شرایط «مضطر» شدن و استجابت دعا

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدابراهیم حجت‌پناه، دبیر کانون‌های خدمت رضوی چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از استان در بیان اهمیت دعا با استناد به آیاتی از سوره مبارکه نمل، اظهار کرد: خداوند در دل سوره نمل که پر از اعجاب است بخشی از یک آیه یعنی «أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ» (نمل/62) را قرار داده که برای درک آن باید از کل سوره مبارکه کمک بگیریم.

وی در بیان مصادیقی از اجابت دعای مضطر و قدرت لایزال خداوند، ادامه داد: خدای ما همان خدایی است که در ازای درخواست حضرت موسی برای آتش، نور نبوت را به او عطا فرمود، خدایی که اراده کرد و تمام امکانات را در اختیار حضرت سلیمان قرار داده و او را با تمام این امکانات وسیع و گسترده به‌وسیله یک هدهد از اتفاقات سرزمین‌های دیگر آگاه ساخت، خدایی که بلقیس، ملکه صبا را با دیدن نشانه‌ها در وجود حضرت سلیمان، مسلمان کرد.

حجت‌پناه با استناد به آیه ۴۸ سوره نمل «وَكَانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ»، بیان کرد: خدای ما همان خدایی است که در قبال دشمنی دشمنان و تشکیل گروه‌های ۹گانه و هم‌قسم شدن برای فتنه و فساد، تمام نقشه‌های آنان را نقش بر آب می‌کند و به تصریح آیه ۵۱ همین سوره، همه دشمنان و بستگان آنان را به هلاکت می‌رساند. خدایی که تمام عوالم را خلق کرده و از آسمان باران می‌فرستد و با آب باران باغ‌هایی ایجاد می‌کند که منشأ سرور و بهجت برای ماست.

توصیف قدرت خداوند در سوره نمل

این حافظ کل قرآن کریم افزود: همان خدایی که زمین را آرام و قرار ما قرار داده و از بین آن نهرها را جاری ساخته است، کوه‌ها را همچون ستون و میخ در زمین قرار داده و بین دریاها حجابی گذاشته تا آب شور و شیرین مخلوط نشوند. خدایی که ما را در خشکی و دریا راهنمایی می‌کند، باد را می‌فرستد تا بشارت باشد، خدایی که ما را خلق کرده و پس از مرگ دوباره به نزدش فرا می‌خواند، خدایی که از آسمان و زمین به ما رزق عطا می‌فرماید و فقط او عالِم به غیب است.

حجت‌پناه ادامه داد: خدای ما همان خدایی است که ادوار و اقوام تاریخ را خلق کرده و مایه رحمت و هدایت برای مؤمنان است، خدایی که قرآن را نازل کرده و بین ما حکم خواهد کرد، خدایی که باید به او توکل کنیم. خدایی که به پیغمبرش می‌فرمايد بندگان کر و کوری که به تو پشت کردند را نمی‌توانی هدایت کنی، خدایی که به بندگان غیرمؤمن عنوان مرده را می‌دهد، خدایی که از هر امتی فوجی را محشور می‌فرماید. خدایی که با نفخ صور همه را می‌میراند و باز زنده می‌کند. خداوندی که کوه‌ها را به ظاهر محکم خلق کرده اما مانند ابرها به جریان خواهند افتاد. خدایی که وقتی زمان انتقام به ظهور قائم فرا رسد، «دابّة الارض» یا جنبنده‌ای از زمین بیرون می‌آورد که با آنان تکلم کند. خدایی که هرگاه مضطر شویم، دعای ما را اجابت می‌کند.

وی با تأکید بر اینکه اینها گوشه‌ای از معرفی قدرت خداوند در سوره مبارکه نمل است، گفت: خدایی که در این سوره به ما معرفی می‌شود، خدایی پرستیدنی است، وجودی که اینهمه کار در ید قدرت اوست، از پس حوائج ریز و درشت ما نیز به‌راحتی بر می‌آید، خدایی که به انتظار می‌نشیند تا بنده‌اش به اوج نزدیکی به معبود یعنی به حال اضطرار برسد.

حجت‌پناه با بیان اینکه بنده وقتی مضطر می‌شود خداوند نگران اضطرار او می‌شود، تصریح کرد: در این لحظه بنده در آغوش گرم معبودش قرار می‌گیرد و خدا نیز سخنش را خریدار است و به او می‌گوید: بنده من، بدی‌ها را از تو دور می‌کنم، من تمام این نشانه‌ها را برایت قرار دادم تا تنها به من تکیه کنی، سخنت را تنها به من بگویی، عهدت را با من ببندی، سوی غیر من نروی و مرا آشناترین موجود برای خودت بدانی.

نسبت اضطرار و تحقق ظهور

وی با تأکید بر اینکه انسان وقتی مضطر می‌شود صفت و حالتی شبیه امام زمان(عج) به او دست می‌دهد، گفت: در فراز ۳۶ دعای ندبه ندا سر می‌دهیم که «أَیْنَ الْمُضْطَرُّ الَّذِی یُجَابُ إِذَا دَعَا». حضرت ولی‌عصر(عج) اول مضطر بزرگ عالم بود و منتظر است که این حال اضطرار برای اهل زمین هم ایجاد شود؛ اگر این حال مضطر برای فردی ایجاد شد، ظهور فردی برای آن شخص اتفاق خواهد افتاد و بزرگانی هستند که از نزدیک بودن ظهور می‌گویند و قائلند که گاه ظهور برای شخصی رخ می‌دهد و هرگاه اجتماع آماده شد، ظهور عمومی هم اتفاق خواهد افتاد.

حجت‌پناه ادامه داد: با این توضیح، اگر خانواده‌ای هم آماده باشد، برای آن خانواده فرج خانوادگی رخ خواهد داد و همین موضوع برای یک محله، شهر یا حتی کشور ممکن است رقم بخورد؛ مرحوم علامه حسن‌زاده آملی قائل بود که ظهور در کشور ایران رخ داده است و تصریح می‌کند که این مجالس پرشور اهل‌بیت(ع)، محافل دعا و زیارت، اعتکاف‌های معنوی، ساخت مساجد و بناهای مذهبی به دست مردم همه و همه از برکات این ظهور است.

این مدرس حوزه و دانشگاه در چهارمحال‌وبختیاری با ذکر اینکه جامعه ایران در سال ۵۷ به اوج اضطرار رسید و امام راحل(ع) برای مردم ایران ظهور کرد، افزود: رزمندگان اسلام به چنان خودسازی رسیده بودند که جانشان را بر کف گرفته و برای شهادت از هم سبقت می‌گرفتند.

حجت‌پناه حال اضطرار را یکی از مهم‌ترین عوامل استجابت دعا دانست و توضیح داد: این بدان معناست که مسئله باید بزرگ باشد، کسی که مسئله‌اش یک موضوع مادی پیش پاافتاده است که سخت هم نیست و به راحتی به دست می‌آید به مرتبه اضطرار نمی‌رسد. اما اگر دل ما مانند امام زمان(عج) به قدر کل دنیا و کل مردم شد و در اثر شکر، وجودمان بزرگ شد، دعاها و آرزوهایش هم بزرگ خواهد شد و مقدمه اضطرار این است که مسئله‌های ما بزرگ باشند.

مضطر واقعی کیست؟

وی با تصریح اینکه انسان به همان اندازه که در این دنیا نگران حال افراد است می‌تواند در قیامت شفاعت‌ کند، گفت: وجودی همچون حضرت سیدالشهدا(ع) مضطر واقعی است که نگران همه انسان‌ها در طول تاریخ بوده و «وَبَذَلَ مُهْجَتَهُ فیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبادَکَ مِنَ الْجَهالَةِ وَحَیْرَةِ الضَّلالَةِ» خون قلبش را داد تا بندگان خدا را از خواب غفلت بیدار کند و از حیرت و حیرانی گمراهی نجات دهد. اگرچه حال اضطرار در صحرای کربلا بر حضرت حادث می‌شود اما ایشان در گودال قتلگاه این حال را بروز می‌دهند و این حال در آنجا به زینب کبری(س) منتقل می‌شود.

حجت‌پناه با تأکید بر اینکه وقتی مضطر بشویم دعا هم به استجابت می‌رسد، بیان کرد: در چنین حالتی با دست خالی در برابر دشمنی می‌ایستی که عزیزان تو را به شهادت رسانده، چند ده منزل تو را به اسارت برده و در مرئا و منظر همگان به تو بی‌احترامی کرده است‌. در چنین شرایطی با طنین محکم و صدای قوی مقابلش می‌ایستی و ستون‌های خلافتش را به لرزه در می‌آوری و اشک نحسش را بر صورتش جاری می‌سازی، زبانش را به اعتراف به اشتباه کردن می‌گشایی تا حدی که تقصیر را به گردن عبیدالله بیندازد و کاروان شما را با احترام به مدینه باز می‌گرداند و این، اثر اضطرار است.

دبیر کانون‌های خدمت رضوی در چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به فرصت ماه مبارک رمضان، تأکید کرد: خوب است که در این فرصت معنوی، از خوشی و دلخوشی خود و خانواده قانع و راضی نشویم، قلبمان برای مظلومی که در اقصی نقاط عالم در اثر فقر و گرسنگی در تنگناست بتپد و وجودمان مضطر بشود و از ابزار قوی ماه مبارک و دعاهای مهمی همچون دعای اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ غافل نشویم. در این دعا برای «کل» فقرا و گرسنگان و در راه ماندگان و درماندگان عالم دعا می‌کنیم و تا زمانی که حتی یک فقیر بر روی زمین وجود دارد دست از دعا بر نمی‌داریم.

حجت‌پناه افزود: وقتی وسعت دعای ما در این ماه کریم و عظیم به وسعت کل عالم باشد، ما هم به حال اضطرار در می‌آییم و وقتی مضطر شویم، به استناد آیه شریفه «أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ»، استجابت دعا حتمی است.

شرایط دعای مسلح

وی با تصریح اینکه رزمندگان اسلام در هشت سال دفاع مقدس دعای با حال اضطرار را تجربه کردند، توضیح داد: در این راستا، خاطرات توسل و دعای رزمندگان در جبهه‌ها خواندنی و شنیدنی است؛ دعای مسلح دعایی است که با اشک تقویت بشود همچنان که در دعای کمیل، از اشک با عنوان سلاح و ساز و برگ دعاکننده یاد می‌کنیم.

این کارشناس مسائل دینی در استان با اشاره به حدیث قدسی در بیان یکی از شرایط استجابت دعا، گفت: خداوند خطاب به حضرت موسی فرمود: «ای موسی، مرا با زبانی بخوان که گناه نکرده است. موسی عرض کرد: خداوندا! آن زبان را از کجا بیاورم؟ خطاب آمد: با زبان دیگری مرا دعا کن.»، لذا به ما توصیه شده که از دیگران بخواهیم در حق ما دعا کنند چرا که وقتی دیگری با زبان خودش در حق ما دعا می‌کند درواقع از زبانی استفاده شده که با آن گناهی نکرده‌ایم.

حجت‌پناه در پایان با تسلیت ایام ضربت خوردن و شهادت اميرالمؤمنين(ع) پدر ارزشمند مؤمنان عالم، گفت: حواسمان باشد که در این ایام و لیالی معنوی حتماً به در خانه خدا برویم و بخواهیم که به حق اميرالمؤمنين(ع) حاجت‌های ما را روا کند، از حضرت درخواست کنیم که پدرانه در حق ما دعا و از خداوند خیر دنیا و آخرت یعنی محبت علی و اولاد علی(ع) را برای ما طلب کنند.