سفره حضرت فاطمه(س)؛ آئینی قدیمی در همدان

محسن صیفی‌کار، پژوهشگر و نویسنده همدانی، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، با اشاره به آئین‌های مذهبی ایام فاطمیه در همدان، اظهار کرد: تقریبا دو دهه است که به صورت جدی به ایام فاطمیه پرداخته می‌شود بنابراین آئین خاص و بسیار قدیمی در این زمینه وجود ندارد. حتی در گذشته سینه‌زنی و عزاداری گسترده‌ای در این ایام نبوده و در دهه‌های اخیر با تأکیدات چندین روحانی به ویژه آیت‌الله وحید خراسانی این ایام حالت رسمی پیدا کرده و هیئت‌های عزاداری شکل گرفته است.

وی تصریح کرد: یکی از قدیمی‌ترین اقدامات به مناسبت گرامیداشت حضرت زهرا(س) نامگذاری برخی حسینیه‌ها در همدان بوده از جمله می‌توان به حسینیه فاطمیه در فرعی باباطاهر اشاره کرد که قدمت بسیار بالایی دارد. در این حسینیه در میلاد حضرت زهرا(س) و هم در شهادت ایشان برنامه‌های مختلفی برگزار می‌شود.

صیفی‌کار گفت: اکنون نامگذاری برخی هیئت‌ها به نام حضرت زهرا(س) را نیز در همدان می‌بینیم که این هیئت‌ها نیز قدمتی تقریبا طولانی دارند. اما یکی از مهم‌ترین آئین‌هایی که ویژه حضرت فاطمه(س) بوده، سفره‌ای به نام سفره حضرت زهرا(س) است، در این سفره که معمولا در مجالس زنانه برگزار می‌شود، سفره‌ای با غذای آش و یا حلوا پهن می‌شود و دعای توسل، زیارت حضرت زهرا(س) و یا سایر ادعیه ... قرائت می‌شود، در این سفره آجیل مشکل‌گشا نیز پخش می‌شود که با دعا متبرک شده است. این مشکل گشا چیزی شبیه به کیف خیلی کوچک است که در آن کشمش سبز، بادام، مغز گردو، شکلات و... می‌گذارند و به نیت برآوردن حاجات هم نذر کننده و هم نذر دهنده در این سفره بین حاضرین پخش می‌شود.

این پژوهشگر همدانی خاطرنشان کرد: در آئین سفره حضرت زهرا(س) هیچ چهارچوبی وجود ندارد، محتویات سفره و یا آداب آن و همچنین دعاهایی که قرائت می‌شود از سفره‌ای به سفره‌ای دیگر و از محله‌ای به محله دیگر متفاوت است.

صیفی کار گفت: علاوه بر سفره حضرت زهرا(س) سفره حضرت عباس(ع)، سفره بی بی رقیه(س) و... در همدان نیز وجود دارد و اختصاص به حضرت زهرا نداشته است. علاوه بر این آئین سمنوپزان نیز در برخی مناطق همدان وجود دارد که در این برنامه اگر حالت نذری داشته باشد می‌توان گفت منتسب به حضرت زهرا(س) است.

وی با بیان اینکه به جز موارد یاد شده تقریبا هیچ آئین خاص دیگری در زمینه وفات حضرت زهرا(س) نداریم، تأکید کرد: آئین، حد و تعریف خاص خود را دارد به گونه‌ای که مجموعه‌ای از آداب و رسوم است که فلسفه خاص خود را دارد و به هر کاری نمی‌توان آئین گفت.

این پژوهشگر همدانی گفت: ممکن است غذایی در حالت عادی پخته شود، این غذا وقتی عطر و طعم خاص می‌گیرد که با یک امر معنوی پیوند داده شود، بر آن دعایی خوانده شود و تبرکی یابد، در این صورت ارزش می‌یابد و در یاد انسان خواهد ماند، مانند قیمه نذری امام حسین(ع) که در خاطر همه انسان‌ها ماندگار شده است.