مهم‌ترین پیام نمایشگاه قرآن برای جامعه چیست
مدیر فرهنگی و تولید محتوای ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور گفت: نمایشگاه قرآن باید بتواند این پیام را به آحاد جامعه مخابره کند که تنها راه برون‌رفت از همه مشکلات و مسائل «تمسک به قرآن و عترت» است.
بیست‌ویکمین نمایشگاه قرآن چهارمحال‌وبختیاری در روزهای پایانی ماه مبارک رمضان در حالی برگزار شد که علاقه‌مندان و بازدیدکنندگان شاهد یک ساختار و فرآیند جدید بودند و عوامل و طراحان نمایشگاه امسال در دبیرخانه کانون‌های فرهنگی هنری مساجد استان فارغ از سنت مرسوم و مألوف غرفه‌بندی و عرضه و معرفی اقدامات و خدمات قرآنی مجموعه‌های مختلف دولتی و مردمی، با تکیه بر مدل و الگوی مسجد، طرحی نو را بنا نهادند.
در این راستا، دبیرخانه کانون‌های مساجد استان از نظرات و راهنمایی‌های چهره‌های فعال فرهنگی و قرآنی استان و کشور بهره برد؛ احسان مولوی وردنجانی، مدیر فرهنگی و تولید محتوای ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی کشور یکی از این چهره‌ها بود که عوامل برپایی نمایشگاه از راهنمایی و مشاوره این فعال فرهنگی برای طراحی و ایده‌پردازی ساختار نمایشگاه قرآن استفاده کردند.
ایکنای چهارمحال و بختیاری برای آشنایی بیشتر با ایده‌ها و نیز پیشنهادات برای نمایشگاه قرآن رمضان آینده، گفت‌وگویی با این چهره فرهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد انجام داده است که با هم می‌خوانیم.
بیشتر بخوانید
ایکنا- لطفاً در ابتدا یک معرفی کوتاه از زمینه فعالیت‌هایتان و نوع همکاری در برپایی بیست‌ویکمین نمایشگاه قرآن چهارمحال و بختیاری بگویید.
احسان مولوی، کارشناس ارشد مدیریت رسانه و کارشناس علوم قرآن هستم که در حال حاضر به‌عنوان مدیر فرهنگی و تولید محتوای ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور و دبیر مسابقات قرآنی «مدهامتان» ویژه بچه‌های مسجد، توفیق خدمت‌گزاری به ساحت مقدس قرآن کریم را دارم.
در فاصله سال‌های 1391 تا 1397 به‌عنوان عضو مجموعه ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری استان چهارمحال و بختیاری و پس از آن تا کنون در سطوح مختلف مشاوره، طرح‌ریزی و اجرایی تلاش داشته‌ام تا در کنار همکارانم در ستاد استان باشم و این ارتباط همواره حفظ شود.
انگیزه دعوت عوامل برپایی نمایشگاه قرآن استان در دبیرخانه کانون‌های مساجد از بنده برای مشاوره و اجرا را خودشان بهتر می‌توانند توضیح دهند اما به‌نظرم یک مبنا شاید این بود که برای اولین بار مسئولیت برگزاری نمایشگاه قرآن چهارمحال و بختیاری به ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد سپرده شد و یک مبنای دیگر، مردمی برگزار کردن این رویداد قرآنی بود که خوشحالم توانستم سهم کوچکی در این جریان قرآنی و مردمی در استان داشته باشم.
ایکنا- چه مؤلفه‌هایی در طراحی ساختار و محتوای نمایشگاه قرآن استان مدنظر شما بود؟
معتقدم نمایشگاه قرآن استان در واقع محل نمایش تلاش‌های یک‌ساله در خدمت به ساحت این کتاب نورانی و در راستای ترویج معارف آن است. به عبارت دیگر باید در نمایشگاه قرآن روایت‌گر تلاش‌ها و کارهایی باشیم که برای جاری ساختن معارف انسان‌ساز کلام وحی در سطح جامعه در حوزه‌های مختلف انجام شده است که بر این اساس، شاخص‌های طراحی ساختار و محتوای نمایشگاه احصا شد.
شاخص اول «مسجدمحوری» بود با این توضیح که سعی کردیم بر مبنای روایت نورانی «إِنَّما نُصِبَتِ المَساجِدَ لِلقِرآنِ» از پیامبر گرامی اسلام، بر ارتباط درهم تنیده خانه خدا با کتاب خدا توجه و تأکید کنیم. برای این منظور ضمن اینکه مرکز و نقطه ثقل نمایشگاه با عنوان «مسجد پایگاه قرآن» به فعالیت‌های قرآنی مساجد اختصاص داده شد تلاش کردیم که در طراحی ساختار نمایشگاه نیز به جای «غرفه» از واژه‌های «شبستان» و «رواق» استفاده شود.
ایکنا- شاخص اصلی و مهم در این ساختار نمایشگاه قرآن از دیدگاه شما کدام است؟
شاخص اصلی که در طراحی محتوا و حتی ساختار مدنظر ما بود توجه به «موضوع‌محوری» و «مسئله محوری» به جای «سازمان‌محوری» بود. در واقع این نگاه کمک می‌کرد تا بدانیم در نمایشگاه به‌دنبال چه موضوعی هستیم و چه چیزی را می‌خواهیم به نمایش بگذاریم که در این راستا در کنار بخش فروشگاهی، در نهایت با نظر به نیاز جامعه، پنج بخش «سبک زندگی»، «هنر»، «تربیت»، «کودک» و «رسانه» احصا و نهایی شد.
یک شاخص دیگر که در طراحی ساختار نمایشگاه مورد تأکید و توجه قرار گرفت، «خدمت‌محوری» به جای «گزارش‌محوری» بود که با این رویکرد تلاش شد تا سازمان‌ها و نهادهای شرکت‌کننده خدمات قرآنی خود را به بازدیدکنندگان ارائه دهند البته خدماتی که مورد نیاز مخاطبان و برایشان جذاب باشد.
شاخص مهم دیگری که در نمایشگاه قرآن استان مدنظر قرار دادیم، اجرای برنامه‌های شاد و مفرح برای بازدیدکنندگان به‌ویژه کودکان بود زیرا معتقدم نمایشگاه قرآن حقیقتاً باید یک جشن قرآنی در استان باشد که تمام برنامه‌ها نیز با این نگاه تنظیم شد.
ایکنا- از دیدگاه شما چه کم و کاستی‌هایی در نمایشگاه قرآن استان وجود داشت که باید رفع شوند و چه پیشنهادی برای برگزاری نمایشگاه قرآن غنی و پرمحتوا دارید؟
نمایشگاه قرآن امسال در واقع قدم نهادن در مسیر یک تجربه جدید به شمار می‌‌رفت که این تجربه جدید همان‌گونه که گفته شد با رویکرد جدا شدن از پیله گزارش‌محوری و نهادمحوری و حرکت به سمت مسئله‌محوری و خدمت جامعه قرآنی انجام شد و تغییر مسیر نمایشگاه قرآن را رقم زد.
طبیعتاً این تجربه جدید در سطح اجرایی و در میدان با آنچه که در تئوری و بر روی کاغذ طراحی و ترسیم شد، فاصله بسیاری دارد که این فاصله ناشی از محدودیت‌های محتوایی، محدودیت‌های زمانی و مکانی و البته محدودیت‌های اعتباری بود.
این محدودیت‌ها همه سطوح اجرای نمایشگاه را از مرحله مطالعه ابتدایی، تا برنامهریزی، جریان‌سازی و اجرا به طور جد تحت‌الشعاع قرار می‌دهد که به نظرم رفع این محدودیت‌ها نیازمند برنامهریزی در طول سال برای این نمایشگاه است.
پیشنهاد بنده این است که دبیرخانه دائمی نمایشگاه قرآن در استان راه‌اندازی شود تا در طول سال فعالیت‌ها، برنامه‌ها و ظرفیت‌های قرآنی را در استان رصد کند و برای ارائه آنها از شیوه‌های نوین و جذاب استفاده کند. اگر این دبیرخانه دائمی در استان شکل بگیرد و نسبت سایر نهادهای فرهنگی استان با این رویداد مهم و بزرگ قرآنی به‌خوبی ترسیم شود هم در طول سال شاهد طراحی و اجرای فعالیت‌ها و تولید آثار قرآنی با رویکرد مسئله‌محوری در جامعه خواهیم بود و هم در نمایشگاه سالانه، غنای محتوای قرآنی را به نظاره خواهیم نشست.
ایکنا- مهم‌ترین پیام نمایشگاه قرآن به مخاطبانش چیست و آیا نمایشگاه قرآن استان توانست این پیام را منتقل کند؟
مهم‌ترین پیام نمایشگاه قرآن برای مردم در این عبارت مهم و کلیدی خلاصه می‌شود که «قرآن کتاب زندگی است» یعنی نمایشگاه قرآن باید بتواند این پیام را به آحاد جامعه مخابره کند که تنها راه برون‌رفت از همه مشکلات و مسائل «تمسک به قرآن و عترت» است.
ایکنا- باتوجه به برپایی نمایشگاه قرآن استان با ظرفیت مردمی، چگونه می‌توان این ظرفیت‌ها را پای کار آورد؟
مردمی‌سازی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی در انواع فعالیت‌ها موضوع بسیار مهمی است و به میدان آوردن این ظرفیت‌ها یک راه اثربخش و ضروری برای مانایی فعالیت‌ها به‌شمار می‌رود.
ما اخیراً در ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد در سطح کشور پژوهشی را در خصوص مردمی‌سازی طرح «مسجد پایگاه قرآن» داشتیم و خوشبختانه تجربه‌های موفق مردمی‌سازی احصا و مطالعه شد که البته بحث مفصلی است و باید در جای خود به آن پرداخته شود اما خلاصه بگویم که پای کار آوردن ظرفیت‌های مردمی نیاز به یک برنامه مدون و منسجم دارد.
در آنجا برای مردمی‌سازی طرح «مسجد پایگاه قرآن» به یک مدل فرآیندی رسیدیم که این مدل مردمی‌سازی در پنج مرحله شامل «حساس‌سازی مردم»، «ساده‌سازی و مانع‌زدایی»، «زمینه‌سازی مشارکت مردم» «هم‌افزایی با سایر نهادها» و «نظارت مستمر و تنظیم‌گری» انجام می‌گیرد.
با طی این مراحل پنجگانه می‌توان جریان‌های مردمی را پای کار آورد، اگر ظرفیت‌های مردمی را به‌خوبی بشناسیم می‌توانیم با آگاه‌سازی و اقناع ایشان و همچین آماده‌سازی بستر حضور آنها با رفع موانع، مردم را پای کار بیاوریم. البته باید با پیوند دادن و شبکه کردن مجموعه‌های مردمی و حمایت، آنها را تقویت کرد تا به تکامل و خودکفایی برسند. پس از به خودکفایی رساندن این ظرفیت‌ها، باید با نظارت مستمر و دقیق و البته تنظیم‌گری از این بستر عظیم و ارزشمند در مسیر اهداف والای نظام اسلامی استفاده کرد.
ایکنا- کلام پایانی...
بزرگ‌ترین دستاورد نمایشگاه قرآن امسال در استان چهارمحال و بختیاری، گذار از ساختار و چارچوب ثابت و سنتی و حرکت تحولی به سمت اثرگذاری این رویداد قرآنی در سطح جامعه بود که مهم‌ترین شاخص ارزیابی این اثرگذاری نیز همین میزان استقبال خوب مردم و نیز بررسی دیدگاه‌های مخاطبان است. لذا به‌نظرم این مهم در سال اول تا حد قابل قبولی تحقق یافت اما جا دارد که این مسیر با تلاش و برنامهریزی مداوم با قوت بیشتری ادامه پیدا کند تا به نقطه مطلوب برسیم.
انتهای پیام
