حق تعالی قرار گرفته است، زیرا اطاعت از ختمی مرتبت(ص)، ما را به فرمانبرداری از حق تعالی وا می‌دارد و به سعادت می‌رساند.

وی افزود: در آیه 64 سوره نسا نیز خداوند می‌فرماید: کسانی‌که به خویشتن ستم کرده‌اند، آنان می‌خواهند استغفار کنند. در واقع آنها از پیشگاه خداوند متعال طلب آمرزش می‌کنند و به شرط آنکه پیامبر(ص) هم برای آنها طلب آمرزش کند خدا آنها را بخشنده و مهربان خواهد بود، یعنی پذیرش آمرزش‌خواهی بندگان به‌ویژه کسانی‌که از آنها خطا سر زده است بدون آمرزش‌خواهی حضرت محمد(ص) مقبول درگاه حق قرار نمی‌گیرند.

عنایت ویژه خداوند به حضرت رسول(ص)

این قرآن‌پژوه تصریح کرد: خداوند در قرآن نسبت به انبیا، لطف‌های ویژه‌ای داشته است، حضرت ابراهیم(ع) را خلیل نامیده و به دوستی خود برگزیده، موسی(ع) را به هم‌گفتاری پسندیده و عیسی(ع) را روح‌الله نامیده است، اما در مورد حضرت محمد(ص) در سوره حجر به عمر حضرت محمد(ص) سوگند می‌خورد و می‌فرماید افرادی که گمراه هستند و درک خود را به کار نمی‌بندند به عمر تو سوگند و چه والا مقام است این واژه که می‌فرماید سوگند به عمر تو که این موضوع در سوره مبارکه حجر بسیار قابل بررسی است.

وی افزود: در سوره احزاب خداوند برای حضرت محمد(ص) نه تنها یک صفت، بلکه چند صفت را پیاپی می‌آورد که در اصطلاح ادب به این   مورد می‌گوییم پی آوردن صفات از پس یکدیگر که خداوند متعال در مورد حضرت محمد(ص) در سوره احزاب فرموده است: «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذِيرًا وَدَاعِيًا إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَسِرَاجًا مُنِيرًا: تو مراد، مژده‌دهنده و بیم‌دهنده‌ای و تو فراخواننده مردم به فرمان خدا  و  چراغ تابان هستی» و اینگونه الطاف ویژه الهی به حضرت محمد(ص) هشداری برای ما است که حرمت وجود مقدسش را آنطور که فرموده خداست بدانیم.

توصیه خدا به پیامبر به نرم‌خویی و مشورت با مردم

مهدوی دامغانی اظهار کرد: در جای دیگری خداوند لزوم اطاعت از حضرت محمد(ص) را هم‌سنگ اطاعت از حق تعالی دانسته است، با این حال در سوره آل عمران، خداوند این منت را بر خلق خود گذاشته که به حضرت محمد(ص) فرموده است به رحمت و عنایت خدا تو را برای مردم ملایم و نرم قرار داده‌ایم و در قبال رفتار ناپسند انسان، این رحمت الهی است که تو را در قبال مردم نرم قرار داده‌ایم و اگر خشن و تندخو می‌بودی مردم از گرد تو پراکنده می‌شدند، بنابراین با اطرافیان خود رایزنی و مشورت کن.

وی افزود: بنابراین اگر بنا باشد صفات حضرت محمد(ص) را در قرآن بیان کنیم به‌راستی بسیار عاجز هستیم، در سوره انبیاء خداوند فرموده است: «وَ مَا أَرسَلنَاکَ إِلَّا رَحمَهً للعَالَمیِن: و ما تو را گسیل نداشته‌ایم، مگر برای همه جهانیان و چه بسا برای آفرینش‌های دیگری که بشر هنوز هم به آنها احاطه ندارد، ما تو را رحمت برای عالمین فرستاده‌ایم. مردم گاهی می‌گویند که رحمت خدا همه چیز را فرا گرفته است و در دعای کمیل نیز حضرت علی(ع) می‌فرمایند: خدایا من از تو نیازمندی خود را مطرح می‌کنم.

این قرآن‌پژوه تصریح کرد: خداوند در سوره اعراف در قرآن شرط گذاشته و آن هم این است که من به‌زودی رحمت گسترده خود را ارزانی می‌دارم، اما برای کسانی‌که از پیامبری که در ام‌القرای مکه ظهور کرده و به همین جهت واژه امی به او گفته می‌شود، پیروی و فرمان او را  کنند، اما گاهی مردم مکه و مدینه از هرگونه کم‌مهری نسبت به ساحت پیامبر(ص) کوتاهی نکردند و او بود که همواره می‌فرمود بارخدایا این گروه نادانند، بر ایشان رحمت فرود آور.

وی افزود: آدمی هنگامی‌ که سوره توبه را می‌خواند و از رفتار بی‌ادبانه مردم مدینه نسبت به پیامبر(ص) مطلع می‌شود، متوجه می‌شود که خداوند به پیغمبر(ص) می‌فرماید: مردم مدینه در نفاق سرکشند و با آنکه حضرت محمد(ص) آنها را می‌شناخت، خداوند در سوره محمد به ایشان می‌فرماید: آیا میل داری و می‌خواهی که آنها را به تو معرفی کنم و آنکه رازدار همه خطاهاست، او که آیینه لطف خدا را مجسم می‌کند هیچگاه در طول عمر خود راز منافقان را آشکار نساخت و به آن حضرت چنان فشاری آمد که سرانجام خداوند در سوره یوسف به آن حضرت هشدار داد که رهایشان کن، بیشتر اینها در ایمان آوردن سست هستند.

مهدوی دامغانی گفت: حال باید گفت آیا ما در این مقطع زمانی وظایف اخلاقی خود را نسبت به حضرت محمد(ص) ادا و آیا تلاش می‌کنیم که وجود حضرت  محمد(ص) را به فرزندان، خویشاوندان و دوستان و ...  معرفی کنیم که ایشان شمع جمع آفرینش هستند.