ریشه‌های استقبال غیرمسلمانان از آیین‌های رمضان در گوشه و کنار جهان

به گزارش ایکنا به نقل از دویچه وله، در سال‌های اخیر استقبال غیرمسلمانان از حضور در مراسم افطار و جشن‌های ماه مبارک رمضان در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی افزایش یافته است.

غیر مسلمانان از هندو، مسیحی و یهودی تا پیروان دیگر ادیان و آیین‌ها سر سفره‌های افطار مسلمانان حاضر می‌شوند و گاه خود روزه می‌گیرند و برای روزه‌داران مسلمان غذا تهیه می‌کنند. 

دویچه وله در گزارشی به بررسی علت این پدیده اجتماعی پرداخته است که در ادامه می‌خوانید: 

برخی از غیر مسلمانان، به‌ویژه مسیحیان در کشورهای خاورمیانه، در جشن رمضان به مسلمانان می‌پیوندند؛ در کشورهای غربی نیز در سال‌های اخیر حضور غیر مسلمانان در مراسم ماه رمضان افزایش یافته است. این پدیده به چه معناست؟

 فرصتی برای تقویت دوستی‌ها

بسیاری از مسلمانان ممکن است شجاعت خلود خدوم نویسنده عراقی را نداشته باشند که گفت «ماه رمضان ممکن است لزوماً به دین مربوط نباشد.»

خلود 53 ساله در گفت‌وگو با دویچه وله افزود که ماه رمضان در جهان می‌تواند به فضا و سنت‌هایی مربوط باشد که مردم در آن دور هم جمع می‌شوند. مردم در مناطق مختلف عراق با تنوع قومی و فرقه‌های مذهبی مختلف، ماه رمضان را جشن می‌گیرند. ماه رمضان نشان دهنده فرصتی اجتماعی برای دور هم جمع شدن به خصوص سر سفره‌های افطار است.

خلود می‌افزاید: گاهی مسیحیان شیرینی درست می‌کنند و برای همسایگان مسلمان خود می‌فرستند. گاهی مسلمانان و مسیحیان با هم روزه می‌گیرند. رمضان فرصتی برای به اشتراک گذاشتن سنت‌ها و تقویت دوستی و همزیستی است.

رمضان، تجلی‌گاه همزیستی ادیان

به نظر می‌رسد که جشن گرفتن رمضان از سوی غیرمسلمانان به عراق محدود نمی‌شود. ام امیر، یک زن قبطی پنجاه ساله که در استان اسیوط مصر زندگی می‌کند در مصاحبه با دویچه وله گفت: همسایگان و دوستان من مسلمان هستند، بنابراین ما برخی از مراسم جشن رمضان را با هم به اشتراک می‌گذاریم. من یک روز از ماه رمضان را روزه می‌گیرم و همسایه‌ام از من دعوت می‌کند تا با خانواده‌اش در خانه‌اش افطار کنم.

ریتا، زن جوان مسیحی لبنانی که در بیروت زندگی می‌کند، برخی از روزهای ماه رمضان را روزه می‌گیرد. او گفت: من یک مسیحی هستم، اما از زمان جوانی دوستان مسلمان زیادی داشتم. من به ادیان دیگر توجه زیادی دارم.

 ماه رمضان در کشورهای غربی

با توجه به اینکه بیشتر کشورهای خاورمیانه دارای اکثریت مسلمان هستند، شاید جشن گرفتن ماه رمضان برای غیرمسلمانان خاورمیانه معمول باشد اما آنچه جالب توجه است این که برخی از غیر مسلمانان در کشورهای غربی با اکثریت مسیحی نیز ماه رمضان را جشن می‌گیرند. 

سال گذشته، لندن به اولین شهر بزرگ اروپایی تبدیل شد که ماه رمضان را جشن گرفت.  خیابان‌های آن با تزئینات رمضانی تزئین شد؛ در حالی که شهر فرانکفورت آلمان امسال از لندن الگوبرداری کرد و اولین شهر بزرگ آلمان شد که امکان چراغانی ویژه  خیابان‌ها برای جشن گرفتن ماه روزه مسلمانان را در یکی از آن ها فراهم کرد. 

در اتریش، این هفته بیش از هزار نفر برای صرف افطار در شهر کارینتیا گرد هم آمدند، جایی که همه اقشار جامعه برای شرکت در آنچه «افطار عمومی» نامیده می‌شد دعوت شدند. این دعوت به اعضای مسلمان محدود نمی‌شد بلکه غیر مسلمانان نیز دعوت شده بودند. برگزارکنندگان افطاری گروهی تاکید می‌کنند که این رویداد هر ساله افراد بیشتری را به خود جذب می‌کند.

روزنامه «کلاین سایتونگ» اتریش به نقل از یکی از حاضران گفت: انتظار نداشتم این تعداد از غیرمسلمانان در افطار عمومی شرکت کنند.

 استر میریام واگنر، مدیر اجرایی مؤسسه ولف در دانشگاه کمبریج که متخصص در مطالعه روابط بین یهودیان، مسیحیان و مسلمانان است، به افزایش برنامه‌های افطاری که توسط موسسات دولتی، مؤسسات خیریه و کلیساها برای جشن گرفتن تنوع و همزیستی برگزار می‌شود اشاره کرد. 

در همین زمینه، فرید حافظ، پژوهشگر ارشد پروژه تحقیقاتی «ابتکار پل» در دانشگاه جورج تاون آمریکا که در زمینه نظارت بر پدیده اسلام‌هراسی تخصص دارد گفت که علاقه زیاد به ماه رمضان، افزایش به رسمیت شناختن سیاسی مسلمانان در حوزه عمومی را که نشان‌دهنده ترویج برابری است به همراه دارد. 

وی با بیان اینکه در دهه 1990، مادلین آلبرایت، وزیر امور خارجه سابق آمریکا، شروع به برگزاری ضیافت افطاری در دفتر مرکزی وزارت امور خارجه این کشور کرد افزود: سفارتخانه‌های آمریکا اساساً مسلمانان را به برگزاری نوعی گفت‌وگو در ضیافت افطار دعوت می‌کردند. سپس سفارت‌های اروپایی از سفارت‌های آمریکا الگوبرداری کردند.

برخی ناظران می‌گویند که ماهیت تجاری ماه رمضان در افزایش محبوبیت موسم رمضان در جهان نقش داشته است، زیرا مسلمانان در این ماه نسبت به بقیه ماه‌های سال بیشتر خرج می‌کنند. هزینه‌های ماه مبارک رمضان تنها در خاورمیانه در سال گذشته به نزدیک به 60 میلیارد دلار رسید.

افزایش حس تعلق به جامعه

 استر میریام واگنر می‌گوید محققان مشاهده کرده‌اند که نسل جدید مسلمانان در فرانسه احساس می‌کنند که می‌توانند مناسک اسلامی را با راحتی بیشتر انجام دهند.

در همین رابطه، روزنامه فرانسوی لوموند به نقل از جمال الحمری، پژوهشگر متخصص در امور اسلامی در مؤسسه کاتولیک پاریس گفت: جوانان فرانسوی از طریق اعمال مذهبی روشن، خواستار به رسمیت شناختن جایگاه خود به عنوان اعضای کامل در جامعه هستند. آنها احساس می‌کنند به فرانسه و اسلام تعلق دارند. 

ناظران خاطرنشان می‌کنند که صداهایی مخالف چنین رویکردی وجود دارد، زیرا برخی از مسلمانان از بهره‌برداری تجاری از ماه رمضان انتقاد می‌کنند، در حالی که برخی از رهبران دینی محافظه‌کار ادعا می‌کنند که غیرمسلمانان به هیچ وجه نباید در جشن رمضان شرکت کنند.

از سوی دیگر، برخی از عناصر راست افراطی در اروپا بر این باورند که این روند در نهایت به «پایان تمدنی» که آنها در آن رشد کرده‌اند، می‌انجامد.

با این حال، استر و حافظ این را رد می‌کنند که چنین دیدگاه‌های منفی بر دستاوردهای ناشی از پذیرش باورهای دیگران سایه افکنده باشد. حافظ با بیان اینکه مسلمانانی که در فرهنگی با اکثریت مسیحی بزرگ شده‌اند، می‌بینند که جشن رمضان به معنای تعلق به جامعه است افزود: جشن گرفتن رمضان در فضای عمومی به نوعی  تصدیق این امر است که این آیین به بخشی از فرهنگ جامعه تبدیل شده است. 

استر نیز با بیان اینکه غیرمسلمانان جشن رمضان را دلیلی بر تنوع می‌دانند افزود: جوامعی که دارای تنوع فرهنگی و مذهبی هستند، می‌بینند که این تنوع، زیربنای شکوفایی و نشاط بیشتر و  نشانه عادلانه‌تر شدن جوامع آنهاست.

ترجمه از محسن حدادی