حقوق متقابل خواهران و برادران از دیدگاه قرآن + فیلم
عضو مجلس خبرگان رهبری به موضوع رعایت حقوق برادری و خواهری از دیدگاه قرآن کریم اشاره کرد و گفت: قرآن کریم نسبت به احسان به ذوی‌القربی دستور داده است.
مسئله زن و خانواده از چالش‌برانگیزترین موضوعات جهان امروز است. جهانی که سال‌هاست با جنبش‌های آزادی خواهی زنان مواجه شده و نه تنها در ایران بلکه در همه کشورهای جهان تلاش‌هایی برای اصلاح قوانین و حمایت از زنان در حال انجام است.
در خصوص نگاه اسلام به زنان و مسائل مرتبط با خانواده نیز نظرات و دیدگاه‌های متعددی در طول تاریخ اسلام مطرح و تلاش شده قوانین براساس دیدگاه حقیقی اسلام و به دور از دیدگاه‌های شخصی یا برداشت‌های سلیقه‌ای از آیات و روایت‌ها تدوین شود.
خبرگزاری ایکنا و مؤسسه شمیم ایمان و اندیشه با در نظر گرفتن همین چالش‌ها، با هدف بررسی دیدگاه‌های اسلام در خصوص زن و خانواده با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حاج ابوالقاسم دولابی، عضو مجلس خبرگان رهبری مجموعه آموزشی «خانواده و زن از دیدگاه قرآن» را تدوین کرده است.
در جلسه ششم موضوع «رعایت حقوق برادری و خواهری» مورد بررسی قرار گرفته است که در ادامه با هم می‌خوانیم و می‌بینیم.
«وَاتلُ عَلَيهِم نَبَأَ ابنَي آدَمَ بِالحَقِّ إِذ قَرَّبا قُربانًا فَتُقُبِّلَ مِن أَحَدِهِما وَلَم يُتَقَبَّل مِنَ الآخَرِ قالَ لَأَقتُلَنَّكَ ۖ قالَ إِنَّما يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ المُتَّقينَ؛ و داستان دو فرزند آدم را بحقّ بر آنها بخوان: هنگامی که هر کدام، کاری برای تقرب (به پروردگار) انجام دادند؛ اما از یکی پذیرفته شد و از دیگری پذیرفته نشد؛ (برادری که عملش مردود شده بود، به برادر دیگر) گفت: «به خدا سوگند تو را خواهم کشت!» (برادر دیگر) گفت: «(من چه گناهی دارم؟ زیرا) خدا، تنها از پرهیزگاران می‌پذیرد!»
در آیات جزء ششم قرآن کریم به ماجرای دو برادر از دو خانواده اشاره شده است. اول حضرت موسی(ع) و هارون(ع) که دو برادر مؤمن و متقی هستند و حضرت موسی(ع) درباره برادر خود هارون(ع) فرمودند: «رَبِّ إِنِّي لا أَمْلِكُ إِلَّا نَفْسِي وَ أَخِي؛ هارون برادری است که به طور کامل خود را در خدمت اهداف موسی(ع) قرار داده و موسی(ع) ایشان را جزء سرمایه‌های خود می‌داند». گاهی برادر سرمایه برادر محسوب می‌شود.
دوم، هابیل و قابیل بودند؛ یعنی دو برادری که یکی از آنها به دیگری حسادت ورزید و او را به قتل رساند. یکی از مهمترین نقش‌ها در نظام خانواده نقش برادری و خواهری است. برادران و خواهران نسبت به هم مسئولیت دارند و از بارزترین مصادیق خویشاوندان یا همان ذوی‌القربی به شمار می‌روند.
قرآن کریم نسبت به احسان به ذوی‌القربی دستور داده است. خداوند در سوره مبارکه نساء در جزء پنجم قرآن کریم فرموده است: «وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا ۖ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَىٰ». منشور ذوی‌القربی شامل نزدیکان انسان است و برترین مصداق آن پدر، مادر و فرزندان هستند.
بعد از پدر و مادر و فرزندان نوبت به برادران و خواهران می‌رسد. احسان به برادر و خواهر یک وظیفه دینی است. هدیه دادن هرچند اندک باشد، لبخند زدن، مراقبت کردن، دستگیری و امثال این‌ها همگی از مصادیق احسان به ارحام به شمار می‌رود.
هارون برادری مهربان و قدرشناس است که الگوی خوبی برای رعایت حقوق برادری محسوب می‌شود و قابیل برادری حسود بود که به قتل برادر خود دست می‌زند و این عبرتی برای اهل ایمان به شمار می‌رود. در روایت اهل بیت(ع) موارد متعددی از حقوق اخوت و برادری بیان شده که مربوط به همه برادران دینی است و به طریق اولی باید برادران نَسبی هم آن را رعایت کنند.
اول عفو و مهربانی، دوم غصه‌دار شدن از غصه او، سوم پنهان کردن اسرار او، چهارم جبران اشتباهات او، پنجم قبول عذر او، ششم دفاع در برابر بدخواهان او، هفتم خیرخواهی نسبت به او، هشتم حفظ دوستی با او، نهم عمل وعده‌هایی که به او داده‌اید، دهم عیادت او به هنگام بیماری، یازدهم تشییع جنازه او، دوازدهم پذیرفتن دعوت او، سیزدهم قبول هدیه او، چهاردهم پاداش دادن به هدایای او، پانزدهم تشکر از خدمات او، شانزدهم پوشش در یاری رساندن به او، هفدهم حفظ ناموس او، هجدهم برآوردن حاجات او، نوزدهم واسطه‌گری برای حل مشکلات او، بیستم در برابر عطسه او به او تهنیت گفتن، بیست و یکم کمک به پیدا کردن گمشده او، بیست و دوم پاسخ به سلام او، بیست و سوم به سخن او احترام گذاشتن، بیست و چهارم تهیه هدیه خوب برای او، بیست و پنجم اگر قسم خورد بپذیریم، بیست و ششم دوست او را دوست بداریم و بیست و هفتم با دشمن او دشمنی کنیم. بیست و هشتم اگر مظلوم است به او کمک کنیم و اگر ظالم است، مانع ظلم او بشویم. بیست و نهم هر خوبی که برای خود می‌پسندیم برای برادر خود نیز بپسندیم. سی‌ام هر بدی را که برای خود نمی‌پسندیم برای برادر نیز نپسندیم.
برادر و خواهر از نعمت‌های بزرگ خدا هستند که متأسفانه با توجه به رشد خانواده‌های تک فرزند، نسل جدید از موهبت داشتن برادران و خواهران محروم می‌شوند و این اتفاق می‌تواند آثار منفی اجتماعی و روانی بر روی زندگی افراد بگذارد. وضعیت فرزندآوری در ایران عزیز ما نگران‌کننده است و خانواده‌های تک‌فرزندی در حال افزایش هستند. متأسفانه در ایران در سال 1398 به ازای هر مادر 7/1 تولد ثبت شد و این آمار نسبت به سال 1338، 77درصد کاهش داشت. نسل آینده را از داشتن برادر و خواهر محروم نکنیم.
انتهای پیام
