شب قدر برای چه کسانی دعا کنیم

مرحوم سید بن طاووس که از بزرگان علما و عرفای شیعه است در کتاب شریف «الاقبال بالاعمال الحسنة» که پر از گوهرهای گرانبهای حدیثی و دعایی است درباره نوع دعا کردن در شب‌های قدر توصیه زیبایی می‌کنند. ایشان با استفاده‌ای لطیف از دو آیه از آیات قرآن و رواینی نبوی توصیه می‌کند که در این شب بزرگ برای هدایت گمراهان و ناسپاسان هم دعا کنیم و آنرا جزء اخلاق ابراهیمی و عیسوی می شمارد.

وی گوید: شبی ارجمند از ماه رمضان پس از گذشت مدتی از تألیف این كتاب «الإقبال»، در سحرگاه مشغول دعا بودم، برای کسی که لازم و نیکوست که پیش از همه دعا برای او انجام گیرد و برای خودم، و برای هر که لیاقت این توفیق را داشت که دعایش کنم. به خاطرم گذشت که ابتدا سزاوار است به آنان دعا کنم که منکر خدایند و نعمت‌های او را ناسپاسی می‌کنند و حرمت او را سبک می‌شمارند و حکم او را دربارۀ بندگان و مخلوقاتش عوض می‌کنند؛ دعا کنم که خداوند از این گمراهی، هدایتشان کند؛ چرا که جنایت آنان بر ساحت ربوبی خدا و حکمت الهی و جلالت نبوی سخت تر از جنایت عارفان به خدا و پیامبر است.

بزرگداشت و تکریم جلالت خداوند و بزرگداشت پیامبر خدا(ص) و حق هدایت پیامبر الله با سخنان و رفتار خویش، ایجاب می‌کند که ابتدا برای هدایت کسی دعا شود که ضررش بزرگتر و خطرش شدیدتر است که ایشان نتوانست با جهاد، آن را بزداید و آنان را از کفر و فساد بازدارد.

می‌گویم: دعا کردم که هر گمراه از خدا به سوی خدا هدایت شود و هر گمراه از پیامبر(ص) به سوی او باز گردد و هر گمراه از حق، حق را بپذیرد و بر آن تکیه کند. سپس برای اهل توفیق و پیروان حق دعا کردم که توفیقشان بپاید و حقجویی شان افزون شود نیز برای خودم و کسانی که کارشان به من مربوط است، بر اساس امیدی که داشتم و به ترتیبی که به خدا و به خواسته پیامبرش نزدیک تر باشد دعا کردم و مهم ترین حاجت‌ها را طبق امیدی که داشتم به اجابت نزدیک تر است، مقدم داشتم.

آیا نمی‌بینی که قرآن مقدس وساطت ابراهیم برای ناسپاسان را بیان کرده است؟ خداوند می‌فرماید: «يُجَادِلُنَا فِي قَوْمٍ لُوطٍ، إِنَّ إِبْرَهِيمَ لَحَلِيمٌ أَوَّهُ مُّنِيبٌ»؛ دربارۀ قوم لوط با ما مجادله می‌کند، همانا ابراهیم بردبار و نرم دل و بازگشت کننده به سوی خدا است. خداوند، بردباری و شفاعت و مجادله وی را درباره قوم لوط که کفر ناسپاسی آنان به آن جا رسیده بود که کیفرشان زود فرا رسید، ستوده است. آیا ندیده‌ای که در میان روایات مربوط به پیامبر(ص) که پیشوای اهل جلالت است چنین آمده که هر گاه قوم کافر، ایشان را آزار می‌داد و آزار را به نهایت می‌رساند پیامبر صلى الله عليه وسلم می‌گفت: «خدایا! قوم مرا ببخشای آنان ناداناند؟ آیا حدیث عیسی را ندیده‌ای که همچون خورشید باش که بر نیک و بد یکسان می‌تابد؟ و سخن پیامبرمان را ندیده‌ای که «نیکی را هم به اهلش و هم به نااهل انجام بده اگر او اهل خیر نیست، تو اهل خیر باش؟ این آیه شریف، مقام آنان را که به بدکاران نیکی می‌کنند، برتر می‌داند: «لا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُم مِّن دِيَرِكُمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ»؛ خداوند شما را نهی نمیکند از این که به آنان بر سر دین با شما نجنگیدند و شما را از سرزمین خودتان بیرون نکردند نیکی و عدل و داد کنید همانا خداوند دادگران را دوست می‌دارد و همین بس که محمد(ص) به عنوان «رحمت برای جهانیان» برانگیخته شده است. (الاقبال بالاعمال؛ ج ۱؛ ص ۳۸۴ - ۳۸۵)

سزاوار است که در این شب همدیگر را بخاطر محبت امیرالمؤمنین و اهل بیت علیهم السلام حلال کنیم. از یونس بن عبدالرحمن که یکی از اصحاب امام کاظم و امام رضا علیهماالسلام هست، نیز سخن زیبایی نقل شده است: علِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ، قَالَ حَدَّثَنِي اَلْفَضْلُ، قَالَ حَدَّثَنِي عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا: أَنَّ يُونُسَ بْنَ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ قِيلَ لَهُ: إِنَّ كَثِيراً مِنْ هَذِهِ اَلْعِصَابَةِ يَقَعُونَ فِيكَ وَ يَذْكُرُونَكَ بِغَيْرِ اَلْجَمِيلِ! فَقَالَ: أُشْهِدُكُمْ أَنَّ كُلَّ مَنْ لَهُ فِي أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ (عَلَيْهِ السَّلاَمُ) نَصِيبٌ فَهُوَ فِي حِلٍّ مِمَّا قَالَ: به یونس بن عبدالرحمن که از اصحاب امام کاظم و امام رضا علیهماالسلام است گفته شد: کثیری از مردم تو را مذمت کرده و به زشتی از تو یاد می‌کنند. یونس بن عبدالرحمن گفت: شاهد باشید هر کسی که محبت امیرالمؤمنین علیه السلام را داشته باشد، حلال کردم(رجال کَشی ج۱ ص ۴۸۸).

حجت الاسلام و المسلمین امر الله شجاعی‌راد