کتب فهم قرآن در دبیرستان آماده می‌شود

به گزارش ایکنا، جلسه ارائه گزارش روند پژوهش فهم قرآن در دبیرستان به همت مدرسه تزکیه و تعلیم وابسته به مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران و با همکاری رهبر نوجوان، بعد از ظهر دوشنبه 23 بهمن‌ماه برگزار شد.

احمدرضا اخوت، مدیر مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران با ابزار امیدواری از اینکه جریان پژوهشی صورت گرفته بتواند نقطه عطفی در جریان تعلیم قرآن در نظام آموزشی داخلی و حتی بین‌المللی ایجاد کند، گفت: بحث ما امروز در مورد فهم قرآن در دبیرستان است که از چند سال پیش گروهی از کارشناسان با توجه به نیازسنجی کیفیت‌بخشی در امر آموزش دوره متوسطه و به ویژه درس قرآن و با در نظر گرفتن مهارت‌های لازم گروه سنی 13 تا 18 سال اقدام به تولید محتوایی در قالب کتبی کردند که بخشی از آن‌ها در مدارس اجرا و مورد استفاده درخور قرار گرفت.

وی گفت: البته در این روند نواقصی وجود داشت که مربوط به ذهنیت کلی بود. از ابتدا ما در مورد آموزش قرآن بحث داشتیم لذا باید در عین شایستگی محتوای تدوین شده، به دنبال محتوایی باشیم که عمومیت داشته باشد تا مباحث آن ذائقه مخاطب در کشور و حتی جهان را در‌برگیرد.

اخوت تصریح کرد: ملاک در تغییرات اعمال شده در این کتاب‌ها، فهم قرآن بود و بحث تفکر در آن هیچگاه مطرح نبوده و نیست تا این فهم در امتداد فهم قرآن دوره دبستان نظام آموزشی قرار گیرد لذا اولین کاری که انجام دادیم سوره‌ها را در یک طرح و مدل کلی ارائه کردیم که به شکل نموداری این امر صورت گرفت؛ نموداری که تمامی سوره‌های مورد آموزش در شش سال آموزشی دوره متوسطه را در برمی‌گرفت.

جزوه پژوهشی 70 صفحه‌ای ملاک تدوین کُتُب فهم قرآن در دبیرستان

مدیر مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران با اشاره به اینکه حاصل این کار پژوهشی تدوین یک جزوه 70 صفحه‌ای بود که براساس آن تدوین کتاب اول صورت گرفت، تأکید کرد: ما برای هر سوره از کتاب آموزشی دوره متوسطه یک سرآغاز مشخص کردیم و براساس جزوه الگوی اجرای این طرح مباحثی همچون دانایی، پرورش دانایی، دانستنی و پرورش کارایی را نیز مد نظر قرار دادیم که یادآوری، تجربه کاری، گفت‌و‌گو و درنگ(تأمل بر روی معنی و کارکرد مفهوم آیات) از جمله دیگر بخش‌های آن بود.

وی افزود: در این راستا جدول تدوین و تنظیم شد که مربوط به هر شش پایه تحصیلی دوره متوسطه بود که متناسب با هر کدام از آن‌ها مباحثی همچون ایجاد نیاز، تقویت دانایی، گفت‌و‌گو، جلب عواطف و سوق یافتن مفهوم درک شده از آیه و سوره در راستای عمل به قانون استخراج شد که هر یک از آن‌ها عناوین سرستون‌های این جدول را تعریف کردند.

اخوت با اشاره به اینکه تألیف و تدوین کتاب فهم قرآن ویژه سال اول دبیرستان براساس جزوه پژوهشی به عنوان نمونه به انجام رسیده است، گفت: این کتاب آماده رونمایی است و ما کاملاً آماده هستیم تا این کتاب را در اختیار کارشناسان و اولیای آموزشی که در عرصه عمل تجربه بیشتری دارند، گذاشته شود تا وجه عملیاتی آن نیز مورد بررسی قرار گیرد و چه بسا کلیت پژوهش از بنیان مورد نقد صریح قرار گرفته و از سوی ایشان طرد شود.

محور سوره‌های کتاب فهم قرآن سال اول متوسطه، مفهوم حرکت است

وی با اشاره به محتوای کتاب فهم قرآن مخصوص سال اول متوسطه، اظهار کرد: محور سوره‌ها در کتاب سال اول متوسطه بر روی مفهوم حرکت به عنوان مبنای هستی و زندگی متمرکز می‌شود، محوری که شاید تاکنون مربیان و معلمان قرآن خود نیز از این زاویه به تجزیه و تحلیل آیات نپرداخته باشند و البته همچنان هم تأکید آن‌ها بر آموزش مو به موی محتوای کتاب آموزشی و نهایت روخوانی و ترجمه تحت‌اللفظی آیات باشد؛ امری متداول که همچنان هم آموزش قرآن در تمامی مقاطع تحصیلی گویا براین اساس در حال انجام و پیشرفت است.

اخوت با تأکید بر این نکته که تغییر ذائقه آموزش قرآن در مدارس کار سخت و البته زمانبری است، گفت: براساس کتاب‌های تدوین‌یافته فهم قرآن دبیرستان که معمولاً ویژه هر یک از پایه‌ها ما با 16 درس مواجه هستیم، برای سوره‌های کوچک، 2 درس و به ازای سوره‌های بزرگ سه تا چهار درس تعریف خواهد شد. نگاهی که به آن می‌شود، نگاهی جهت‌دار و هدفمند است؛ مثلاً برای سال اول دبیرستان همانطور که گفته شد مفهوم حرکت، مبنای تحلیل، تفسیر و تأویل آیات قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: براین اساس درس قرآن دبیرستان و فهمی که از آیات و سوره‌های مورد نظر در آن‌ها صورت می‌گیرد، مبنایی است برای تغییر زاویه دیدی که در مورد سایر درس‌های این مقطع تحصیلی وجود دارد؛ مثلاً دبیران شیمی، فیزیک و زیست‌شناسی که البته مصادیق بارز در زمینه پدیده‌ها و مخلوقات الهی هستند، باید مبانی آموزشی خود و شرح درس های خود را براساس آنچه که در کلاس قرآن آن پایه تحصیلی در حال رخ دادن است، تنظیم کنند لذا از جمله اقدامات زیربنایی در این راستا، تعامل و ارتباط تنگاتنگ میان دبیران دروس با مربیان قرآن این مدارس است.

مدیر مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران با اشاره به اینکه تألیف و تدوین کتاب فهم قرآن سال اول دبیرستان براساس جزوه پژوهشی 9 ماه به طول انجامیده است، گفت: البته پیش‌نویس کتاب سایر پایه‌های تحصیلی دوره متوسطه نیز انجام شده است و ما به احتمال زیاد تا شهریور سال آینده نسبت به آماده‌سازی کتاب فهم قرآن 5 پایه دیگر دبیرستان نیز اقدام خواهیم کرد.

اخوت به مباحث طرح شده در کتاب فهم قرآن سال اول دبیرستان پرداخت و گفت: 16 درس تدوین شده در این کتاب عبارت از  حرکت و رویش، حرکت و پیشرفت، زندگی در میان مردم، پیشرفت در زندگی با مردم، تعادل در زندگی، الهام در زندگی، شکوفایی در زندگی، سختی و آسانی در زندگی، هموار شدن سختی‌ها و آسانی‌ها در زندگی، هموار شدن محیط در  حین انجام کار، هم‌راستا کردن کشاننده‌ها به سوی عمل، مفهوم ناسازگاری میان کشاننده‌های عمل، مهارت‌های کشاننده‌ها، شگفتی‌های حاصل از به کارگیری مهارت‌ها، نشانه‌های زندگی به سوی بی‌نهایت و بهتر شدن در مسیر زندگی و بهتر شدن مفهوم حرکت است.

وی با اشاره به اینکه این سیر کمک خواهد کرد تا دانش‌آموز بیشتر به درک و فهم گزاره‌های قرآنی تمایل پیدا کند، گفت: همانطر که مشاهده می‌کنید در برخی از مباحث مطرح شده مستقیم، واژه حرکت به کار نرفته است اما مفهوم حرکت، پویش و تحول که نتیجه حرکت و عدم ایستایی است از آن‌ها استفاده می‌شود. 

تغییر نگرش مخالف قرآن با توسل به کتب فهم قرآن در دبیرستان

اخوت در پایان گفت: آنچه که ما بیشتر به دنبال آن هستیم، نگاه عمومی و بدون سویه‌گیری و موضع‌گیری مثبت و منفی نسبت به مفاهیم قرآن است و وقتی صحبت از آموزش و درک عمومی قرآن پیش می‌آید لذا ممکن است بخش قابل توجهی از مخاطب هدف، عناد و دشمنی با اصل قرآن داشته باشند اما چنین رویکردی، نگاهی بی‌طرفانه به قرآن است که تنها به قرآن به عنوان یک منبع علمی که می‌تواند الگو و منشأ بسیاری از پدیده‌ها و اثبات فلسفه وجودی هر کدام باشد، نگاه کرده و در نتیجه سبب همراهی قاطبه مخاطبان با آن می‌شود.