فعالیت‌های تحقیقاتی و نرم‌افزاری گروه بالقرآن

رضا جعفرزاده، عضو گروه بالقرآن و مسئول غرفه این گروه در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم، درباره فعالیت‌های این گروه قرآنی بیان کرد: بالقرآن یک تیم خصوصی است که به دولت یا سایر سازمانها وابستگی ندارد. این گروه در نمایشگاه قرآن سعی می‌کند که کلان‌طرح قرآنی خود و دو محصول را ارائه کند. منظور از کلان‌طرح این است که طرح جامع قرآنی و اسلامی را که دارای چهار مسیر اصلی شامل طرح تخصصی قرآن، اعجاز قرآن، هنر قرآنی و علوم انسانی قرآنی است، عرضه کنیم. در مسیر تخصصی قرآنی هدف ما کار روی قرآن در زمینه پژوهشی، تحقیقاتی و داده‌ای است که خروجی آن فرم‌ها و نرم‌افزارهای مفسریار است. لذا یک مفسر قرآن به واسطه‌ این نرم‌افزارها می‌تواند به صورت عمیق‌تر و کامل‌تر وارد تفاسیر قرآنی شود.

تدوین نرم‌افزار کشف‌الآیات

وی افزود: مسیر دیگر اعجاز قرآنی است که در دو ساحت شامل اعجاز لفظی و علمی بحث می‌شود. در زمینه اعجاز قرآن خروجی نرم‌افزاری خواهیم داشت و آن را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهیم تا مثلاً فیزیکدانی که به مباحث قرآنی علاقه دارد، اما دارای تخصص قرآنی نیست بتواند از این مدخل وارد قرآن شود و برداشت‌های دقیق قرآنی داشته باشد. در زمینه هنر قرآنی نیز مبانی هنر قرآنی را بررسی و مدون و بر اساس آن نرم‌افزارهایی را تولید می‌کنیم که به آن هنرمند قرآنی همانند موسیقیدان، کارگردان یا نقاش کمک کنیم تا بتواند بدون داشتن علم قرآنی، برداشت‌های لازم از قرآن را داشته باشد. در زمینه علوم انسانی کمک می‌کنیم که یک دانشمند علوم انسانی همانند مورخ یا روانشناس از نرم‌افزار بالقرآن استفاده کند.

جعفرزاده بیان کرد: تاکنون در مورد دو مرحله از مسیر تخصصی قرآن، کار اجرایی صورت گرفته و نرم‌افزارهای لازم ایجاد شده است. این مسیر چهار مرحله دارد که مرحله اول لسان القرآن به عنوان یک فرم کشف‌الآیات است که شما می‌توانید از طریق این نرم افزار به آیات و جملات و فرازهای قرآنی دسترسی داشته باشید. در مرحله دوم از این مسیر تخصصی، موضوع مفاهیم قرآنی را دنبال می‌کنیم و در واقع ابزارهایی به محقق و مفسر ارائه می‌شود که بتواند مفاهیم کلماتی همانند کتاب، هدایت، تقوا ، اسلام و... را دریابد. در مرحله سوم ابزارهای ترجمه در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است؛ بدین معنا که بتوانیم تلفیقی از این مفاهیم در عبارات و مفاهیم قرآنی را به زبان عربی تفصیلی‌تر برگردانیم؛ یعنی یک جمله را با توضیحات بیشتری ارائه دهیم. در نهایت در مرحله چهارم که تحلیل، برداشت و تفسیر است تلاش کردیم که کاربر بتواند از ابزارهای بالقرآن استفاده کند تا متوجه ارتباط بین آیات شود و تعمق بیشتری کند.

مراحل طرح بالقرآن

عضو تیم بالقرآن یادآور شد: طرح بالقرآن قسمت اول از یک ایده کلی است که سه مرحله دارد؛ مرحله اول همین بالقرآن است که به متخصصان قرآنی خدمات می‌دهد. دوم Telquran است که به مخاطبان عمومی در جهان اسلام خدمات خواهد داد و سوم Telgod است که می‌تواند به همه بشریت خدمات نرم‌افزاری و داده‌ای ارائه دهد. این طرح در حدود هفت سال است که اجرا شده و حاصل آن دو نرم‌افزار است و یک پایگاه داده مفصل ایجاد شده است؛ یعنی وارد هر مرحله‌ای که می‌شویم، ابتدا باید یک پایگاه داده جامع را ایجاد و آن را تبدیل به یک پایگاه داده‌نگاری دقیق در راستای ایجاد نرم‌افزارهای مختلف کنیم.

وی تصریح کرد: پایگاه داده‌ای بالقرآن یک بخش عمومی دارد که شامل متن معمولی‌تر قرآن، روایات، تفاسیر، ترتیل، تلاوت مجلسی، صحیفه سجادیه، نهج‌البلاغه، ادعیه، زیارات و همه محتوای مذهبی اسلامی است. پایگاه داده تخصصی نیز بر روی مباحث جزئی و تخصصی قرآن و علومی همانند صرف نحو، خطاب‌شناسی، ضمیر و مرجع ضمیر کار می‌کند و برای همه واژگان قرآنی نگارش شده و در نوع خود یک پایگاه داده بی‌نظیر است. به واسطه ایجاد این دو پایگاه داده، دو نرم‌افزار عرضه کرده‌ایم. نرم‌افزار اول که متصل به بخش عمومی است و نرم‌افزار منادی بالقرآن نام دارد که روی تلفن همراه و فعلاً در سیستم عامل اندروید قابل اجراست و مخاطب آن کاربران عمومی قرآنی و مذهبی هستند و هر کاربری می‌تواند داده‌های عمومی و مذهبی اسلامی همانند قرآن، صحیفه سجادیه، رساله‌های مراجع، مفاتیح‌الجنان، مداحی و مولودی به صورت صوتی و تصویری، سخنرانی علمای بزرگ و... را در اختیار داشته باشد. سعی کرده‌ایم این نرم‌افزار جامع باشد و با کاربر تعامل ایجاد کند تا با محتوای مذهبی مأنوس شود.

خصوصیات منادی بالقرآن

جعفرزاده بیان کرد: قسمت دیگر تعامل مدیر پشتیبانی نرم‌افزار با کاربران است. از طریق ادمین برای کاربران پیام‌های روزانه معارفی، بنرهای گرافیکی، معرفی سایت‌های قرآنی و برنامه‌های پیشنهادی ادمین ارسال می‌شود. برگزاری دوره‌ها و کلاس‌های آموزشی با رویکرد مذهبی و قرآنی، ابزارهای دیگری است که ادمین می‌تواند در اختیار کاربر قرار دهد. لذا کسی که منادی بالقرآن را نصب می‌کند دائماً از طریق ادمین در حال تزریق شدن معارف و برنامه‌های مطالعاتی قرآنی، روایی و مذهبی است. کار فوق‌العاده در منادی بالقرآن این است که قابلیت ادمین و مدیریت می‌تواند به دیگران منتقل شود، برای مثال وقتی کسی در مسجد یا مدرسه گروه قرآنی دارد، می‌تواند با عضو کردن دوستان و همکاران خود در این پلتفرم، پنل مدیریت داشته باشد و همه امکانات ادمین سایت برای وی ایجاد خواهد شد و می‌تواند مدیریت قرآنی و معارفی انجام دهد. این نرم‌افزار در کافه‌ بازار به صورت رایگان عرضه شده است.

وی گفت: نرم‌افزار دوم که بر اساس پایگاه داده تخصصی عرضه شده است بالقرآن نام دارد که به صورت وب‌اپلیکیشن، روی سایت ارائه شده است و نیازی به نصب ندارد، بلکه در آدرس app.belquran.com در اختیار کاربران قرار دارد و با یک ثبت‌نام ساده و رایگان می‌توان وارد سایت شد و انواع جست‌وجوهای قرآنی در زمینه اشتقاق، صرف، نحو، و... را در اختیار کاربران قرار داده‌ایم تا از حدود پانزده هزار مدخل وارد قرآن شوند. این جست‌وجو می‌تواند به صورت ترکیبی باشد، برای مثال اگر ریشه کَتَبَ را جست‌وجو کنیم، تعداد زیادی آیه را در اختیار ما قرار می‌دهد، اما اگر فعل آن را ماضی انتخاب کنیم، تعداد آیات محدودتری را در اختیارمان می‌گذارد و ما را به آیه مورد نظر می‌رساند. توفیق خدا بوده که حدود هفت سال است در زمینه قرآن فعالیت می‌کنیم تا بتوانیم خدمات بیشتری را به علاقه‌مندان ارائه دهیم.

یادآور می‌شود سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم از 12 فروردین‌ در مصلای امام خمینی(ره) آغاز به کار کرده است و تا 26 فروردین‌ ادامه دارد.