امام حسن عسکری(ع) زمینه استنباط از احکام را برای علما فراهم کرد

معصومه ظهیری، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا از قم، اظهار کرد: یکی از مسائلی در زمان امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) که معروف به عسکریین هستند و سال‌ها در حصر و زندان بسر می‌بردند، تغییر و تحولات جریان حکومت بنی‌العباس و روی کار آمدن خلفای متعدد بوده است.

وی ادامه داد: هر کدام از این خلفا، حساسیت خاصی نسبت به امام معصوم داشتند و از نشر علوم آل محمد(ص) به منظور جریان غصب ولایت و انحراف از مسیر حقه شیعه و پیروانش، جلوگیری کردند و حساسیت ویژه‌ای نسبت به آن داشتند.

نحوه تنویر اذهان شیعیان از سوی امام حسن عسکری(ع)

استاد حوزه علمیه خواهران با بیان اینکه مخالفت با سیره امام جزء روش‌های خلفای حکومتی بوده است، افزود: در زمان امام حسن عسکری(ع) اوج جریان شبهات بوده و حضرت تلاش می‌کردند تا به روش‌های مختلف گاهی به وسیله تنویر اذهان شیعیان و روشنگری آنها در رابطه با شبهات، آگاهی‌بخشی داشته باشند و گاهی با فردی که زمینه شبهات را ایجاد می‌کرد و نشر می‌داد، مقابله می‌کردند.

ظهیری بیان کرد: کندی در رابطه با رد قرآن، کتاب نوشته بود و بغدادی به نشر شبهات پرداخت که امام حسن عسکری(ع)، کندی را فراخواند و مقابله‌ای که با وی داشتند منجر شد که کتاب خود را بسوزاند.

وی گفت: اقدام دوم حضرت پاسخگویی به سوالات بود که وقتی شیعیان به هر نحوی خود را به امام حسن عسکری(ع) می‌رساندند، امام به صورت مستقیم تلاش می‌کردند تا شبهات را پاسخ دهند و حتی گاهی مخفیانه بدون آنکه جان سوال کننده به خطر بیفتد، آن را انجام می‌دادند. امام گاهی نامه‌ها را در نی قرار می‌دادند، گاهی آن را به نحوی پنهان می‌کردند و به دست فرد سوال کننده و یا رابطی که از ملازمان امام بودند، می‌رساندند.

ظهیری ابراز کرد: یکی از اقدامات امام حسن عسکری (ع) که بسیار تاثیرگذار بود، آماده‌سازی جامعه برای پذیرش دوران غیبت بوده است که به دو نحو بود نخست تربیت شاگردانی که بعدا نواب اربعه در زمان امام زمان(عج) شدند.

استاد حوزه علمیه خواهران اضافه کرد: با معرفی این شاگردان مردم رابطه با امام و روایت‌های ایشان و دوم اینکه مردم سوالات خود را در زمان غیبت امام معصوم چگونه مطرح کنند که امام این بستر و عرصه را فراهم کردند تا در زمان غیبت کبری مردم دچار سردرگمی، تحیر و عدم دسترسی به روایات و استنباط احکام جدید نشوند.

وی گفت: امام حسن عسکری(ع) جامعه را وادار کردند که به یک بلوغ برسد به اینکه در انتظار آمدن امام بمانند و زمینه‌ساز ظهور باشند و معصومی که جهان را پر از عدل، قسط و داد می‌کند تا بالندگی، بلوغ اجتماعی، فکری، ذهنی و عقلی ایجاد نشود، نخواهد آمد.

استاد حوزه علمیه خواهران ابراز کرد: شاید پیام امام حسن عسکری(ع) این بود که اگر امام در میان شما نیست، اما شما می‌توانید زمینه را برای حکومت او و فراگیری آن فراهم سازید، زیرا ۱۱ گل از گلستان نبوی به شهادت رسیدند و مردم دچار کم‌کاری شدند و این تساهل و تسامح را باید از بین ببریم تا زمینه برای مصلح کل که منتظران آن باید صالح و صالح پرور باشند، فراهم شود.

وی گفت: یکی دیگر از اقداماتی که امام حسن عسکری(ع) انجام دادند، این بود که قدرت استنباط از احکام و بصیرت برای فهم بیشتر احکام را فراهم کردند. یعنی با پاسخگویی مردم را به ارمغانی که از آل محمد(ص) باقیمانده، ارجاع می‌دادند  که این امر موجب شد وقتی دسترسی علما به امام معصوم(ع) کم شد، بتوانند نسبت به جمع‌آوری آنچه که از امام معصوم قبل باقیمانده، اقدام کنند و از آبشار زلال وحی که به عنوان امانت الهی از امام معصوم(ع) به ما رسیده بود، به خوبی استفاده کنند.

ظهیری ادامه داد: تا زمانیکه امام معصوم در میان مردم بود، علما نیز مراجعه به امام را ارجاع می‌دادند و تلاش می‌کردند که از محضر امام بهره‌مند شوند، اما این خلا نبود امام و ارجاع امام حسن عسکری(ع)، تلاشگری و جهاد در راه نشر علوم آل محمد(ص) را میان علما و ارتباط میان علما و عوام جامعه را فراهم کرد.

وی با اشاره به اینکه حسن خلق، صبر، پایداری، جهاد در راه خدا از پیام‌های امام حسن عسکری(ع) است، گفت: مردم آخر الزمان که طعم تلخ فراق امام معصوم را می‌چشند، باید از امام حسن عسکری(ع) درس بگیرند که صبر و جهاد و تلاش در راه خدا ثمر دارد و حتما به نتیجه خواهد رسید.

معرفی بحران‌های زمان امام حسن عسکری(ع)

وی ابراز کرد: یکی از مسائل بسیار مهم بحران‌های زمان امام حسن عسکری(ع) است و تفرقه میان شیعیان یکی از آنهاست، زیرا حکومت می‌دانست با وحدت مسلمانان و پیروی از امام معصوم(ع) زمینه وحدت فراهم می‌شود بنابراین تلاش می‌کرد میان مردم تفرقه عقیدتی و سیاسی و حمایتی ایجاد کند.

ظهیری افزود:حکومت  از طریق گروه‌های فکری انحرافی ایجاد و از جهت سیاسی مردم را به فرقه‌های مختلف وارد کرده بودند و در زمینه عدم همدلی و همراهی مردم با یکدیگر نیز تلاش کرده بودند تا مردم منافع خود را در نظر بگیرند و منفعت‌خواه شوند و از این طیق میان مردم تفرقه ایجاد کنند.

استاد حوزه و دانشگاه گفت: اگر چه شیعیان خواص تلاش می‌کردند، با ارتباط و ایجاد تشکل در استان‌ها که از زمان امام صادق(ع) ایجاد شده بود و وکلای امام از طریق شبکه وکالت این وحدت و همدلی را حفظ کنند، اما به دلیل کمی تعداد شیعیان و ترس از حکومت و فشار و خفقانی که وجود داشت، نتوانسته بودند گروه‌های وسیعی باشند.

ظهیری اضافه کرد: امام حسن عسکری(ع) با دعوت به صبر، استقامت، مقاومت، یارگیری و ایجاد تشکل‌های کوچکی که می‌توانستند به یکدیگر بپیوندند و جامعه بزرگ شیعیان علوی را هدایت و به سوی فهم و نشر معارف اهل بیت(ع) دعوت می‌کردند.

وی با اشاره به اینکه در اوج دوران عسکریین یعنی پدر امام حسن عسکری(ع) و خود ایشان با ارتباط با وکلا جریان وفاداران به امامت را سازماندهی کردند، گفت: این سازماندهی منجر شد که وکلای خاص، نواب اربعه‌ای باشند که در زمان غیبت صغری با مردم ارتباط داشتند و این ریسمان ارتباط با امام معصوم همچنان میان شیعیان رواج داشته باشد و به صورت پایدار باقی بماند.