راز محبوبیت آیت‌الله ناصری بین جوانان ایرانی

به گزارش ایکنا، پیش‌همایش «سالک الی الله؛ تبیین سیره و اندیشه آیت‌الله ناصری دولت‌آبادی»، عصر شنبه ۲۱ مرداد در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

در این نشست آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سخنرانی کرد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛

ما امثال آیت‌الله ناصری به لحاظ سطح علمی و موقعیت اجتماعی در کشور بسیار داشتیم. در زمانی که ایشان در اصفهان حضور داشتند دیگرانی هم بودند اما چه شد که آیت‌الله ناصری مورد توجه جامعه ما قرار گرفت. چه خصوصیتی در این بزرگوار بود که دل‌ها را به سوی خودش جذب کرد. مدعیانی که آثار و تالیف بسیار دارند کم نیستند، خطبایی که از ایشان در مقام خطابه قوی‌تر بودند هستند ولی چرا جامعه ما متوجه این فرد ارجمند شد؟

ایشان خوب درک کرده بود خلأ کنونی بشر و خلا اساسی انسان ایرانی و جوان کنونی چیست؛ خلأ معنویت، خلأ اخلاق. این موضوعی است که بعد از پیروزی عظیمی که حاصل شد و این انقلاب شکوهمند واقع شد تا حدی از آن غفلت کردیم. حضور مردی عارف، فیلسوف، حکیم، فقیه، متکلم و سیاست‌مدار انقلابی چون حضرت امام در راس این نظام هرچند تاثیر شگرفی داشت و بسیاری از کاستی‌ها را جبران می‌کرد و تعالیم و رهنمودهای معنوی و معرفتی که از ایشان صادر می‌شد این خلأ را پر می‌کرد ولی مجموعه مسئولین و مراجع تصمیم‌ساز از این نکته غافل بودند و هستند.

نتیجه دوری از معنویت چیست

آنچه سال گذشته در کف خیابان رخ داد از جلوه‌های این خلأ بود. وقتی از معنویت بهره‌ای نباشد به سهولت از دین هم عبور خواهیم کرد چون مردم بیش از آنکه به خرد و عقل در رفتار و مناسبات تکیه کنند به عواطف و احساساتشان متکی هستند. معنویت ضمن اینکه به دین عمق می‌بخشد عواطف را هم اشباع می‌کند و از این جهت جامعه را تسکین می‌بخشد.

اکنون دنیا به معنویت برگشته است. جریان‌های معنویت‌گرا در جهان ضمن اینکه در برخی نمونه‌ها جنبه سیاسی دارد، عامل اصلی آن این است که بشر به شدت تشنه معنویت است و به سوی آن برگشته ولی نمی‌داند کجا برود و این معنویت‌های کاذب و شبه‌معنوی رونق پیدا کرده است. این معنویت خلأ دوران جدید است و آیت‌الله ناصری به خوبی متوجه این مسئله شد که نیاز امروز جامعه ما و خاصه جوانان ما اخلاق و معنویت و تهذیب و ارتباط با ملکوت است.

دعا و مناجات دین را تلطیف می‌کند

به مناسبت شهادت حضرت سجاد(ع) می‌خواهم به گوهر گرانبهایی اشاره کنم که قدر آن را نمی‌دانیم و آن صحیفه سجادیه است. هندسه معرفتی اسلام پنج ضلع دارد قطعا دین ما از یک ضلع عمیق بینشی برخوردار است. یک ضلع این هندسه باور و عقاید دینی است، بخش دیگر آن علم است. ضلع سوم آموزه‌های ارزشی و اخلاق است. ضلع چهارم گزاره‌های بایدی و نبایدی و احکام و شریعت است. ضلع پنجم این هندسه معنویت است. اسلام دارای این پنج بخش است و آنچه مغفول است ضلع «معنویت» است.

ما از بیانات ائمه(ع) در حوزه دعا، نیایش، نجوا و سخن گفتن با خدا میراث بزرگی به ارث بردیم. مع الاسف از این میراث غافلیم گرچه وقتی بین مذاهب مختلف مقایسه می‌شود شیعه با همه غفلت از این سرمایه، غنی‌ترین است. اصولا نگاهی که شیعه به دین دارد نگاه لطیف است. دعا و مناجات دین را تلطیف می‌کند. آنچه ما داریم با آنچه دیگران دارند به شدت متفاوت است. در همین بی‌توجهی مذهب ما با دیگر مذاهب قابل مقایسه نیست ولی بسی دریغ است از آنچه داریم غافلیم و در عین غفلت باز هم متفاوت هستیم.

صحیفه؛ تنها متن برجای‌مانده به خط امام معصوم(ع)

مجموعه‌های دعایی بسیاری تدوین شده است از جمله مفاتیج الجنان که امسال صدمین سال تالیف آن بود. مفاتیح بسیار با ارزش است و مجموعه دعاها را با نظم خاصی در اختیار ما قرار داده است ولی یک انسان غیرمعصوم این کتاب را تدوین کرده است. سایر منابع ادعیه ما نیز اینگونه است و شاید برخی فاقد سند باشد اما صحیفه چیز دیگری است. صحیفه تنها متن تدوین‌شده توسط یک معصوم است که به خط معصوم حفظ شده است. بعد از آنکه زید بن علی فرزند امام سجاد(ع) شهید شد، یحیی فرزند زید در مسیر هجرت به ایران با متوکل از اصحاب حضرت صادق(ع) مواجه شد و نسخه‌ای از صحیفه سجادیه را به متوکل داد تا به امام صادق(ع) برساند.

کتاب نهج‌البلاغه خیلی ارزشمند است ولی با صحیفه سجادیه قابل مقایسه نیست. هیچ متنی مانند صحیفه از سوی معصوم(ع) به دست ما نرسیده است و صحیفه تنها اثری است که از امام معصوم(ع) رسیده و از سوی معصوم تدوین و تنظیم شده است و به طرق مختلف به دست ما رسیده است. وقتی صحیفه اینقدر ارزشمند است جا ندارد من طلبه خودم را ملامت کنم که فصوص درس دهم ولی صحیفه را تدریس نکنم؟ آیا من مستحق ملامت نیستم؟ آیا اساتید حوزه‌های علمیه ما ستم و جفا در حق صحیفه نکرده‌اند که از تنها متنی که از سوی معصوم(ع) نگارش شده و در اختیار ما قرار گرفته است غفلت کرده‌اند؟ صحیفه اقیانوس معارف است خصوصا در حوزه مسائل نوپیدا. اگر ما وارد صحیفه شویم با دست پر خارج می‌شویم.

آنچه جهان امروز تشنه آن است معنویات دین اسلام است. دنیا تشنه است، جامعه تشنه است، جوانان تشنه هستند. سرّ محبویت آیت‌الله ناصری این است. در تهران در شب قدر نیم میلیون نفر در بازار تهران برای جلسه شیخ مجتبی تهرانی می‌آمدند و من برای اولین بار بدحجاب‌ها را در جلسه ایشان دیدم. ایشان چه می‌گفت؟ ماه رمضان فقه و اصول را تعطیل می‌کرد و همین احادیث اهل بیت(ع) را نقل می‌کرد. راز موفقیت آیت‌الله ناصری هم همین بود و امروز جوانان ما به چنین کسانی نیاز دارند.