نبوت پیامبر نسخ تکوینی انبیاء گذشته است / دیدگاه قرآن درباره «سؤال»

به گزارش ایکنا، آیت‌الله محسن فقیهی، استاد سطح عالی حوزه، امروز، 19 شهریورماه در ادامه مباحث تفسیری سوره مبارکه بقره به آیه شریفه 108 بقره «أَمْ تُرِيدُونَ أَنْ تَسْأَلُوا رَسُولَكُمْ كَمَا سُئِلَ مُوسَى مِنْ قَبْلُ وَمَنْ يَتَبَدَّلِ الْكُفْرَ بِالْإِيمَانِ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِيلِ» اشاره کرد و گفت: در این آیه به این مسله اشاره شده که سؤالاتی که از پیامبر می‌پرسید معقول و با عقل تطابق داشته باشد، زیرا گاهی سؤالات برخی افراد سخیف و سطحی و غیرمنطقی است.

وی افزود: سؤال دو معنا دارد؛ یکی این است که انسان چیزی را نمی‌داند و نسبت به مسئله‌ای جهل دارد، لذا می‌پرسد تا عالِم شود و معنای دیگر سؤال درخواست است مانند درخواستی که یک فقیر از دیگران دارد.

فقیهی با بیان اینکه دو ماده سؤال در آیه ذکر شده استعمال شده است، اضافه کرد: در داستان موسی، سؤالات و درخواست‌های قوم ایشان سؤالات نامعقولی بود؛ مثلاً از او می‌خواستند که تا چهره خدا را به ما نشان ندهی، ما به تو ایمان نمی‌آوریم؛ این خواسته غیرمعقولی از اصحاب موسی است؛ یا اینکه به او می‌گفتند باید ملائکه را به ما نشان دهی تا به تو ایمان بیاوریم.

استاد سطح عالی تفسیر فقه حوزه علمیه اضافه کرد: گاهی به موسی می‌گفتند الان باید چشمه‌ای برای ما ایجاد کنی تا ما به تو ایمان بیاوریم؛ یا طبق آیه 91 سوره اسرا، «أَوْ تَكُونَ لَكَ جَنَّةٌ مِنْ نَخِيلٍ وَعِنَبٍ فَتُفَجِّرَ الْأَنْهَارَ خِلَالَهَا تَفْجِيرًا» از او می‌خواستند که باغی از نخل و انگور که نهرهایی در آن جاری است، برای آنان بیاورد. اینها خواسته‌های نامعقول قوم موسی بوده است.

در دوره پیامبر، قوم یهود در میان مسلمین شبهه و به مسلمین القاء می‌کردند که خواسته‌هایی را که قوم موسی از ایشان می‌خواستند، از  پیامبر اسلام بخواهند و خواسته‌های نامعقول را تکرار کنند که آیه به این اشاره دارد که آیا شما مسلمین هم می‌خواهید درخواست‌های نامعقول را از پیامبر بخواهید و آنان را سرزنش کرده است.

وی با اشاره به تعبیر «وَمَنْ يَتَبَدَّلِ الْكُفْرَ بِالْإِيمَانِ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِيلِ»، تصریح کرد: کسانی که این درخواست‌های نامعقول را مطرح می‌کنند، ایمان واقعی ندارند و در حقیقت ایمان خود را داده و به جای آن کفر گرفته‌اند؛ در ادبیات بیان شده که «با»ی استعمال شده در اینجا برای آن است که چیز قبیحی با چیز حَسَنی مبادله شود.

استاد سطح عالی حوزه علمیه اظهار کرد: در اینجا یکی از پرسش‌هایی که اصحاب پیامبران داشتند، این بود که مثلاً از آنان می‌خواستند شرابخواری را تغییر بدهد، زیرا نمی‌توانستند این حکم را تحمل کنند؛ در واقع نسخ احکام را درخواست می‌کردند؛ یک نسخ تشریعی و یک نسخ تکوینی داریم؛ تغییر قبله نمونه نسخ تشریعی و احکام است و جایگزینی پیامبری به جای پیامبر دیگر هم نسخ تکوینی است؛ لذا وقتی پیامبر اسلام آمد، نسخ تکوینی پیامبران گذشته بوده است.

فقیهی بیان کرد: در اینجا این سؤال مطرح است که مخاطب «أَمْ تُرِيدُونَ أَنْ تَسْأَلُوا رَسُولَكُمْ»، مسلمین هستند یا یهودیان؛ ظاهر آیه بیانگر آن است که مسلمین مخاطب این آیه بودند و رسولکم هم مؤید این مسئله است. اگر قوم یهود مخاطب بود، آیه این طور بود که «أَمْ تُرِيدُونَ أَنْ تَسْأَلُوا رَسُولَكُمْ كَمَا (سئلتم) مُوسَى ... یعنی به جای سئل، سئلتم بود. بنابراین مخاطبان آیه مسلمین دارای ایمان ضعیف هستند که با القاء یهودیان سؤالاتی می‌کنند که نامعقول است.

وی تأکید کرد: باید توجه داشته باشیم که در رابطه با هر موضوعی باید سؤالات و درخواست‌های معقول و منطقی داشته باشیم و چیزهای ناممکن و خلاف عقل و شرع را نخواهیم و باید تلاش کنیم با استفاده از این دستورات نورانی، متخلق به اخلاق قرآنی شویم.