قلم‌هایی که جوهر عمرشان به پایان رسید
۱۴۰۲ سال فقدان و سفر به دیار باقی نویسندگان، مترجمان و پژوهشگرانی بود که آخرین سطور زندگی را با واپسین قطرات جوهر رقم زدند و رُخ در نقاب خاک کشیدند.
به گزارش ایکنا؛ پایان هر سال در کنار تمامی فراز و فرودهایش در ساحت‌های مختلف با فقدان و دریغ افرادی صاحب‌نام و بلندمرتبه از جامعه فرهنگ و هنر نیز همراه است و امسال نیز از این قاعده مستثنی نبود.
در گزارش پیش‌رو، نگاهی خواهیم داشت به نویسندگان، مترجمان، محققان، مصححان، پژوهشگران، ادیبان و فضلایی که هر یک چه به‌نام؛ چه به قلم و آثارشان ردی درخشان بر آسمان ادبیت ادبیات ایران کشیده‌اند و آثار ارزشمندشان خود گنجینه‌ای گران‌سنگ و ماندگار به‌عنوان میراثی ارزشمند برای امروز و آیندگان کشورمان آن به‌شمار می‌رود.
خداحافظی با بهار از احمد سمیعی‌گیلانی تا عباسعلی براتی‌پور
درگذشت چهره‌های ادبی در سال ۱۴۰۲، با نامی بزرگ و فقدان استاد احمد سمیعی‌گیلانی، مترجم و ویراستار شناسای کشورمان در ۱۰۳ سالگی آغاز شد. هنوز دو روز از فروردین ماه ۱۴۰۲ نگذشته بود که خبر آمد استاد سمیعی بر اثر کهولت سن دا فانی ا وداع گفت. او در ۱۱ بهمن ۱۲۹۹ در رشت به دنیا آمده بود.
چند روز پیش از آغاز سال ۱۴۰۲، «نیکولا رُش» (Nicols Roche)، سفیر فرانسه در ایران، با حضور در منزل استاد سمیعی‌گیلانی، بالاترین نشان نخل آکادمیک فرانسه(کوماندور)، را به او اهدا کرد.
زنده‌نام سمیعی‌گیلانی کار ترجمه را با برگرداندن رمان «دلدار و دلباخته» از «ژرژ ساند» شروع کرد و در ادامه آثاری از نویسندگان نام‌آشنایی چون «ژرژ پرک» و «گوستاو فلوبر» به فارسی برگرداند.
«خیال‌پروری‌های تفرجگر انزواجو» از «ژان‌ژاک روسو»، «چیزها» از «ژرژ پرک»، «ادبیات ساسانی»، «داتا گنج‌بخش» (زندگی‌نامه و تعالیم شیخ ابوالحسن علی‌بن عثمان‌هجویری) از «شیخ عبدالرشید»، «چومسکی» از «جان لاینز»، «هزیمت یا شکست رسوای آمریکا» از «ویلیام لوئیس» و «مایکل له‌دین»، «ساخت‌های نحوی» از «نوآم چامسکی»، «آیین نگارش»، «دیدرو» از «پیتر فرانس»، «سالامبو» نوشته «گوستاو فلوبر»، «شیوه‌نامه دانشنامه جهان اسلام»، «نگارش و ویرایش» و «تتبعات» از شناخته‌شده‌ترین آثا استاد به شمار می‌رود.
بتول فیروزان، مترجم ۱۱ فروردین در ۳۵ سالگی از دنیا رفت. او از ۲۰ اسفند ۱۴۰۱ در بیمارستان در بیهوشی به سر می‌برد.
بتول فیروزان، نوه امام موسی صدر؛ فرزند مهدی فیروزان (مدیرعامل شهر کتاب) و حورا صدر؛ متولد سال ۱۳۶۷ بود. او دانش‌آموخته مطالعات روانکاوی نظری از دانشگاه UCL لندن بود.
«نقطه می‌خواست فرار کند» و «پسری که با برگ موز فوتبال راه انداخت» از جمله آثار منتشرشده اوست.
پرویز اذکایی مشهور به «سپیتمان»، پژوهشگر و مورخ، ۲۵ فروردین ۱۴۰۲ از دنیا رفت. وی سال ۱۳۱۸ خورشیدی در همدان زاده شد وبیش از ۴۰۰ عنوان اثر از او چاپ شده، که عبارت از ۴۰ کتاب و ۷۰ رسالهٔ علمی، و گفتارهایی در دائرةالمعارف‌ها و نشریات معتبر است.
اغلب شهرت زنده‌نام اذکایی به خاطر نوشته‌هایی است که درباره همدان دارد. «همدان‌نامه» یا بیست گفتار درباره مادستان، «ماتیکان عین القضات همدانی»، «باباطاهرنامه»، «تاریخ معاصر همدان» و «فرهنگ مردم همدان» گوشه‌ای از کارهایی است که این مورخ به رشته تحریر درآورده است.
نخستین روز اردیبهشت راوی خبر درگذشت دو شاعر بود.
نخست خبر تلخ درگذشت شاعر انقلاب استاد عباسعلی براتی‌پور که به نام عباس براتی‌پور شهرت داشت. وی متولد سال ۱۳۲۲ در تهران بود و در اول اردیبهشت در ۸۰ سالگی درگذشت.
«چشم بیمار»، «بر تربت خورشید»، «غم دلدار»، «زمزمه مستی»، «بهت نگاه»، «وعده دیدار»، «کتیبه شکیب»، «سینای سبز عشق»، «با شقایق‌ها برادر»، «عطش عشق»، «داغ تشنگی»، «سوار مشرقی»، «در ساحل علقمه»، «ماه در فرات»، «گزیده ادبیات معاصر ۲۴ »، «زیتون و زخم» و «دل و دریا». از مهمترین دفاتر شعر این شاعر انقلاب به شمار می‌روند.
دیگری؛ حسین دیلم‌کتولی، شاعر و منتقد ادبی کشور بود. وی سال ۱۳۳۳ در وشمگیر شهرستان علی‌آبادکتول به دنیا آمده بود.
از این شاعر دفترهای شعری همچون «من پای این حرف‌ها را امضا نمی‌کنم»، «رستم‌های بی‌سر» و «برهنه در باد روانه» منتشر شده است.
بهرام مقدادی، مترجم، دانش‌آموخته رشته زبان و ادبیات فارسی بود که سال ۱۳۴۵ موفق به دریافت دکتری رشته ادبیات انگلیسی از دانشگاه کلمبیا شده بود و متولد ۲۹ بهمن ۱۳۱۸ در رشت بود. وی 9 اردیبهشت دار فانی را وداع گفت.
ترجمه کتاب‌هایی همچون «شرق بهشت»، «شناختی از کافکا»، «تحلیل و گزیده شعر سهراب سپهری»، «فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی»، «هدایت و سپهری» از جمله یادگارهای او در عرصه کتاب و ادبیات کشور است.
عدنان غُریفی، نویسنده، شاعر و مترجم ۱۲ خرداد ۱۳۲۳ در خرمشهر به دنیا آمد و ۱۴ اردیبهشت در ۷۹ سالگی در هلند درگذشت.
از عدنان غریفی آثار متعددی منتشر شده‌اند که از این میان می‌توان به «مادر نخل»، «شنل‌پوش در مه»، «مرغ عشق»، «چهار آپارتمان در تهرانپارس» و «سکه‌ها» اشاره کرد. همچنین دفترهای شعر «این‌سوی عطرِ قبیله»، «یکی از کمدی‌ها»، «برای خرمشهر امضاء جمع می‌کنم»، «برنامه حرکت: امروز، این جا»، «به موشک بستن فرشتگان»، «نخل مشتعل»، «فروغ»، «خطابه آدم» و «ایران کجا است؟» از او به‌جا مانده است.
غریفی «شعرهای تبعید» از «عبدالوهاب البیاتی»، رمان‌های «مردان در آفتاب» و «اّم سَعَد» به قلم «غسان کنفانی» و رمان «نظارت دقیق قطارها» نوشته «بهومیل هرابال» را در کارنامه ترجمه خود داد.
اصغر رستگار، مترجم و برگزیده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران؛ دیگر سفرکرده اردیبهشت ۱۴۰۲ بود. وی سال سال ۱۳۲۸ در تهران به دنیا آمد و ۲۷ اردیبهشت در ۷۴ سالگی درگذشت. رستگار عضو شورای دبیران فصلنامه «زنده‌رود» بود.
«در انتظار گودو»، «از عَدَن تا تبعید» تاریخِ حماسیِ قومِ «عهدِ عتیق»، نوشته «دیوید رال»، «عیسا» نوشته «شارل گِن یُبِر» (محقق سرشناس فرانسوی)، پنج نمایشنامه از «هنریک ایبسن»، «گزارشگرِ رازهایِ نهفت» و «امپراتور و جلیلی» از آثار به‌جامانده از این مترجم است.
کتاب «جنایت و مکافات» با ترجمه او در دوره نوزدهم انتخاب کتاب سال به عنوان کتاب سال برگزیده شد.
باقر پرهام، مترجم و پژوهشگر فلسفه متولد ۹ تیر ۱۳۱۴ بود که هفتم خرداد در ۸۸ سالگی از دنیا رفت. «درباره تقسیم کار اجتماعی»، «صور بنیانی حیات دینی» از «امیل دورکیم»، «هانری کوربن: آفاق تفکر معنوی در اسلام» نوشته داریوش شایگان، «مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی» به قلم «رمون آرون»، «اقتدار» نوشته «ریچارد سنت»، «مطالعاتی در آثار جامعه‌شناسان کلاسیک» از «ریمون بودون»، «مقدمه بر فلسفه تاریخ هگل» نوشته «ژان ایپولیت»، «تاریخ فلسفه در قرن بیستم» اثر «کریستیان دولاکامپانی»، «استقرار شریعت در مذهب مسیح»، «پدیدارشناسی جان» و «پیشگفتار پدیدارشناسی جان» از «گئورگ ویلهلم فریدریش هگل»، «ماجرای اقامت پنهانی میگل لیتین در شیلی» نوشته «گابریل گارسیا مارکز»، «حقوق طبیعی و تاریخ» نوشته «لویی اشتراوس»، «نظم گفتار» اثر «میشل فوکو»، «مبانی جامعه‌شناسی» نوشته «هانری ماندراس» و «ژرژ گورویچ» و «در شناخت اندیشۀ هگل» به قلم «روژه گارودی» از جمله آثار او به شمار می‌رود.
«دیالوگ میان روابط بین‌الملل و حقوق بین‌الملل در آغاز هزاره سوم: یک مطالعه بین رشته‌ای»، «مبانی دیپلماسی: چگونگی مطالعه روابط میان دولت‌ها»، «تحولات سیاسی و اجتماعی اروپای شرقی تا ۱۹۴۵»، «اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل»، «توسعه سیاسی و تحول اداری»، «نقد نظریه‌های نوسازی و توسعه سیاسی»، «سیاست‌های مقایسه‌ای»، «چالش‌های توسعه سیاسی»، «جهانی شدن و جهان سوم»، «روابط بین‌الملل: نظریه‌ها و رویکردها»، «سیاست‌شناسی: مبانی علم سیاست»، و «دین و نظریه روابط بین‌الملل» از جمله کتاب‌های عبدالعلی قوام، مترجم، پژوهشگر و استاد علوم سیاسی است که 9 خرداد دیده از جهان فروبست، وی متولد ۱۳۲۴ در قزوین بود.
علی‌اصغر بهرامی، نویسنده، پژوهشگر و محقق ادبیات؛ متولد سال ۱۳۱۹ در شیراز بود که ۲۴ خردادماه در ۸۳ سالگی بر اثر ایست قلبی از دنیا رفت.
«افسونگران تایتان»، «سلاخ‌خانه شماره پنج»، «شب مادر»، «خشکسالی»، «در طلب زرتشت»، «اساطیر مشرق‌زمین»، «کابوس چهاربعدی»، «پایان راه»، «مردی بدون وطن»، «اساطیر خاورمیانه» و «امپراتوری خورشید» از جمله آثار این نویسنده به شمار می‌ود.
تابستان غم‌زده از صفوی و آقاجانی تا محمدعلی و احمدی
علی رفیعی علامرودشتی، محقق و مصحح نام‌آشنای کشور نخستین سفر کرده از ادیبان و نویسندگان سرزمین‌مان در تابستان ۱۴۰۲ بود. وی در سال ۱۳۳۰ در علامرودشت فارس به دنیا آمد و پنجم تیرماه از دنیا رفت.
«فقیه فرزانه: زندگی‌نامه آیت‌الله سیدمرتضی فقیه مبرقع»، «مستدرک شهداء الفضیله»، «عشق و ایثار، درنگی در کارنامه زندگی استاد علامه محمدباقر محمودی»، «صیغ العقود لاکثار القنود»، «تذکرة الشعراء مطربی سمرقندی»، «دائرةالمعارف اسلامیه اردن»، «درآمدی بر دائرةالمعارف کتابخانه‌های جهان»، «تشیع»، «بر ستیغ نور»، «الهاشمیات»، «تاریخچه پیدایش مکتب‌خانه‌ها و مدارس کلاسیک در ایران»، «تاریخچه پیدایش مطبوعات فارسی»، «پیروزی قدس»، «نظام سیاسی اسلام»، «داستان حضرت موسی علیه‌السلام»، «قرض‌الحسنه» و «شهاب شریعت» از جمله کتاب‌های منتشرشده این مصحح و پژوهشگر فعال و پُرکار کشورمان به شمار می‌رود.
پانته‌آ اقبال‌زاده، نویسنده و مترجم جوان و 35 ساله کشورمان متولد 19 بهمن سال ١٣۶۶؛ ششم تیر از دنیا رفت. ترجمه کتاب‌های «طولانی‌ترین شب» نوشته «ماریون دین‌باور»، «خانواده خوب و تمیز مثل ما»، «بچه تمساح»، «جانمی! باز هم کلوچه‌های میوه‌ای!»، «هواپیمای آنجلا» و «شاهزاده خانمی با پیراهن کاغذی» نوشته «رابرت ام. مانش» تمام آثار به‌جامانده از زنده‌نام اقبال‌زاده است.
احمدرضا احمدی، شاعر و نویسنده شناسا و شهیر ایران‌زمین متولد ۳۰ شهریور ۱۳۱۹ در کرمان، سال‌ها بود که از ناراحتی قلبی رنج می‌برد و بارها در بیمارستان بستری شده بود، سزانجام ۲۰ تیر در ۸۳سالگی درگذشت و دوستداران خود را تنها گذاشت. زنده‌نام احمدی آغازگر سبک موج نو در شعر فارسی در دهه ۴۰ بود و در حوزه ادبیات کودک نیز فعالیت‌های چشمگیری داشت. وی در سال‌های اخیر به نقاشی نیز رو آورده بود.
از آثار او در حوزه شعر می‌توان به «دفترهای واپسین»، «دفترهای سالخوردگی»، «هزار اقاقیا در چشمان تو هیچ بود» و «روزی برای تو خواهم گفت» و از آثارش در حوزه کودک می‌توان به «دیگر در خانه پسرک هفت صندلی بود»، «دخترک ماهی تنهایی» و «مزرعه گل‌های آفتابگردان» اشاره کرد.
رجبعلی اعتمادی (ر. اعتمادی) متولد ۳۰ بهمن ۱۳۱۲ در شهر لار استان فارس، نویسنده و روزنامه‌نگاری که به‌خاطر نوشتن رمان‌های عامه‌پسند و پرفروش عاطفی به شهرت رسیده بود، ۲۱ تیر دارفانی را وداع گفت.
«گور پریا»، «برای که آواز بخوانم»، «دیروز من دیروز تو»، «شاهین خبرنگار حوادث»، «شاهین در دام جاسوسان»، «شب ایرانی»، «کفش‌های غمگین عشق»، «شوک پاریسی»، «چشم‌ها»، «آخرین ایستگاه شب»، «شاهد در آسمان»، «چهل درجه زیر شب»، «روزهای سخت بارانی»، «آبی عشق»، «هشت دقیقه تا برهوت» و «گنجشک‌های غم» از جمله آثار متعدد این نویسنده به شما می‌رود.
شهرام آزادیان، استاد دانشگاه تهران، متولد سال ۱۳۵۲ بود که ۲۲ تیرماه بر اثر ایست قلبی از دنیا رفت. او عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران بود.عمده شهرت او به سبب نگارش مقالات متعددی در حوزه ادبیات و متون کهن بود.
محمدکاظم فیروزمند خلخانی، نویسنده و مترجم متولد سال ۱۳۲۵ بود که ۲۷ تیر در ۷۷ سالگی از دنیا رفت. «شاخه زرین» (پژوهشی در جادو و دین) اثر «جیمز جورج فریزر»، «ایران بین دو انقلاب از مشروطه تا انقلاب اسلامی» نوشته «یرواند آبراهامیان»، «بنیادهای اندیشه سیاسی مدرن» اثر «کوئنتین اسکینر»، «بریتانیا و انقلاب مشروطه ایران» اثر منصور بنکداریان و اثر مشهور «پاتریشیا کرون» به نام «پیامبران بومی ایران در سده‌های آغازین اسلام: شورش‌های دهقانی و دین زرتشتی محلی» از مهمترین ترجمه‌های وی به شمار می‌روند.
شاپور جورکش، شاعر، مترجم و منتقد ادبی متولد ۱۰ بهمن ۱۳۲۹ در شهرستان فسا در فارس بود که ۶ مرداد ۱۴۰۲ در ۷۳ سالگی درگذشت. دو منظومه شعر با نام‌های «هوش سبز» و «نام دیگر دوزخ» از آثار این شاعر شناخته می‌شوند. «بوطیقای شعر نو»، «دموکراسی و هنر»، «درآمدی تاریخی بر نظریه‌های ادبی از افلاطون تا بارت»، «پست‌مدرنیسم» و «خفیه‌نگاری خشونت در سرزمین آدم‌لتی‌ها» از دیگر آثار این شاعر، منتقد ادبی و مترجم هستند.
علی کریمی کلایه، شاعر و داستان‌نویس متولد سال ۱۳۵۸ بود که ۱۱ مرداد در ۴۴ سالگی درگذشت. «گوسفند زنده موجود است»، «اعتصاب غذا چه خوشمزه بود»، «کنسرت خیس»، «یک شناسنامه دو قبر»، «نه طبقه زیرزمین» و «هر قدر نوار شادتر، غمگین‌تر» از آثار به‌جامانده از این شاعر و نویسنده است.
کورش صفوی ، زبان‌شناس و مترجم زاده ۶ تیر ۱۳۳۵ در تهران بود که ۲۰ مرداد از دنیا رفت.
از آثار متعدد و شناخته شده وی که اغلب جزو منابع درسی دانشگاههای کشور به شما می‌روند می‌توان به «درآمدی بر زبان‌شناسی»، «نگاهی به پیشینه زبان فارسی»، «از زبان‌شناسی به ادبیات»، «درآمدی بر معنی‌شناسی»، «معنی‌شناسی کاربردی»، «نگاهی به ادبیات از دیدگاه زبان‌شناسی»، «آشنایی با تاریخ زبان‌های ایران»، «آشنایی با تاریخ زبان‌شناسی»، «سرگردان در فلسفهٔ ادبیات» در حوزه تألیف و «سه رساله دربارهٔ حافظ»، «نگاهی تازه به معنی‌شناسی»، «روندهای بنیادین در دانش زبان»، «زبان و ذهن»، «زبان‌شناسی و ادبیات»، «محفل فیلسوفان خاموش»، «زبان و اندیشه»، «دنیای سوفی»، «دیوان غربی شرقی»، «بوطیقای ساختگرا» و «درآمدی بر معنی‌شناسی زبان» در حوزه ترجمه اشاره کرد.
ابراهیم گلستان (ابراهیم تقوی شیرازی) متولد مهر سال ۱۳۰۱ بود که ۳۱ مرداد در آستانه ۱۰۱ سالگی درگذشت.
گلستان فعالیت ادبی را با ترجمه داستان‌هایی از «ارنست همینگوی» و «ویلیام فاکنر» آغاز کرد. «آذر، ماه آخر پاییز»، «شکار سایه»، «جوی و دیوار و تشنه»، «اسرار گنج دره‌ی جنی»، «مد و مه» و «خروس» از آثار داستانی این نویسنده‌اند که به فیلم‌سازی هم اشتغال داشت.
شمس آقاجانی، شاعر و منتقد ادبی متولد سال ۱۳۴۷، که ۱۷ شهریورماه به دلیل عوارض کرونا از دنیا رفت. «سخن رمز دهان»، «مخاطب اجباری»، «درس‌های ادبی»، «چرا آخرین درنا بازمی‌گردد»، «راوی دوم شخص» و «گزارش ناگزیری» از آثار این شاعر و منتقد ادبی شناخته شده کشورمان است.
محمد محمدعلی، داستان‌نویس موفق و خوش‌نام کشو 7 اردیبهشت ۱۳۲۷ در خیابان مولوی تهران به دنیا آمد و ۲۴ شهریور ۱۴۰۲ از دنیا رفت.
از آثار این نویسنده می‌توان به مجموعه داستان‌های «بازنشستگی و داستان‌های دیگر»، «چشم دوم» و «دریغ از روبه‌رو» و رمان‌های «رعد و برق بی‌باران»، «نقش پنهان»، «باورهای خیس یک مرده»، «برهنه در باد» (برنده تندیس یلدا، «قصه تهمینه»، «آدم و حوا»، «جمشید و جمک»، «مشی و مشیانه» و «جهان زندگان» اشاره کرد.
نیما حضرتی، مترجم؛ متولد فروردین سال ۱۳۶۴ و مترجم آثاری از «آگاتا کریستی» و «جوزف کنراد» بود که ۲۷ شهریور بر اثر ایست قلبی از دنیا رفت. «حلقه کمدی در سه پرده»، «قصه‌های آشوب»، «آقای کوئین مرموز»، «آواز قو»، «شبح مرگ بر فراز نیل»، «اما و جین آستین»، «با آیدا تا همیشه»، و «هیزم‌های خیس» از جمله آثار این مترجم است.
محمدرضا راشدمحصل، نویسنده، پژوهشگر و استاد زبان فارسی متولد خردادماه سال ۱۳۱۵ بود که ۱۹ مهر در ۸۷ سالگی از دنیا رفت. از جمله کتاب‌های او می‌توان به «پرتوهایی از قرآن و حدیث در ادب فارسی»، «گزیده حدیقه سنایی با شرح و توضیح»، «نشانه‌شناسی ادبی در کاربرد قرآن و حدیث»، «تاریخ فرهنگ و آموزش نوین در بیرجند»، «داستان گشتاسب در دو نگاه» (پیکره‌شناسی و دریافت‌های اجتماعی)، «نظارت بر تهیه و چاپ سه کتاب شاهنامه‌پژوهی و «خیام‌شناخت و عطارشناخت» اشاره کرد.
دست خزان پاییز ازادیب‌سلطانی و شجاع‌پور تا غلامرضایی و موحد
میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی؛ پزشک، فیلسوف، زبان‌شناس، نقاش، ریاضی‌دان، نویسنده و مترجم متون مهم ادبی و فلسفی ۲۱ اردیبهشت سال ۱۳۱۰ در محله قلمستان تهران به دنیا آمد و ۲۰ مهر ۱۴۰۲ درگذشت.
از مهمترین آثار ترجمه‌شده توسط زنده‌نام ادیب‌سلطانی می‌توان به «سنجش خرد ناب» به قلم «امانوئل کانت»، «منطق» اثر «ارسطو»، «جستارهای فلسفی» نوشته «برتراند راسل»، «سوگ‌نمایش هملت شاهپور دانمارک» اثر «ویلیام شکسپیر» و همچنین «رساله منطقی- فلسفی» ویتگنشتاین اشاره کرد.
علیرضا شجاع‌پور، شاعر متولد ۱۳۲۱ بود که ۲۶ مهرماه درگذشت. سه مجموعه شعر «نیمه‌تمام»، «وطن یعنی همین‌جا یعنی ایران» و «هنوز نیمه‌تمام» در کنار تصحیح شاهنامه فردوسی و «زال و رودابه» از کتاب‌های علیرضا شجاع‌پور است.
محمد غلامرضایی، پژوهشگر و استاد دانشگاه به سال ۱۳۳۱ در خور و بیابانک به دنیا آمد و ۲۹ مهر بر اثر ایست قلبی از دنیا رفت. «سبک‌شناسی نثرهای صوفیانه: از اوایل قرن پنجم تا اوایل قرن هشتم»، «سبک‌شناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو»، «تَشته فُر: آیین زندگی در دهه‌های پیشین خور و بیابانک»، «سی قصیده ناصرخسرو»، «روش تحقیق و شناخت مراجع ادبی»، «داستان‌های غنایی» و «ارج‌نامه محمد معین» از جمله آثار به‌جامانده از این استاد زبان فارسی است.
محمد کلباسی، یکی از مؤسسان جریان داستان‌نویسیِ جُنگ اصفهان به سال ۱۳۲۲ در اصفهان زاده شد و ۹ آبان از دنیا رفت. مجموعه داستان «سرباز کوچک»، «صورت ببر»، «نوروز آقای اسدی» و «او» از آثار به‌جامانده از کلباسی است. همچنین ترجمه کتاب «ادبیات و سنت‌های کلاسیک» از دیگر آثار او به‌شمار می‌رود.
صمد موحد، نویسنده، پژوهشگر و مصحح بزگ و نام‌آشنای ایران‌زمین، متولد سال ۱۳۱۵ بود که ۲۸ آبان از دنیا رفت.
از جمله آثار و تصحیح‌های او می‌توان به «کوی طریقت» ، «فصوص الحکم»، «نگاهی به سرچشمه حکمت اشراق و مفهوم‌های بنیادی آن»، «عارفی با دو چهره؛ سیری در احوال و آثار محمود شبستری»، «گلشن راز»، «گوهر مراد»، «کلید سعادت: گزیده اخلاق ناصری»، «مجموعه آثار شیخ محمود شبستری»، «تحفه العالم و ذیل التحفه» و «سیری در تصوف آذربایجان» اشاره کرد.
مهدی ثریا، جامعه‌شناس و مترجم متولد سال ۱۳۰۷ بود که ۲۲ آذرماه از دنیا رفت. «استاد پیر؛ پیروی از راه دل: لائوتزو»، «ذهنی که خود را بازیافت»، «شعوری دیگر (چشم باطن)»، «شخصیت در فرهنگ»، «در سراچه ترکیب»، «روش بحث و مذاکره»، «خرد و فرزانگی»، «تولد و مرگ معنی»، «انسان در جست‌وجوی خویشتن»، «راهنمای مناظره»، «روان‌شناسی وجودی» و «روان‌شناسی خودآگاهی» از جمله کتاب‌های وی به شمار می‌وند.
علی نظمی‌تبریزی، شاعر و از دوستان استاد شهریار اول مهر ۱۳۰۶ به دنیا آمد و ۲۵ آذرماه درگذشت. از آثارش می‌توان به «هفت شهر»، «تصحیح و تدوین دیوان امینی سرابی»، «فریادهای عاشقانه (گزیده غزلیات)»، «دیوان اشعار نظمی‌تبریزی»، «دویست سخنور (تذکره الشعرای منظوم و منثور)»، «گلشن معانی (شرح برخی ابیات مشکله فارسی)»، «گلبانگ»، «فروغ عمر» و «سیمرغ غزل»اشاره کرد.
عبدالله صمدیان؛ شاعر، عکاس و ویراستار ادبی متولد ۲۸ اردیبهشت ۱۳۲۵ در ارومیه بود که ۲۸ آذر از دنیا رفت. مجموعه شعر (شرایط عاشقانه)، مجموعه شعر (نت‌های آینده)، فکرها (حس‌اندیشی)، مجموعه شعر (با تو ... با او )، مجموعه شعر (به ترتیب تاریخ و... فکرها) و خط‌های ارغوانی (مجموعه شعر، پرش‌های پریشان) از مجموعه‌ها و دفاتر شعر به‌جامانده از زنده‌نام صمدیان است.
فقدان زمستانی
امیربانو کریمی، فرزند کریم امیری‌فیروزکوهی، شاعر شناس و شهیر، ۹ دی‌ماه ۱۳۱۰ در تهران زاده شد و دهم دی‌ماه ۱۴۰۲ در ۹۲ سالگی از دنیا رفت. او در زمینه سبک هندی و صائب‌شناسی متبحر بود.
همسر او مظاهر مصفا، شاعر و استاد دانشگاه تهران بود که ۸ آبان ۱۳۹۸ درگذشت. پسرش علی مصفا نیز بازیگر و فیلمساز است. «تصحیح انتقادی قسم دوم و سوم جوامع الحکایات و لوامع الروایات» (۴ جلد)، جمع‌آوری و حاشیه‌نویسی و تعلیق دیوان امیری فیروزکوهی در ۲ چاپ، «طرح دو بیت و دویست و یک غزل از دیوان صائب تبریزی»، «تصحیح دیوان حکیم فیاض لاهیجی» و «منتخب حدیقه الحقیقه حکیم سنایی» از جمله آثار به‌جامانده از امیربانو کریمی است.
شهلا لاهیجی، نویسنده، مترجم و ناشر اردیبهشت ۱۳۲۱ در تهران به دنیا آمد و ۱۸ دی در ۸۱ سالگی از دنیا رفت. وی همچنین مدیر انتشارات روشنگران و مطالعات زنان بود.
فرید جواهرکلام، مترجم متولد ۱۳۰۴ بود که ۲۲ دی‌ماه در ۹۸ سالگی از دنیا رفت. «مفهوم ساده روانکاوی» اثر «زیگموند فروید»، «سفرهای مارکوپولو»، «ظهور و سقوط اتحاد شوروی»، «تمدن مایا»، «آمریکای باستان»، «امپراتوری اینکا»، «تاریخ سیاسی هخامنشی»، «لژیونر»، «پیکار بزرگ»، «سامورایی»، «ایران پرتلاطم»، «کنفوسیوس: فیلسوف و معلم چینی»، «رسالت زیگموند فروید»، «در نکوهش جنگ و داستان‌های دیگر: بازتابی از فساد جامعه آمریکایی» و «دکتر جکیل و مستر هاید» از جمله آثار ترجمه‌ای او شناخته می‌شود.
اکبر خلیلی، داستان‌نویس و روزنامه‌نگار متولد سال ۱۳۲۵ در تهران بود و ۲۵ دی‌ماه امسال درگذشت. از بین آثار اکبر خلیلی رمان «ترکه‌های درخت آلبالو» جایزه‌هایی را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در حوزه دفاع مقدس دریافت کرده است.
«گام به گام با انقلاب» (پیدایش انقلاب اسلامی)، «گام به گام با انقلاب» (انقلاب ۲)، «نون تافتون»، «چرا یکی شاهزاده می‌شود؟»، «کتاب سفر به سرزمین سدر و زیتون»، «خروس تاج‌دار است» و «کعبه هفتاد» از دیگر آثار این نویسنده است.
کریم مجتهدی، استاد پیشکسوت فلسفه متولد سال ۱۳۰۹ در تبریز بود که ۲۵ دی در ۹۳ سالگی از دنیا رفت.
«فلسفه نقادی کانت»، «فلسفه در قرون وسطی»، «فلسفه تاریخ»، «دکارت و فلسفه او»، «پدیدارشناسی روح بر حسب نظر هگل»، «دونس اسکوتوس و کانت به روایت هیدگر»، «سیدجمال‌الدین اسدآبادی و تفکر جدید»، «فلسفه و تجدد»، «نگاهی به فلسفه‌های جدید و معاصر در جهان غرب» (مجموعه مقالات)، «درباره هگل و فلسفه او» (مجموعه مقالات)، «فلسفه و فرهنگ»، «داستایفسکی: آثار و افکار»، «افکار کانت»، «آشنایی ایرانیان با فلسفه‌های جدید غرب»، «مقدمه بر المشاعر صدرالمتألهین شیرازی، ملاصدرا» (ترجمه)، «فلسفه و غرب» (مجموعه مقالات)، «فلسفه در آلمان»، «چند بحث کوتاه فلسفی»، «مدارس و دانشگاههای اسلامی و غربی در قرون وسطی»، «افکار هگل»، «لایب‌نیتس و مفسران فلسفه او»، «فلسفه در دوره تجدید حیات فرهنگی غرب»، «سهروردی و افکار او» (تأملی در منابع فلسفه اشراق)، «افلاطونیان متأخر» (از ادریوس تا ویکتور کوزن)، «منطق از نظرگاه هگل» و «فیلسوف دانشجو است» از جمله آثار منتشرشده این متفکر ایرانی هستند.
زنده‌نام مجتهدی در اولین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۰ به عنوان چهره ماندگار فلسفه برگزیده شده بود.
گزارش، روایت و نگارش از امین خرمی
انتهای پیام
