۳ شیوه قرآنی پدافند غیرعامل

احمدرضا بسیج، رئیس بسیج اساتید چهارمحال‌وبختیاری در یادداشتی که به‌مناسبت هشتم آبان‌ماه روز پدافند غیرعامل در اختیار ایکنا قرار داده آورده است: 

«پدافند غیرعامل به مجموعه اقدامات در زمان بحران گفته می‌شود که بدون نیاز به جنگ‌افزار، میزان آسیب‌پذیری را تقلیل می‌دهد یا آسیب را از بین می‌برد و پیداست که چون بدون اقدامات نظامی است، خرابی و ویرانی و کشتار نیز به دنبال ندارد و در پدافند غیرعامل همه اقشار جامعه برای مقابله با تهاجمات احتمالی دشمن آمادگی و مصونیت لازم را پیدا می‌کنند.

از نگاه اسلام، قاعدتاً پدافند غیرعامل بر جنگ نظامی ارجح است و سفارش بیشتر این است که جنگ نظامی در مرتبه و مرحله آخر باشد و زمانی که دشمنان اسلحه به دست گرفتند و به هیچ وجه حاضر نیستند کوتاه بیایند، مسلمانان نیز باید برای مقابله و دفاع در برابر آنان، به اقدام نظامی روی بیاورند.

قرآن ذکر است که انسان را از جهل و تاریکی دور و به عقلانیت مجهز می‌کند، قرآن در پیشگیری یا رفع منازعات فرهنگی، عقیدتی، مذهبی و اخلاقی با پیشنهاد عقلانیت به انسان، روشن کننده مسیر است و لذا مصحف شریف را باید یک بسته کامل برای پدافند غیرعامل بدانیم و جامعه متمسک به قرآن و متخلق به اخلاق قرآنی از تمام آسیب‌ها و تهدیدها مصون می‌ماند.

خداوند در آیه «ادْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ ۖ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ۚ» (نحل/125) خطاب به پیامبر(ص) می‌فرماید ای رسول ما خلق را به حکمت و برهان و موعظه نیکو به راه خدایت دعوت کن و با بهترین طریق با اهل جدل مناظره کن یعنی وظیفه تو بیش از این نیست.

نظام تعلیم و تربیت با برنامه‌ریزی درست، علمی و دقیق و هدفمند می‌تواند اهداف پدافند غیرعامل را محقق سازد و این آیه شریفه درس‌هایی در مورد شیوه برخورد با متربیان به اساتید و مدرسان و مربیان و معلمان می‌دهد که مخاطب خود را بشناسند و با زبان خودش با او سخن بگویند. «جدال احسن» و «دعوت حکیمانه» دو توصیه قرآن کریم در این آیه شریفه است که بر طبق تفسیر، موعظه نيكو آن است كه واعظ به آنچه مى‌گويد عمل كند و جدال احسن آن است كه در آن توهين و تحريک غلط احساسات اتفاق نیفند.

«تبلیغ» را باید دیگر شیوه قرآنی در پدافند غیرعامل بدانیم که در آیه ۶۲ سوره مبارکه اعراف «أُبَلِّغُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَأَنْصَحُ لَكُمْ» پیامبر گرامی اسلام می‌فرماید: من پیغام خدایم را به شما می‌رسانم و به شما نصیحت و خیرخواهی می‌کنم. معنای تبلیغ رساندن پیام توأم با تفهیم آن است؛ حضرت حق و باطل را برای مردم تفهیم کردند و وقتی مرز میان این دو مشخص باشد، بر طبق عقلانیت، جنگ و منازعه موضوعیت ندارد و نباید اتفاق بیفتد. درواقع رسالت پيامبران، در راستاى تربيت انسان‌ها در راستای مصون‌سازی در مقابل آسیب‌ها و منازعات بوده و دلسوزى و خيرخواهى پيامبر(ص)، در جهت منافع مردم است. 

امروز، «جهاد تبیین» که مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده از بارزترین مصادیق پدافند غیرعامل است که در قرآن نیز تأکیدات فراوانی بر مسئله تبیین وجود دارد که برای مصون ماندن از آسیب‌ها هوشیاری و آگاهی عمومی یک ضرورت محسوب می‌شود و جهاد تبیین ابزاری است تا اقشار مختلف مردم که سردرگم هستند یا فریب خورده‌اند، در میان انبوه تبلیغات نادرست رسانه‌ای و فضای مسمومی که جبهه دشمن تزریق می‌کند، با حقایق آشنا شوند و مرز بین حق و باطل را بشناسند».