مطالعات قرآنی و سیره نبوی از منظر اروپائیان

«مطالعات قرآنی و سیره نبوی(ص) از منظر اروپائیان» عنوان همایشی بین‌المللی بوده که قرار است در آبان‌ماه سال جاری به همت گروه علوم قرآن و حدیث و گروه تاریخ و ایران‌شناسی دانشگاه اصفهان برگزار شود. در این‌ راستا و به‌منظور دریافت اطلاعات بیشتر درباره این همایش، خبرنگار ایکنا از اصفهان گفت‌وگویی با سیدمهدی لطفی، عضو هیئت علمی دانشکده علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان و دبیر علمی این همایش انجام داده است.

ایکنا ـ چه ضرورت‌‌هایی موجب شد تا همایشی با این عنوان طراحی و برنامه‌ریزی شود؟

مطالعه و پژوهش درباره قرآن و سیره نبوی(ص) همواره در کانون توجه محققان اروپایی بوده‌ است. مطالعات آنان درباره قرآن با ترجمه آغاز شد و در طول تاریخ، طیف وسیعی از فعالیت­‌های علمی را رقم زد. این مطالعات از قرن 19 به بعد، در ابعاد روش­‌شناختی و محتوایی، تغییرات مهمی را تجربه کرد. در همین راستا، سیره­‌پژوهی غربیان نیز دستخوش تحولات مهمی در عصر حاضر شده و طیف­‌های مختلفی از رویکردهای افراطی و شکاکانه را در کنار رویکردهای اعتدالی در خود جای داده است.

با توجه به ضرورت آشنایی بیشتر، تعاملات علمی دوجانبه و نقد و بررسی آثار اروپائیان، به همت گروه علوم قرآن و حدیث و گروه تاریخ و ایران‌شناسی دانشگاه اصفهان و همکاری تعدادی از دانشگاه‌­ها و مراکز علمی معتبر داخلی و خارجی، برگزاری همایشی با عنوان مطالعات قرآنی و سیره نبوی(ص) از منظر اروپائیان در دستورکار قرار گرفت و با دعوت از تعدادی پژوهشگران مطالعات اسلامی اروپایی با رویکردی تعاملی درصدد ایجاد زمینه­‌های هم­فکری و همکاری در حوزه مطالعات قرآنی و سیره­‌پژوهی است. تمرکز بر حوزه اروپا نیز به­‌دلیل وسعت و دامنه تحقیقات غربی، سابقه و پیشینه بسیار طولانی و حجم فراوان آثار اروپائیان انجام می‌شود.

ایکنا ـ چه اهداف و چشم‌اندازی در برگزاری این همایش تعریف شده است؟

معرفی و تبیین آثار، رویکردها و روش­‌های نوین مستشرقان در حوزه قرآن و سیره نبوی(ص)، آشنایی با سبک پژوهش‌های اروپائیان در حوزه مطالعات قرآنی و سیره نبوی(ص)، تحلیل و نقد پژوهش‌های اروپائیان در حوزه مطالعات قرآنی و سیره نبوی(ص)، زمینه‌سازی برای تعاملات علمی میان محققان اسلامی و اروپایی و تبیین پروژه‌­های تحقیقاتی اروپائیان در حوزه قرآن و سیره نبوی(ص) با تکیه بر پروژه قرآن اروپایی، از اهدافی است که برگزارکنندگان همایش درصدد دستیابی به آنها هستند.

ایکنا ـ موضوعات این همایش چه محورهایی را شامل می‌شود؟

محورهای این همایش در دو گروه اصلی مطالعات قرآنی و مطالعات سیره نبوی(ص) تعریف‌ شده است. در مطالعات قرآنی محورهایی همچون مصدر و خاستگاه قرآن در تحقیقات اروپائیان (منابع و مصادر قرآنی تاریخ‌گذاری)، نسخه‌شناسی قرآنی از منظر محققان اروپایی، مطالعات تفسیری قرآن در میان محققان اروپایی، روش‌ها و رویکردهای تفسیری قرآن در میان محققان اروپایی، روش‌ها و رویکردهای مطالعات زبانی قرآن از منظر پژوهش‌های اروپائیان، فقه‌اللغة و واژه‌شناسی قرآن و زبان قرآن، سیر مطالعات تاریخ قرآن در اروپا، باستان‌شناسی قرآن، رویکرد انتقادی به مضامین قرآنی در میان محققان اروپایی، مطالعات تطبیقی قرآن و عهدین، رویکردی انتقادی به روش‌ها و رویکردهای محققان اروپایی در مطالعات قرآنی و رویکرد میان‌رشته‌ای در مطالعات قرآنی اروپائیان منظور شده است.

در حوزه مطالعات سیره نبوی(ص) نیز محورهایی با عناوین نقد و بررسی روش‌های تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری محققان اروپایی در شناسایی سیره نبوی(ص)، نقد و بررسی رویکرد انتقادی به منابع و مصادر سیره نبوی(ص) از منظر محققان اروپایی، نقد و بررسی نقش منابع یهودی‌‌، سریانی و عربی پیش از اسلام در مطالعات سیره نبوی(ص)، مطالعات پژوهشگران اروپایی در حوزه مغازی، تاریخ‌گذاری، روش‌شناسی و آسیب‌شناسی، نسخه‌شناسی سیره نبوی(ص) از منظر پژوهشگران اروپایی، یهودیان مدینه و نقش آنان در اسلام مدینه و نقد روش‌های پژوهشگران اروپایی در معرفی سيره رسول‌الله(ص) به جامعه اروپایی و فضای آکادمیک تعریف و لحاظ شده‌ است.

ایکنا ـ آیا برگزاری رویدادهای علمی نیز پیش از اجرای همایش پیش‌بینی شده است؟

برگزاری پیش‌همایش‌هایی از سوی دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و جامعة‌المصطفی‌(ص) العالمیه قم و برپایی وبینارهایی با ارائه پژوهشگرانی از کشورهای اروپایی و آسیایی از جمله فرانسه، لبنان و اندونزی، از جمله نشست‌های علمی پیش‌ از برگزاری این همایش است.

ایکنا ـ اعضای کمیته برگزارکننده این همایش چه کسانی هستند؟

در برگزاری این همایش از حضور اساتیدی همچون اصغر منتظرالقائم به‌عنوان رئیس، بهمن زینلی در سمت دبیر اجرایی، علی بنائیان، دبیر بخش بین‌الملل و سیدعلی‌اصغر هاشم‌زاده به‌عنوان دبیر فضای مجازی همایش بهره‌مند خواهیم بود. من نیز به‌عنوان دبیر علمی همایش در کنار سایر اساتید حضور خواهم داشت.

ایکنا ـ در بخش بین‌الملل، اساتید کدام دانشگاه‌ها در کمیته‌های علمی این همایش شرکت می‌کنند؟

رابرت هویلند از انستیتو مطالعات دنیای باستان دانشگاه نیویورک، حنا الإسكندر از دانشگاه بین‌المللی سلیمان و دانشگاه لبنان، خدیجه عبدالله شهاب از دانشگاه لبنان و محمد مرتضی از دانشگاه المعارف لبنان در کمیته علمی گروه مطالعات قرآنی و جان تولَن از دانشگاه نانت فرانسه، محمدجواد سعید الطریحی از دانشگاه بغداد، هادی التمیمی از دانشگاه کوفه، عمار نصار العبودی از دانشگاه کوفه و مرسدس گارسیا ارنال از مرکز مطالعات انسانی و اجتماعی مؤسسه مطالعات زبان و فرهنگ منطقه مدیترانه مادرید، از مدعوین خارجی برای شرکت در کمیته علمی گروه مطالعات سیره نبوی(ص) هستند.

ایکنا ـ کدام نهادها در برگزاری این رویداد علمی مشارکت دارند؟

دانشگاه اسلامی لندن، دانشگاه بغداد، دانشکده الهیات بغداد، دانشگاه اسلامی نجف، دانشگاه کوفه، گروه‌ علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان، گروه تاریخ دانشگاه اصفهان، جامعة‌المصطفی‌(ص) العالمیه، دانشگاه تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه الزهرا، دانشگاه شهید بهشتی، انجمن ایرانی تاریخ اسلام شعبه اصفهان، دانشگاه شیراز، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) قزوین، دانشگاه ادیان و مذاهب قم، دانشگاه معارف اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در برگزاری این همایش مشارکت می‌کنند.

ایکنا ـ محل برگزاری، راه‌های ارتباطی و زمان‌های مقررشده برای ارسال مقاله و شرکت در همایش را توضیح دهید.

محل برگزاری این همایش، دانشگاه اصفهان، سالن پیامبر اعظم(ص) بوده و آخرین مهلت ارسال مقاله، ۳۱ شهریور سال جاری است. همچنین نتایج داوری مقالات در تاریخ ۳۰ مهر اعلام و همایش در ۲۳ آبان‌ماه سال جاری برگزار می‌شود. علاقه‌مندان برای ثبت‌نام و ارسال مقالات می‌توانند از طریق وبگاه و رایانامه همایش به نشانی www.quraneuro.ui.ac.ir و quraneuro@res.ui.ac.ir اقدام کنند. همچنین برای دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانند با شماره 09058517143 تماس بگیرند.

الهه‌سادات بدیع‌زادگان