تنش‌زدایی روابط ایران و عربستان پروژه عادی‌سازی را منزوی می‌کند
اردشیر پشنگ گفت: تنش‌زدایی اخیر در روابط بین تهران و ریاض به مذاق رژیم صهیونیستی خوش نخواهد آمد و دلیل آن تحت‌الشعاع قرار گرفتن طرح موسوم به صلح ابراهیم و پروژه عادی‌سازی روابط برخی کشورها با تل‌آویو است.
روند تنش‌زدایی و برقراری مجدد روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان سعودی روز پنج‌شنبه، 23 فروردین با اعلام خبر بازگشایی رسمی سفارت‌های دو کشور ادامه پیدا کرد و اکنون امیدواری‌های بسیاری به کاهش بیشتر تنش‌ها در خاورمیانه و آغاز دوران جدیدی در این منطقه به وجود آمده است.
اردشیر پشنگ، پژوهشگر ارشد مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با ایکنا این موضوع را تحلیل کرد و در پاسخ به این سؤال که «بازگشایی سفارت تا چه میزان در از بین‌بردن تنش‌ها در منطقه و فراهم‌شدن آرامش در خاورمیانه مؤثر است؟» با اشاره به سابقه تاریخی تنش بین تهران و ریاض گفت: به هر حال ایران و عربستان طی هفتاد سال گذشته جزء معدود قدرت‌های مؤثر در تحولات خاورمیانه بوده‌اند که از ابتدای دهه نود و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و نظام دوقطبی و افزایش اهمیت قدرت‌های منطقه‌ای و عصر منطقه‌گرایی، تأثیرگذاری آنها بیشتر شده است.
تنشی که به نفع هیچ‌کس نبود
پژوهشگر ارشد مسائل خاورمیانه تصریح کرد: تنش‌ها (بین ایران و عربستان سعودی) در نهایت باعث استهلاک و کاهش انرژی دو کشور شده و ادامه این وضعیت را دشوار کرده بود. به همین دلیل وقتی این دو قدرت تصمیم به تنش‌زدایی جدیدی در روابط خود گرفتند و از سطح تنش چه در بُعد جنگ نیابتی که در یمن شاهد بودیم و چه در بُعد سیاسی در کشورهایی مانند لبنان کاستند این تأثیر بسیار بزرگی بر امنیت و ثبات منطقه خواهد داشت.
وی در مورد الگوسازی سایر کشورهای منطقه از این کاهش تنش و برقراری مجدد روابط گفت: طبیعتاً هر میزان که قدرت‌های اصلی منطقه مانند ایران، عربستان، ترکیه و تا حدودی مصر بتوانند براساس گفت‌وگو از سطح تنش و رقابت‌های غیرسازنده بکاهند، باعث کاهش استهلاک منابع ملی آنها شده و این کار می‌تواند الگویی برای سایر کشورهای منطقه باشد. بنابراین رفع تنش می‌تواند در جاهای مختلف تأثیرگذار و برای کاهش مشکلات در خاورمیانه الگو باشد. با این همه تحولات و سطح تنش‌ها در منطقه متفاوت است مانند وضعیت کنونی رژیم صهیونیستی و فلسطینیان که همچنان یک مسئله لاینحل به نظر می‌رسد.
منزوی‌شدن پیمان ابراهیم و پروژه عادی‌سازی
پشنگ با اشاره به احتمال سنگ‌اندازی رژیم صهیونیستی و آمریکا در روند کاهش تنش‌ها در خاورمیانه گفت: مسلماً تنش‌زدایی اخیر به مذاق رژیم صهیونیستی خوش نخواهد آمد و دلیل آن تحت‌الشعاع قرارگرفتن طرح موسوم به صلح ابراهیم، پروژه عادی‌سازی روابط کشورها با رژیم صهیونیستی و تنش‌زدایی تل‌آویو با ریاض است؛ اما سنگ‌اندازی‌ها تأثیر استراتژیکی نخواهد داشت یعنی تغییر جبهه در سیاست خارجی عربستان به وجود نخواهد آمد.
وی تصریح کرد: به نظر من در مورد آمریکا به خصوص در بین اعضای حزب دموکرات حاکم بر این کشور، این تنش‌زدایی بین تهران ـ ریاض با استقبال روبه رو خواهد شد. آمریکا حدود یک دهه است که تلاش دارد از خاورمیانه خارج شود و به نظر می‌رسد که این منطقه اهمیت استراتژیک سابق را برای واشنگتن ندارد.
این پژوهشگر ارشد مسائل خاورمیانه گفت: در حال حاضر تمرکز اصلی واشنگتن بر منطقه شرق آسیا و اقیانوس آرام و اطراف چین است و به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها از این کاهش تنش در خاورمیانه تا حدودی خوشحال هستند. این مسئله برای چین که چشم به بازار و منابع انرژی خاورمیانه دارد اهمیت بسیاری دارد و تلاش می‌کند نقش پررنگی در تحولات خاورمیانه داشته باشد.
وی در پاسخ به این سؤال که «با توجه به آغاز مجدد روابط ایران و عربستان و بیانیه‌ای که عربستان و سوریه برای روابط دیپلماتیک صادر کرده‌اند، آینده تحولات منطقه را چگونه می‌بینید؟» گفت: آینده منطقه را می‌توان در دو سطح دید. یکی دولت‌ها و حاکمان است که پس از سال‌ها تنش‌زایی و بحران در مسیری حرکت می‌کنند که به تفاهم و توافق برسند که این امر طبیعتاً بر افزایش ثبات و امنیت در منطقه تأثیر خواهد گذاشت.
این پژوهشگر ارشد مسائل خاورمیانه ادامه داد: اما در سطح دیگر، به دلیل اینکه اکثر کشورهایی که در منطقه خاورمیانه وجود دارند در سطوح مختلفی غیر دموکراتیک بوده و فاقد مشروعیت کافی در بین ملت‌های خود هستند و از سوی دیگر نتوانسته‌اند آنچنان که شایسته است بحران مشروعیت داخلی خود را حل کنند همواره با سطحی از تنش داخلی که می‌تواند ابعاد فرامرزی هم داشته باشد رو‌به‌رو خواهند بود.
پشنگ در پایان گفت: به همین دلیل موضوع توافق بین قدرت‌ها در خاورمیانه تأثیر چندانی روی تحولات داخلی کشورها و خواسته‌های داخلی نخواهد گذاشت. به این دلیل که این کشورها با الگوی سنتی حکمرانی، همچنان جهان جدید و ملت‌های خود را مدیریت می‌کنند که تنش‌های داخلی را ادامه خواهد داد. اما به فرض ادامه این تنش‌زدایی‌ها و موقت‌نبودن آنها سطح درگیری بین دولت‌ها تا حد قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.
گفت‌وگو: محمدحسن گودرزی
انتهای پیام
